صادرات فولاد قربانی بحران انرژی

منیر حضوری- چندین سال است که در فصل تابستان و زمستان صنایع با محدودیت دسترسی به انرژی مواجه می‌شوند؛ محدودیتی که موجب تعطیلی دوره‌ای کارخانه‌ها شده و تاثیرات مخربی بر تولید و اقتصاد گذاشته است. در تابستان امسال هم همانند سال‌های گذشته قطعی برق و مشکلات و چالش‌های آن گریبانگیر صنعت فولاد شد؛ مشکلی که امسال هم تدبیری برای آن اندیشیده نشد و مانند سال‌های قبل ضرر هنگفتی به تولید وارد ساخت.
یکی از صنایعی که این معضل، مشکلات عدیده‌ای را به‌طور زنجیروار در بخش‌های تولید و فروش و صادرات و البته صنایع پایین‌دست آن ایجاد کرده، صنعت فولاد است که طی سال‌های گذشته خسارات مالی قابل‌توجهی از قطعی‌ها دیده است. نگاهی به آمارهای تولید 1402 صنعت فولاد و مقایسه میزان تولید سه‌ماهه دوم با سه‌ماهه نخست سال، کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد که تاثیر قطعی برق بر تام ین مواد اولیه، تولید و درآمد از دست رفته را عیان می‌سازد.
گذشته از تبعاتی که این قطعی‌ها برای این صنعت و البته برای اقتصاد کشور در پی دارد، عواقب ناشی از آن منافع صادراتی را نیز تهدید می‌کند. با هر بار تکرار این روند، شرکت‌های فولادی در انجام تعهدات صادراتی خود با مشکل مواجه شده و اعتبار صادراتی صنعت فولاد کشور در عرصه بین‌المللی خدشه‌دار می‌شود. با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از ارزآوری حاصل از صادرات غیرنفتی به صنعت فولاد اختصاص دارد، چنین محدودیت‌هایی علاوه‌بر تولیدکننده، به درآمد ارزی کشور نیز لطمه زده و درست همین‌جاست که لزوم مدیریت مناسب برای عبور از این فصول با کمترین آسیب و مدیریت تامین پایدار برق بیشتر احساس می‌شود.
در این خصوص عضو هیات‌مدیره انجمن فولاد در پاسخ به این سوال که چرا صنعت فولاد قربانی بحران انرژی شده است به «جهان‌صنعت» گفت: یکی از بیشترین صنایعی که بر آن محدودیت اعمال‌شده صنعت فولاد بوده و این محدودیت‌ها ناشی از ناترازی برق بوده است. به نسبت ساعت کاری این عرصه‌، عموما بالای 90‌درصد به آن محدودیت اعمال شده است؛ موضوعی که باعث شده که خود صنعت متوقف شود.
بهادر احرامیان تاکید کرد: درحالی که صنعت فولاد 4هزار مگاوات یعنی نزدیک به کل مصرفش نیروگاه ایجاد کرده اما با مشکل بی‌برقی روبه‌رو است. به این ترتیب بالاتر از میانگین محدودیت‌هایی که به بقیه صنایع اعمال شده، به صنعت فولاد فشار تحمیل می‌شود. در نتیجه شاهد یک تبعیض منفی هستیم و بیشتر از همه ملاحظه می‌شود که این صنعت قربانی شده است.
عضو هیات‌مدیره این انجمن ضمن تاکید براینکه حل مشکل ناترازی انرژی در چندقدمی همه ماست، اظهار کرد: در حالی که نیاز برق فولادسازان 4000مگاوات است، همین میزان ظرفیت تولید برق توسط صنایع فولادی انجام شده، اما برق نیروگاه‌های خودتامین فولادسازان هم به آنها داده نمی‌شود. بنابراین از دولت جدید انتظار داریم حداقل، عدالت در توزیع انرژی لحاظ شود و صنعت فولاد قربانی بحران انرژی نباشد.
او افزود: ناترازی انرژی در کشور ما یک واقعیت است که از سال 1399 آغاز شده و تا به امروز 240‌همت معادل 6میلیارد دلار ظرفیت از دست رفته ایجاد کرده است. از ابتدای این ناترازی صنعت فولاد 4000مگاوات برق نیاز داشته که این ظرفیت را ایجاد کرده است، سایر صنایع نیز باید این کار را انجام می‌دادند اما متاسفانه اعمال محدودیت برق و گاز تنها روی صنعت فولاد است.
عضو هیات‌مدیره انجمن فولاد تاکید کرد: در سال99 روندی که کشور به سمت ناترازی می‌رفت به نقطه‌ای رسید که مجبور شدیم برای اولین‌بار اعمال محدودیت کنیم؛ یعنی تولید رو به کاهش بود یا ثابت مانده بود اما سال به سال هم مصرف داشت افزایش می‌یافت. طبیعتا به نقطه‌ای رسید که این‌دو به ناترازی رسیدند. سال‌99 بود که این اتفاق ملموس شد علتش هم پایین نگه‌داشتن قیمت انرژی‌، عدم سرمایه‌گذاری، عدم انگیزه برای سرمایه‌گذاری در این صنعت بود اما باید گفت که این قضیه خیلی قبل‌تر یعنی از سال 91 در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد شروع شده بود.
او در رابطه با این سوال که صادرات صنعت فولاد امسال چه وضعیتی را ملاحظه کرده است‌، اظهار کرد: متاسفانه صادرات صنعت فولاد به دلیل کاهش تولید کاهش یافته و می‌شود گفت که از نقطه اوج که سال پیش بوده دیگر نتوانسته عبور کند و افزایشی شود. علت عمده آن هم کاهش تولیدی است که از ناترازی انرژی نشأت می‌گیرد.
احرامیان خاطرنشان کرد: قطعا در آینده با محدودیت جدید صادرات نفت و فولاد مواجه خواهیم شد و چنانچه به دنبال راهکاری نباشیم در آبان و آذر‌ماه قطعا با کمبود ارز مواجه می‌شویم.
افت ۱۴‌درصدی صادرات فولاد
با وزنه نیما و قطعی برق
آمار منتشرشده از صادرات 4ماهه نخست سال۱۴۰۳ زنجیره فولاد کشور نشان‌دهنده کاهش ۱۴‌درصدی حجم صادرات آهن و فولاد، تحت تاثیر فاصله نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد و افت میزان تولید به دلیل قطعی برق بوده است.
انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران آمار صادرات ۴‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳ زنجیره فولاد را منتشر کرد. بر این اساس حجم صادرات آهن و فولاد کشور، معادل ۶۰۰‌هزار تن به ارزش ۲۷۰‌میلیون دلار (۱۴‌درصد) کاهش داشته است.
طبق این آمار منتشرشده، با توجه به اینکه صادرات اکثر کارخانه‌های نوردی به دلیل الزام به بازگشت ارز صادراتی به نرخ نیما به فروش‌های صادراتی ریالی تبدیل شده اما صادرات کل مقاطع طویل فولادی تا پایان تیر ۱۴۰۳ بیش از 5/19‌درصد افزایش داشت که بر این اساس میلگرد و نبشی به ترتیب 7/21 و 1/20‌درصد افزایش و تیرآهن 6/7‌درصد کاهش در صادرات را نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۲ به ثبت رساندند. همچنین ورق گرم در ۴ماهه نخست سال ۱۴۰۳ رقمی معادل ۱۲۳‌هزار تن صادرات داشت که این عدد تا پایان تیر‌ماه امسال با ۲۸‌درصد کاهش به رقم ۹۶‌هزار تن رسید.
طبق این آمار، در این دوره، صادرات ورق سرد و ورق پوشش‌دار به ترتیب ۵۲ و ۲۴‌درصد افت داشت. حجم صادرات کل مقاطع تخت فولادی در ۴‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ رقمی معادل ۱۵۷‌هزار تن بود که این رقم در پایان تیر‌ماه سال جاری به عدد ۱۱۴هزار تن رسید و بیش از ۲۷‌درصد افت داشت.
حجم صادرات کل محصولات فولادی در 4ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ رقمی بالغ بر یک‌میلیون و ۸۲هزار تن اعلام شده که این رقم در سال ۱۴۰۳ به یک‌میلیون و ۲۱۹‌هزار تن رسید و افزایش 7/12درصدی را به ثبت رساند.
آمارهای موجود حاکی از آن است که صادرات اسلب ایران با افت بسیار شدیدی همراه بوده و حجم صادرات این محصول در4ماهه امسال به نصف میزان صادرات در مدت مشابه سال گذشته رسیده، به‌گونه‌ای که صادرات اسلب در این مدت با ۲۳درصد افت از عدد ۸۶۸‌هزار تن به ۴۶۰‌هزار تن رسید.
براساس این گزارش، حجم صادرات فولاد میانی اعم از شمش و اسلب با ۶۰۰‌هزار تن افت نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش ۲۳‌درصدی را تجربه کرد. حجم صادرات آهن اسفنجی در مدت ذکرشده ۲۳درصد افت داشت و در مقابل شاهد افزایش ۱۷ و ۵‌درصدی صادرات در گندله و کنسانتره سنگ‌آهن بودیم.