صادرات دام به سرزمین ژرمن‌ها

«جهان‌صنعت»- آنگونه که رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان گفته، بازار فرش ایرانی در سرزمین ژرمن‌ها از دست رفته است اما صادرات به آلمان همچنان ادامه دارد و در قالب فروش دام و مواد غذایی به آنها انجام می‌شود. این مطلب از این جهت اهمیت دارد که براساس آمارها، صادرات ایران به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان محدود شده است و ایده‌پردازان صادراتی ایران همواره بر تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی کشور تاکید می‌کنند.
شاهین اصغری، رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان اظهار کرد: پیش‌تر فرش ایران به عنوان یک کالای بسیار لوکس در آلمان مطرح بود و آلمانی‌ها به داشتن چنین فرشی در خانه‌های خود افتخار می‌کردند اما امروز بازار فرش‌های صادراتی آلمان را هندی‌ها و ترک‌ها به‌دست گرفته‌اند. همچنین، مواد غذایی و دام اصلی‌ترین کالاهایی است که از ایران به مقصد این کشور صادر می‌شود.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران همچنین به تمرکز صادرات به سه کشور عراق، افغانستان و پاکستان اشاره کرد و افزود: بخش عمده‌ای از صادرات ایران به این سه کشور محدود شده است. باید تلاش کنیم تا بازارهای جدیدی را شناسایی کنیم و تعداد کشورهای مقصد صادراتی را افزایش دهیم. هدف ما دستیابی به یک بازار پویا و فعال در اقصی نقاط جهان است.
رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان درباره آخرین وضعیت تجارت دو کشور به ایلنا گفت: براساس آخرین آماری که از تجارت ایران و آلمان دراختیار است ارزش تجارت دو کشور در ۱۰‌ماهه ۲۰۲۴ و ماه‌های ژانویه تا اکتبر این سال یک‌میلیارد و ۲۴۰‌میلیون دلار بوده است و این رقم نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۳ چهاردرصد افزایش داشت. در این مدت واردات ایران از آلمان هفت‌درصد رشد سالانه و صادرات ایران به آلمان ۹‌درصد کاهش سالانه داشته است. در تجارت دو کشور تراز تجاری به سمت آلمان مثبت است و با اختلاف بسیار زیاد واردات ایران از آلمان نسبت به صادرات ایران به این مقصد بیشتر است.
وی افزود: هر چند ایران از ظرفیت خوبی برای تامین مواد اولیه صنایع آلمان برخوردار است اما هنوز نتوانسته این ظرفیت را بالفعل کند و بیشتر مصرف‌کننده محصولات آلمانی است؛ ماشین‌آلات صنعتی و مواد شیمیایی اصلی‌ترین اقلامی است که ایران از آلمان وارد می‌کند و در مقابل مواد غذایی و دام اصلی‌ترین کالاهایی است که از ایران به مقصد این کشور صادر می‌شود.
فرش ایرانی کالایی لوکس در خانه‌های آلمانی
اصغری در ادامه به پیشینه روابط تجاری دو کشور پرداخت و اظهار کرد: ۵۰‌سال پیش که اتاق بازرگانی ایران و آلمان تاسیس شد ایران پس از آمریکا دومین مقصد صادرات کالاهای آلمانی در جهان بود و پس از انقلاب هم آلمانی‌ها تجارت خود را با ایران حفظ کردند و در میان اروپایی‌ها این کشور همواره بیشترین تجارت را با ایران داشته است. به عبارت دیگر در ۱۰۰‌سال گذشته روابط فرهنگی و تجاری بین ایران و آلمان از استحکام خاصی برخوردار بوده و ایران برای صنعتگران و بازرگانان آلمانی کشورشناخته شده‌ای به‌شمار می‌آید و صنعت ایران با ماشین‌آلات آلمانی شکل گرفته است. با این حال در سال‌های اخیر روابط دو کشور نسبت به گذشته تا حدودی کمرنگ شده است.
رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان خاطرنشان کرد: اما چنانچه اشاره شد تجارت ایران و آلمان هنوز برقرار است و صادرات کالا از ایران به آلمان شامل کالاهایی می‌شود که تحریم نیستند و شرکت‌های آلمانی که حاضر هستند در شرایط تحریمی تجارت خود را با ایران ادامه دهند تا کسب‌وکارشان توسعه پیدا کند شامل شرکت‌های کوچک و متوسط آلمانی می‌شود که مراودات کمتری با آمریکایی‌ها دارند.
وی اضافه کرد: فرش و صنایع‌دستی ایران روزگاری بازار جذابی در آلمان داشته اما اکنون این بازار بسیار کوچک شده است تا جایی که پیش‌تر فرش ایران به‌عنوان یک کالای بسیار لوکس در آلمان مطرح بود و آلمانی‌ها به داشتن چنین فرشی در خانه‌های خود افتخار می‌کردند اما امروز بازار فرش‌های صادراتی آلمان را هندی‌ها و ترک‌ها به‌دست آورده‌اند، همچنین پسته، خرما، گردو و زعفران در بازار آلمان به وفور دیده می‌شود،
هر چند این اقلام جزو اصلی‌ترین کالاهای صادراتی ایران به اروپا هستند اما سهم ایران از بازار این اقلام در آلمان رو به کاهش است و به طور مثال افغانستان به‌جای ایران بازار زعفران را در سراسر جهان تصاحب می‌کند.
اصغری مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی را سبب‌ساز تضعیف تجارت ایران و آلمان دانست و دراین‌باره توضیح داد: این چالش‌ها تنها به تجارت ایران و آلمان خلاصه نمی‌شود، به طور مثال در تجارت با عراق که یکی از مقاصد اصلی صادرات ایران به‌شمار می‌آید بازرگانان غیرایرانی در این بازار با ال‌سی یک ساله کالاهای خود را می‌فروشند اما بازرگانان ایرانی به اجبار با پول نقد تجارت می‌کنند و مسلم است که عراقی‌ها معامله با ال‌سی را به پول نقد ترجیح می‌دهند و این از قدرت رقابت ایرانی‌ها می‌کاهد و همچنین بازرگانان ایرانی مجبور به پرداخت هزینه تبدیل پول در صرافی هم هستند.
وی اضافه کرد: چنین چالش‌هایی در تجارت ایران با اروپایی‌ها هم برقرار است. در نتیجه وقتی ایران نمی‌خواهد و یا نمی‌تواند قوانین تجارت بین‌الملل را رعایت کند سهم خود را در بازار جهانی از دست می‌دهد.
رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان یادآور شد: در داخل کشور قوانین مربوط به رفع تعهدات ارزی دامنگیر بازرگانان است در حالی که الزام به بازگشت ارز حاصل از صادرات در هیچ کجای دنیا برای صادرکنندگان وجود ندارد آن هم در شرایطی که نرخ ارز در بازار آزاد با نرخ ارز رسمی فاصله چشمگیر دارد.
اصغری همچنین از تاثیر راه‌اندازی بازار توافقی ارز بر کاهش چالش‌های تجاری ایران گفت و بیان کرد: مهم این است که اختلاف نرخ بازار آزاد با نرخ رسمی هر چه کمتر شود و بازار توافقی ریشه در اجرای سیاست تک‌نرخی شدن ارز دارد و این چندنرخی بودن ارز است که به ایجاد رانت توسط واردکنندگانی می‌انجامد که با بیش‌اظهاری عمل می‌کنند.
وی افزود: باید دید این بازار تا چه اندازه می‌تواند در عملی شدن سیاست ارز تک‌نرخی موفق عمل کند و اگر بازار توافقی هم تبدیل به سامانه نیمایی دیگری شود نتوانسته کارکرد خود را داشته باشد.
ضرورت تنوع بخشی به بازارهای صادراتی
در همین حال، رییس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران اعلام کرد: صادرات محصولات غذایی در هشت‌ماهه سال جاری به حدود 5/‏‏1‌میلیارد دلار رسیده و این حجم از صادرات تنها بر عراق، افغانستان و پاکستان متمرکز است.
رییس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران درباره بررسی دستورالعمل ثبت سفارشات برای سال ۱۴۰۴ و تحلیل عملکرد صادرات محصولات غذایی در سال جاری، گفت: نسخه اولیه دستورالعمل ثبت سفارشات برای سال ۱۴۰۴ آماده شده و در دست بررسی است. همچنین عملکرد صادرات محصولات غذایی نشان می‌دهد، باید به سمت متنوع‌سازی بازارهای صادراتی قدم برداریم.
محسن امینی در گفت‌وگو با اتاق ایران آنلاین با اشاره به اهمیت تدوین دستورالعمل‌های دقیق و شفاف در فرآیند ثبت سفارش، تاکید کرد: نسخه اولیه دستورالعمل ثبت سفارشات برای سال ۱۴۰۴ آماده شده و مورد بررسی قرار گرفت. این دستورالعمل با ایرادات متعددی همراه است که توسط صاحبان صنایع و بازرگانان شناسایی شده و پیشنهاداتی برای اصلاح آن ارائه شده است.
او تاکید کرد: در صورتی که این دستورالعمل بدون اصلاحات لازم اجرایی شود، صنایع و بخش بازرگانی با چالش‌های جدی مواجه خواهند شد. ضروری است که تمامی پیشنهادات بخش‌خصوصی در تدوین این دستورالعمل لحاظ شود تا فضای لازم برای فعالیت‌های اقتصادی سالم و پایدار فراهم شود.
امینی ابراز امیدواری کرد، در آینده نیازی به تدوین مکرر چنین دستورالعمل‌هایی نباشد.
او گفت: باید به سمت آزادسازی و رقابت سالم پیش برویم. تنها با تک‌نرخی شدن ارز و رفع مشکلات مربوط به ارز چندنرخی است که می‌توانیم فضایی رقابتی و پویا برای صنایع و بازرگانی ایجاد کنیم. این امر می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار و تامین مواد‌اولیه با فراغ بال باشد.
امینی با اشاره به آمار ارائه ‌شده از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران درباره صادرات محصولات غذایی در سال 1403 گفت: براساس آمار هشت‌ماهه نخست سال جاری، صادرات محصولات غذایی به حدود 5/‏‏1‌میلیارد دلار رسیده است. اگر چه این میزان امیدوارکننده است اما دستیابی به رشد پیش‌بینی‌شده ۸‌درصدی تا پایان سال نیازمند تلاش مضاعف و رفع موانع موجود است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران به تمرکز صادرات به سه کشور عراق، افغانستان و پاکستان اشاره کرد و افزود: بخش عمده‌ای از صادرات ایران به این سه کشور محدود شده است. باید تلاش کنیم تا بازارهای جدیدی را شناسایی کنیم و تعداد کشورهای مقصد صادراتی را افزایش دهیم. هدف ما دستیابی به یک بازار پویا و فعال در اقصی نقاط جهان است.
امینی با تاکید بر ضرورت تعامل بیشتر میان بخش‌ خصوصی و دولت، اظهار کرد: توسعه صنایع غذایی و افزایش سهم صادرات در گرو همکاری مؤثر بین نهادهای تصمیم‌گیر و فعالان اقتصادی است. امیدواریم با اصلاح دستورالعمل‌ها، رفع موانع صادراتی و توسعه بازارهای جدید، شاهد رشد پایدار این صنعت باشیم.