شگفتانه تابستانی زلنسکی برای پوتین

عرفان ناظریه- پس از گذشت بیش از دو ‌سال از حمله روسیه به اوکراین و اقدامات صرفا و تماما دفاعی کی‌یف در این منازعه، اواخر هفته گذشته بود که نیروهای مسلح اوکراینی با شروع عملیاتی تهاجمی به غرب روسیه، معادله‌ جدیدی را در این خصوص رقم زدند. در همین راستا، این اقدام، اولین حمله یک دولت خارجی به خاک روسیه پس از جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود که کارشناسان و متخصصان مربوطه را وا داشته تا جدای از بررسی اهمیت ماجرا و چرایی وقوع این موضوع، به ابعاد و تبعات آن بپردازند.در واقع برخی گزارشات قائل بر این هستند که از حدود دو هفته پیش، نهادهای اطلاعاتی مسکو درخصوص تجمع نیروهای اوکراینی در نزدیکی مرزهای غربی این کشور هشدار داده بودند اما فرماندهان نظامی این گزارش‌ها را نادیده گرفته و از دید پوتین نیز پنهان نگه داشته‌اند؛ موضوعی که نشان می‌دهد این حمله آنطور که برخی رسانه‌ها می‌گویند غافلگیرانه نبوده و ظاهرا شکست سیاسی و سیاستی باعث وقوع آن شده است.
مقامات سیاسی دو طرف از سوی دیگر به اظهارنظر در این‌باره پرداخته‌اند؛ به گونه‌ای که ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، این حرکت کی‌یف را تحریکی بزرگ قلمداد کرده و از طرفی دیگر، همتای اوکراینی او نیز هدف از این حمله را فهماندن تبعات جنگ به مسکو توصیف کرده است.
چرا این حمله صورت پذیرفت؟
در همین راستا هرچند که درخصوص این حمله تحلیل‌ها و دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد اما به نظر می‌رسد که صحبت‌های رییس‌جمهوری و یکی از نمایندگان پارلمان اوکراین می‌تواند نگاه مناسبی از عینک رجال سیاسی کی‌یف در این‌باره ارائه بدهد. به همین خاطر از طرفی، ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، طی صحبت‌هایی مورخ 19مرداد 1403 به صورت تلویحی اذعان داشت، هدف از حمله به خاک روسیه در منطقه کورسک این است که مسکو عواقب حمله به اوکراین را به صورت ملموس‌تری احساس کند. همچنین وی صحبت‌های خود را اینگونه ادامه داد که «روسیه این جنگ را به سرزمین ما آورد و حالا باید تاثیر این اقدام خود را تجربه کند. اوکراین می‌داند چگونه به اهداف خود دست پیدا کند اما ما جنگ را برای دستیابی به اهداف خود انتخاب نکردیم.»
به نقل از یورونیوز، عصر چهارشنبه گذشته اولکسی هونچارنکو، نماینده پارلمان اوکراین گفت: «این تهاجم، مسکو را مجبور خواهد کرد نیروها را به غرب روسیه منتقل کند و به این ترتیب امیدواریم از تعداد حملات روسیه در شرق اوکراین کاسته شود.» هونچارنکو همچنین در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی جهانی اعلام کرد که «از نقطه نظر نظامی، ما در تلاش هستیم ابتکار عمل را به دست بگیریم و به دنیا نشان دهیم که جهان نباید از تشدید تنش یا واکنش پوتین بترسد. هیچ واکنشی وجود ندارد.»
روسیه؛ غافلگیری اطلاعاتی یا شکست سیاسی؟
پرسش مهم دیگری که در این خصوص مطرح می‌شود این است که اول از همه چرا روسیه پذیرای چنین ضربه‌ای شد و بعد اینکه، مسکو چه واکنشی به این اقدام خواهد داشت؟ در همین راستا زمانی که گزارش‌ها و بررسی‌های اکثر خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های دور دنیا را بررسی می‌کنیم، این نکته بسیار خود را نشان می‌دهد که مسکو در این‌باره دچار غافلگیری و نوعی شکست اطلاعاتی شده و اساسا نهادهای مربوطه آن نتوانسته‌اند گزارش‌های هشداردهی را در وقت مناسب منتشر و اعلام کنند.
اما از طرفی دیگر خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی مدعی شده است که مقامات ارشد مسکو، از جمله ژنرال والری گراسیموف، رییس ستاد مشترک ارتش روسیه، هشدارهای اطلاعاتی درباره تجمع نیروهای اوکراینی در نزدیکی مرز را تا دو هفته قبل از وقوع حمله نادیده گرفته و این گزارش‌ها را از دید پوتین مخفی نگه داشته‌ بودند. گزارشی که اگر صحت و سقم آن را بپذیریم، باید بگوییم که ظاهرا مسکو در این‌باره دچار نوعی شکست در تصمیم‌گیری شده است.
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه نیز در واکنش خود به این حمله در روز چهارشنبه که از تلویزیون روسیه پخش شد، آن را تحریکی بزرگ از سوی کی‌یف قلمداد کرد و به نوعی با رساندن این پیغام که این حرکت، گذر از خطوط قرمر بوده است، وعده اقدامات تلافی‌جویانه را به طرف مقابل داد.
وضعیت میدان و آینده جنگ
به لحاظ میدانی نیز این نبرد از روز چهارشنبه گذشته شروع شده و تا دیروز نیز حداقل ادامه داشت. در همین راستا و به نقل از یورونیوز، نیروهای ارتش اوکراین توانستند کنترل تاسیسات گازی سودا را در اختیار بگیرند. این تاسیسات گازی بزرگ که تنها نقطه ورود گاز روسیه به اتحادیه اروپا و همچنین بخشی از پروسه ترانزیت گاز طبیعی این کشور به منطقه مذکور است، از مسیر اوکراین گذشته که با وجود وقوع جنگ همچنان فعالیت‌هایش تداوم دارد.
از طرفی دیگر و جدای از کنترل بر این تاسیسات نیز، نبردهای سنگینی در سودا و کورینهوو در جریان است و به گفته برخی منابع محلی، نیروهای اوکراینی در حال پیشروی به سمت شهر هستند. همچنین موسسه مطالعات جنگ، مستقر در ایالات‌متحده نیز در آخرین گزارش خود اعلام کرد تصاویر جغرافیایی دو روز گذشته (دو روز ابتدایی جنگ) نشان می‌دهد که خودروهای زرهی اوکراینی تا مواضعی در ۱۰کیلومتری داخل منطقه کورسک پیشروی کرده‌اند.
موضوعی که وزارت دفاع روسیه در روز پنجشنبه اینگونه به آن واکنش نشان داد و اعلام کرد نیروهای مسلح این کشور همچنان به هدف قرار دادن واحدهای مسلح اوکراین با حملات هوایی، موشکی و توپخانه‌ای ادامه می‌دهند و در حال مقابله و عقب راندن دسته‌های طرف مقابل هستند.
به هرحال در نهایت باید عنوان داشت که با گذشت حدود بیش از دو ‌سال از آغاز این منازعه، هنوز هم اتفاقات مهم و سرنوشت‌سازی در این میدان نبرد به وقوع می‌پیوندد و اساسا متغیرهای این معادله پیچیده و چندمجهولی، روز به روز فزونی یافته و فهم و پیش‌بینی آینده این نبرد حساس بین‌المللی را دشوار می‌سازد.