24 - 06 - 2020
شطرنج تسلیحاتی
گروه جهان- مذاکرات نمایندگان آمریکا و روسیه در عرصه کنترل تسلیحات هستهای دو کشور پس از شش ماه وقفه دوشنبه گذشته با گارد بسته دو طرف و در شرایط کاملا محرمانه در وین برگزار شد و در نهایت بدون دستیابی به توافقی مشخص پایان یافت. در این مذاکرات مارشال بیلینگزلی، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور کنترل سلاح و سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه شرکت داشتند.
پیشتر اعلام شده بود مذاکرات روسیه و آمریکا دو روز به طول میانجامد. با این حال این مذاکرات زودتر از موعد مقرر پایان یافت. بسیاری بر این باورند که پایان پیش از موعد این مذاکرات، نشانگر اختلاف شدید بین روسیه و آمریکا در عرصه کنترل تسلیحات است.
با اینکه آمریکا بر حضور چین در این مذاکرات تاکید کرده و گفته بود بدون شرکت چین، هیچ توافقی منطبق با واقعیت نیست اما چین که گمان میرود زرادخانه اتمی کوچکتری نسبت به آمریکا و روسیه داشته باشد، دعوت برای حضور در این نشست مشترک را رد و امیدواریهای واشنگتن را برای سهجانبه کردن توافق استارت جدید نقش بر آب کرد.
بیلینگزلی در همین رابطه در توئیتی نوشت: پکن هنوز خودش را پشت دیوار بزرگ رازداری پنهان میکند. با این حال سخنگوی وزارت خارجه چین چندی پیش تصریح کرد: هنوز زمان مناسب برای مشارکت چین در مذاکرات خلع سلاح نرسیده است. کشورهای اروپایی و متحدان آمریکا امیدوارند واشنگتن با تمدید پیمان استارت جدید موافقت کند اما بیلینگزلی چندی پیش در نشست شورای آتلانتیک شمالی چندان رغبتی به این مساله نشان نداد.
وزارت خارجه روسیه در گزارشی در خصوص مذاکرات روسیه و آمریکا نوشت: مطابق دستورالعمل روسای جمهور دو کشور، بحث در مورد چشمانداز کنترل تسلیحات ادامه داشت از جمله موضوع تمدید معاهده استارت و حفظ ثبات در رابطه با خاتمه پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد و همچنین یک گفتوگوی کلی جامع در مورد حل مشکلات در حوزه امنیت بینالمللی.
در حالی که واشنگتن این توافقنامه را زیر سوال برده است مسکو بر تمدید آن پافشاری دارد. دونالد ترامپ بسیار تلاش کرد چین هم در این مذاکرات حضور پیدا کند که پکن این درخواست را رد کرد. بسیاری از کارشناسان نسبت به موفقیتآمیز بودن نتایج این مذاکرات بدبین بودند. آمریکا پیش از شروع مذاکرات اعلام کرد مخالفتی با تمدید این پیمان ندارد اما شرط اصلی آن، موظف بودن روسیه و چین به کنترل تسلیحاتیشان است. چین با مذاکرات سهجانبه مخالفت کرده و میگوید که آمریکا و روسیه در مجموع بیش از ۹۰ درصد سلاحهای هستهای را در اختیار دارند و چین از لحاظ آمار سلاحهای هستهای فاصله زیادی با این دو کشور دارد.
با انعقاد پیمان استارت نو (پیمان کاهش تسلیحات هستهای) که در سال ۲۰۱۰ توسط دیمیتری مدودوف رییسجمهور وقت روسیه و باراک اوباما رییسجمهور وقت آمریکا به امضا رسید، این دو کشور متعهد شدند شمار سامانههای پرتاب موشک هستهای استراتژیک را به ۸۰۰ و تعداد کلاهکهای هستهای را به ۱۵۵۰ کاهش دهند. در حال حاضر این توافقنامه تنها عامل کنترل تسلیحات بین دو کشور است که هنوز لازمالاجراست. گفتنی است پیمان استارت نو آخرین توافق کنترل تسلیحاتی بین دو قدرت اتمی است که فوریه ۲۰۲۱ منقضی میشود.
موضع آمریکا: بدون چین هرگز!
سه قدرت و سه موضع در مورد کنترل تسلیحاتی در جهان وجود دارد. دولت کنونی آمریکا بر این باور است مادامی که زرادخانه هستهای چین در نظر گرفته نشود و در محاسبه نیاید، تمدید پیمان استارت نو با واقعیت موجود، همخوانی ندارد.
بر پایه برآوردهای سرویسهای اطلاعات نظامی آمریکا، چین قصد دارد برای رسیدن به دو قدرت دیگر اتمی یعنی آمریکا و روسیه و کم کردن فاصله خود با این دو کشور در امور تسلیحات هستهای، شمار زرادخانههای اتمی خود را به زودی دو برابر کند.
بر پایه گزارشی دیگر از اتاق فکر «فدراسیون دانشمندان آمریکایی»، آمریکا در حال حاضر بیش از ۵۸۰۰ کلاهک هستهای در اختیار دارد در حالی که روسیه ۶۳۷۰ و چین به طور تخمینی، ۳۲۰ کلاهک هستهای دارند.
کاخ سفید بر این باور است که چین برنامههای تسلیحاتی خود را سری نگه میدارد و این ضرورت حضور پکن در مذاکرات را بیشتر میکند. دولت کنونی آمریکا معتقد است تنها با شفافیت است که میتوان از رقابت تسلیحاتی میان این سه کشور جلوگیری کرد. از طرف دیگر آمریکا، روسیه را آنجا که بحث حفظ و پایبندی به معاهدات پیشین به میان میآید، به فریبکاری متهم و بر بهبود مکانیسمهای راستیآزمایی تاکید میکند.
به نوشته روزنامه اتریشی استاندارد، استراتژی آمریکاییها ظاهرا شامل این محاسبه است که هر رقیب و دشمنی- مانند اتحاد جماهیر شوروی در گذشته- در صورت وارد شدن به رقابت تسلیحاتی با آمریکا، دیر یا زود از نظر اقتصادی به مرز توان خود میرسد.
بیلینگزلی این سناریو را در ماه می در دیداری در موسسه هادسن در آمریکا تشریح کرده بود. او گفته بود میدانیم چگونه پیروز چنین رقابتهایی باشیم، میدانیم که چگونه باید آنقدر پول خرج کنیم که در پایان برای رقیب راهی جز تسلیم شدن باقی نماند. او همچنین گفته بود اگر آمریکا مجبور شود این کار را برای بار دوم انجام دهد، این قدم را برمیدارد اما معلوم است که خواستمان پرهیز از این اقدام است. بیلینگزلی در ادامه گفته بود چین به دنبال تایید جایگاهش به عنوان یک قدرت جهانی است و چه راهی بهتر از نشستن بر سر میز با حضور آمریکا و روسیه.
موضع روسیه: جلوگیری از تکرار تجربه اتحاد جماهیر شوروی
از ابتدا روسیه امید چندانی به این مذاکرات که به سرپرستی سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه این کشور در آن شرکت دارد، نبسته بود، چراکه پس از رسوایی جاسوسی و محکومیت پل ولان آمریکایی به ۱۶ سال حبس در روسیه، در واکنش به تهدید جان سالیوان سفیر آمریکا در روسیه که گفته بود این محکومیت روابط دو کشور را تیره میکند، ریابکوف گفته بود این روابط همین حالا هم آنقدر بد است که به سختی میتوان گفت از این بدتر میشود. این روابط تیره به نوشته روزنامه اتریشی، از همه بیشتر شامل موضوع خلع سلاح میشود.
تابستان گذشته دونالد ترامپ از پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد و کوتاهبرد خارج شد. ماه می امسال از «معاهده آسمانهای باز» بیرون آمد و موعد پیمان استارت نو به منظور کاهش و کنترل تسلیحات هستهای هم که در فوریه آینده به پایان میرسد. ریابکوف اعتراف میکند بخت تمدید این معاهده که روسیه هم خواستار آن است، تقریبا به صفر میرسد.
آنچه روسیه را بیشتر از همه آزار میدهد این است که واشنگتن پیوسته تقصیر را متوجه مسکو دانسته است. روسیه نهتنها قاطعانه اتهام نقض پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد و کوتاهبرد با موشکهای کروز R-500 (موشک بالستیک اسکندر) خود را رد میکند بلکه به نوبه خود آمریکا را به سوءرفتار متهم میکند.
پوتین به ویژه سپر موشکی آمریکا در اروپای شرقی را هشدار و تهدیدی جدی برای روسیه میداند. روسیه سالها بدون موفقیت علیه این سامانه تلاش کرد. به همین دلیل هم این کشور از خروج آمریکا از پیمان منع موشکهای هستهای کوتاهبرد چندان ناخشنود نبود. پوتین در سال ۲۰۰۷ از این پیمان به عنوان پیمانی بیفایده برای روسیه یاد کرده بود، چرا که به اعتقاد پوتین، این پیمان مانع پیشرفتهای نظامی روسیه میشود. روسیه از زمان لغو این قرارداد، با تمام نیرو آزمایش موشکهای میانبرد خود را ادامه داده است به گونهای که انتظار میرود اولین موشکهای میانبرد سال آینده آماده باشند.
اما در مجموع این روسیه است که بیشتر علاقهمند به محدودیت و کنترل تسلیحاتی است تا آمریکا. سیاستمداران روسیه امکانات مالی هر دو قدرت را با هم مقایسه میکنند. روسیه مایل به تکرار رقابتی تسلیحاتی، شبیه آنچه یک بار روی داد و در آن اتحاد جماهیر شوروی به لحاظ مالی و اقتصادی از نفس افتاد، نیست.
موضع چین: مقابله با نفوذ آمریکا
در پایان ماه می امسال وزارت دفاع چین اعلام کرد امسال چین قصد ندارد خیلی زیاد هزینههای نظامیاش را افزایش دهد، تنها ۶/۶ درصد یا به عبارتی ۱۶۳ میلیارد یورو. به ندرت کشوری دیگر در جهان را میتوان یافت که هر سال به این شدت بودجه دفاعی خود را افزایش دهد. سال ۲۰۱۹ چین این بودجه را ۵/۷ درصد افزایش داد. گفتنی است از سوی دیگر مسلما رشد اقتصادی که چین سالانه تجربه میکند، به ندرت قابل مقایسه با کشور دیگری در جهان است. با وجود این، رشد هزینههای نظامی چین اغلب بیشتر از راندمان اقتصادی این کشور است.
یکی از انگیزههای مهم پکن برای گسترش تسلیحاتی، رقابت ژئوپلیتیک این کشور با آمریکاست. دولتمردان پکن احساس میکنند کشورشان در محاصره است؛ محاصره همسایههایی که همگی همپیمان آمریکا هستند به استثنای کرهشمالی. در آبهای مجاور هم این ناوهای هواپیمابر آمریکایی هستند که در کمیناند.
به علاوه پکن در واقع استدلال درستی دارد وقتی میگوید بودجه دفاعیاش تنها یکچهارم بودجه دفاعی آمریکاست. در مقابل آمریکا که ۱۲ ناو هواپیمابر دارد، چین تنها از چند وقت پیش دو ناو از این دست در اختیار دارد. برای پر کردن این فاصله و خلأ به اعتقاد دولتمردان چین، این کشور سالانه مجبور به افزایش بودجه نظامی خود است.
بیشتر سرمایهگذاریها در این زمینه در ساخت و گسترش موشکهای کروز و همچنین در جنگ در فضا و فضای مجازی صورت میگیرد. با ۲/۲ میلیون سرباز فعال، ارتش آزادیبخش خلق، ارتش ملی چین، از نظر شمار سرباز، قدرتمندترین ارتش جهان است.
فرستاده ویژه ترامپ: مذاکرات وین بسیار مثبت بود
این در حالی است که فرستاده ویژه رییسجمهوری آمریکا در امور کنترل تسلیحات، نتایج رایزنیهای واشنگتن و مسکو در وین را درباره ثبات استراتژیک ستود و آن را بسیار مثبت ارزیابی کرد.
به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری تاس، مارشال بیلینگزلی، فرستاده ویژه رییسجمهوری آمریکا در امور کنترل تسلیحات در توئیتی نوشت: نخستین دور مذاکرات در وین بسیار مثبت بود؛ گفتوگویی موجز درباره موضوعات اتمی گسترده. انتظار میرود توافق در اصول در دور دوم این مذاکرات به دست آید. رایزنیهای میان روسیه و آمریکا درباره ثبات استراتژیک در وین اوایل دیروز پایان یافت. هیات روسی به ریاست سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در این نشست حضور داشت.
یافتن راهکاری در چارچوب «معاهده آسمانهای باز»
در گزارش تطابق ۲۰۲۰ وزارت خارجه آمریکا که اواخر دوشنبه گذشته صادر شد اعلام شده این کشور آماده همکاری با روسیه برای یافتن راهکارهای مرتبط با «معاهده آسمانهای باز» است.
در این گزارش آمده مادامی که آمریکا به عنوان طرف معاهده آسمانهای باز باقی بماند، به همکاری نزدیک با متحدان و شرکایش در این توافقنامه، گروههای همکار تابعه و طرفین دادرسی دوجانبه و چندجانبه، به منظور رفع اعمال نقض روسیه و بهبود اجرای کلی پیماننامه، ادامه خواهد داد. بر اساس گزارش «پایبندی و انطباق ۲۰۲۰ با توافقها و تعهدات کنترل تسلیحات، منع گسترش سلاحهای هستهای و خلع سلاح» وزارت خارجه آمریکا، این کشور همچنین آماده همکاری توأم با اعتماد با روسیه، در یافتن راهکار برای چنین مسائلی است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد