شادباش هفتاد‌و‌دومین سالگرد ملی شدن نفت

«جهان‌‌صنعت»- ۷۲ سال از ملی شدن نفت گذشت.هر سال ۲۹ اسفند یادآور تحول بزرگی در صنعت نفت ایران است که به همت دکتر محمد مصدق انجام شد. سرانجام تلاش‌ها و مبارزات مصدق به طرح ۹ ماده‌ای انجامید که نفت ایران را بعد از سال‌ها ملی کرد.
محتوای آن ۹ ماده‌ای که سرنوشت ایران را تغییر داد در هفتاد‌و‌دومین سال از ملی شدن صنعت نفت و درست زمانی که صنعتی به این بزرگی و باارزشی در تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است، هنوز هم خواندنی است.
مثلا در ماده ۲ قانون ملی شدن نفت تاکید شده: دولت مکلف است با نظارت هیات مختلط به صورت فوری از شرکت سابق نفت انگلیس و ایران خلع‌ید کند و چنانچه شرکت برای تحویل فوری، با عذر به دولت متعذر شود، دولت می‌تواند تا میزان ۱۲۵ درصد از عایدات جاری نفت را پس از وضع مخارج بهره‌برداری برای تامین بدهی احتمالی شرکت در بانک ملی ایران یا بانک دیگر با رضایت دوطرف، ودیعه گذارد.»
در ماده ۶ تاکید شده که «‌برای تبدیل متخصصان خارجی به ایرانی، هیات مختلط مکلف است آیین‌نامه‌ای تدوین کند و طبق آن، عده‌ای مشخص را در هر سال از طریق مسابقه برای فراگرفتن رشته‌های مختلف معلومات و تجربیات مربوط به صنایع نفت به کشور‌های خارج اعزام کند و بنا شد پس از تصویب هیات وزیران، مخارج تحصیل این افراد از عواید نفت پرداخت شود.»
ماده ۷ این قانون تصریح کرده که «‌کلیه خریداران محصولات معادن اشتراکی از شرکت نفت انگلیس و ایران هر مقدار نفتی را که اول سال مسیحی ۱۹۴۸ تا ۱۳۲۹، ۲۰ مارس ۱۹۵۱ (۲۹ اسفند) از آن شرکت سالانه خریداری کرده‌اند، می‌توانند از این به بعد هم به نرخ عادلانه بین‌المللی همان مقدار را سالانه خریداری کنند و برای مازاد آن مقادیر در صورت تساوی شرایط در خرید، حق‌تقدم خواهند داشت.»
محمدرضا شوشتری کارشناس انرژی با تبریک هفتاد‌و‌دومین روز ملی شدن صنعت نفت به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «‌تا پیش از ملی شدن صنعت نفت، انگلیسی‌ها اجازه نمی‌دادند ایران از نظر دانش و مدیریت در صنعت نفت به یک سطحی برسد که این صنعت را اداره کند. در واقع، مهندسی نفت که می‌توانست تکنولوژی صنعت نفت را منتقل کند هیچ وقت در دست ایرانی‌ها نبود.»
او با اشاره به اقدامات دکتر محمد مصدق برای ملی شدن صنعت نفت، اظهار کرد: ایشان کار بزرگی برای صنعت نفت ایران انجام داد که آثار آن برای نسل‌های بعد باقی ماند؛ مصدق با اتکا به حمایت مردمی و تفکرات ملی که داشت‌، تلاش کرد تا منابع نفت ایران را ملی کند و در این کار موفق شد.
شوشتری گفت: متاسفانه ما تاریخ تحریم بعد از ملی شدن را به مردم نگفته‌ایم و دولتمردان ما نسبت‌به تحریم بعد از ملی شدن نفت مطالعه ندارند که خود را برای چنین روزهای سختی مانند امروز آماده کنند‌. در حالی که بعد از ملی شدن نفت، کشور ما از سوی انگلیسی‌ها تحریم شد و به ما تکنولوژی و دانش فنی را ندادند. این تجربه را ما آن زمان از سر گذرانده بودیم.
این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه ملی شدن نفت نقطه عطفی شد تا مهندسان ایرانی با رفتن انگلیسی‌ها کار را برعهده بگیرند و علاوه بر تدوین قوانین ملی، در توسعه این صنعت تلاش کنند، گفت: نتیجه ملی شدن نفت امروز خودکفایی در بسیاری از بخش‌های صنعت نفت است که با وجود تحریم‌ها چرخ این صنعت پرتوان می‌چرخد.
محمود خاقانی کارشناس بین‌الملل انرژی هم در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: صنعت نفت همیشه با سیاست عجین بوده است‌. البته در مقاطعی بعد از پیروزی انقلاب، تحت عنوان دیپلماسی انرژی تلاش شد تا صنعت نفت و گاز غیرسیاسی شود، با این حال به دلیل وابستگی اقتصاد ایران به نفت، همچنان این صنعت سیاسی است و به عنوان اهرم فشار بر اقتصاد ایران عمل می‌کند.
او با بیان اینکه دکتر مصدق زحمت بسیاری برای ملی شدن صنعت نفت کشید، تصریح کرد: تلاش‌های دکتر مصدق باعث شد که حتی بعد از ملی شدن که صنعت نفت ایران تحریم شد، با تکیه بر توان داخلی این تحریم‌ها خنثی شود.
خاقانی تاکید کرد: هفتاد‌و‌دو سال بعد از ملی شدن نفت، انتظار این است که این صنعت در بلوغ کامل باشد، اما صنعت نفت به دلیل تحریم‌های پیاپی در شرایط خوبی به سر نمی‌برد. از نظر فناوری از کشورهای دیگر عضو اوپک به شدت عقب افتاده است .