شاخص بورس چیست؟

شاخص در بورس برای بررسی و ارزیابی عملکرد گروهی از دارایی‌ها است. از شاخص معمولا برای ارزیابی عملکرد سبدهای اوراق بهادار جهت تکرار نقطه خاصی از بازار استفاده می‌شود. علاوه بر این، از شاخص‌ها برای اندازه‌گیری سایر داده‌های مالی یا اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم یا تولید نیز استفاده می‌شود، اما اگر بخواهیم به‌طور خلاصه توضیح دهیم index چیست باید بگوییم که Index‌ها معمولا به عنوان معیارهایی عمل می‌کنند که براساس آنها عملکرد بازده یک سبد سرمایه‌گذاری را می‌توان ارزیابی کرد. از شاخص‌ها همچنین به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) استفاده می‌شود. به عنوان نمونه بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بازده خود را شاخص
۵۰۰ S&P مقایسه می‌کنند تا به سرمایه‌گذاران نشان دهند مدیران چه مقدار کمتر یا بیشتر از یک صندوق شاخص درآمد دارند.
معنی شاخص در سرمایه‌گذاری چیست؟
شاخص معیاری آماری است که تغییرات در یک دارایی یا بازار بورس را نشان می‌دهد. درخصوص بازارهای مالی شاخص، یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خرید و فروش می‌شود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان می‌دهد. روش اندازه‌گیری هر شاخص، منحصر به همان شاخص است و نمی‌توان رقم فعلی یک شاخص را با شاخصی دیگر مقایسه کرد، بنابراین برای مقایسه دو شاخص مختلف بهتر است درصد تغییرات شاخص‌ها را نسبت به‌ روز یا ماه قبل با هم مقایسه کرد، نه عدد فعلی آنها را.
از شاخص کل و سایر شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران می‌توان برای سنجش عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرد. مفهوم شاخص در بورس بسیار متفاوت است. کلمه شاخص (INDEX) در کل به معنای نمودار یا نشان‌دهنده یا نماینده است.
شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن است و وسیله‌ای برای اندازه‌گیری و مقایسه پدیده‌هایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی کرد.
شاخص کل چیست؟
شاخص کل نمایانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است و این شاخص، تغییرات قیمت سهام و سود سالانه‌ای که شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند را محاسبه می‌کند. در محاسبه شاخص کل، هرچه شرکت‌ها بزرگ‌تر باشند، تاثیر بیشتری روی شاخص کل خواهند گذاشت.
شاخص قیمت چیست؟
شاخص قیمت، بیانگر روند قیمت سهام همه شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار است. به عنوان نمونه، اگر شاخص قیمت در یک سال اخیر ۳۵ درصد رشد داشته باشد، یعنی سطح عمومی قیمت‌ها در این یک سال به صورت متوسط ۲۰ درصد رشد کرده است.
شاخص بازار سهام چیست؟
شاخص بازار سهام، روشی برای اندازه‌گیری بخشی از بازار سهام است. این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکت‌های بزرگ‌تر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تاثیر بیشتری می‌گذارد. در هر بازار بورس اوراق بهاداری می‌توان بنا بر احتیاج و کارایی شاخص‌های زیادی را تعریف و محاسبه کرد.
روش محاسبه شاخص کل بورس تهران
برای درک نحوه محاسبه شاخص کل ابتدا لازم است توضیح دهیم که بازدهی سرمایه‌گذارانی که (در بورس) سرمایه‌گذاری کرده‌اند در بورس اوراق بهادار به دو روش محاسبه می‌شود. در اولین روش بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال و در روش دوم تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه‌گذاری سهامدار محاسبه می‌شود. به عنوان نمونه، تصور کنید شخصی سهامی را به ارزش هر سهم ۱۰۰ تومان در ابتدای یک سال خریداری کرده است. قیمت هر سهم این شرکت در پایان سال ۱۲۰ تومان شده و شرکتی که سهام آن خریداری شده است نیز در پایان سال ۱۰ تومان به ازای هر سهم سود تقسیم کرده است، بنابراین این سرمایه‌گذار تا پایان این سال در مجموع ۳۰ تومان به ازای هر سهم سود کرده و در واقع بازدهی این سرمایه‌گذار در پایان سال ۳۰ درصد بوده، چراکه سرمایه وی از ۱۰۰ تومان به ۱۳۰ تومان افزایش یافته است. به این ترتیب، فرمول محاسبه شاخص کل بورس نیز بر همین اساس است، یعنی شاخص کل، افزایش قیمت کلیه سهام‌های منتشر شده در بورس و همچنین تقسیم سود نقدی این شرکت‌های سهامی را در نظر گرفته و بر این اساس بازدهی کلیه سهام‌ها و در واقع بازدهی کل بورس را محاسبه می‌کند. به این امر، شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بورس می‌گویند.
مفهوم واحد در شاخص چیست؟
شاخص براساس یک واحد تعریف می‌شود. به عنوان نمونه، اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال ۱۰ هزار واحد باشد و در پایان سال به ۱۵ هزار واحد افزایش یابد یعنی در کل ۵ هزار واحد افزایش داشته است. این به معنای بازده ۵۰ درصدی در شاخص کل بورس است.
شاخص هم‌وزن بورس چیست؟
در محاسبه شاخص هم‌وزن، بزرگی و کوچکی شرکت‌ها در محاسبه دخالت داده نمی‌شوند و همه شرکت‌ها به یک میزان در شاخص اثر می‌گذارند. به‌طور مثال شرکت بزرگی مانند هلدینگ خلیج فارس با شرکت کوچکی مانند دامداری تلیسه نمونه هم‌وزن است، بنابراین نوسانات قیمتی آنها تاثیر مشابهی روی شاخص هم‌وزن می‌گذارد. از این رو، این عامل باعث می‌شود در برخی روزهایی که به‌طور مثال شاخص کل مثبت است ولی اکثر سهام بازار منفی هستند، شاخص هم‌وزن منفی شود، زیرا وضعیت اکثریت سهام بازار است که در شاخص هم‌وزن منعکس می‌شود.