سیاست‌های مقطعی به ضرر توسعه تکنولوژی!

ارزش ۷/۱۱۲ میلیارد دلاری بازار جهانی تجهیزات معدن در ۲۰۲۲

گروه معدن- در حالی که دنیا به سرعت در حال پیشرفت و توسعه است و این مهم خود را در توسعه تجهیزات معدنی نشان می‌دهد، اما در کشور ما معدنکاری همچنان با ضعف در این عرصه دست به گریبان است. با اینکه به نظر می‌رسد بازار جهانی ماشین‌آلات و تجهیزات معدن در سطح دنیا روندی رو به رشد دارد، طوری که براساس آمارهای جهانی اندازه بازار جهانی تجهیزات معدن در سال ۲۰۲۲ حدود ۷/۱۱۲ میلیارد دلار بوده و انتظار می‌رود تا پایان ۲۰۳۲ به حدود ۵/۱۹۱ میلیارد دلار برسد، اما سازندگان تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی کشور همچنان اندر خم یک کوچه‌اند و معدنی‌ها هم دست خالی از هر نوع ماشین‌آلات جدید هستند.
با اینکه به باور کارشناسان معادن کشور از پویایی برخوردارند، اما در این مسیر فعالان این بخش با یکسری کمبودها روبه‌رو هستند. به طوری که به گفته کارشناسان عدم برخورداری از تکنولوژی روز دنیا از اصلی‌ترین مسائل پیرامون این صنعت شناخته می‌شود. در این بین محدودیت‌های قانونی و ممنوعیت‌های وارداتی از یک طرف و فعالیت کم شرکت‌های سازنده این تجهیزات در داخل از سوی دیگر برای این صنعت چالش جدی محسوب می‌شود.
متاسفانه مدت‌هاست که ماشین‌آلات قدیمی با عمر مفید بالای ۲۰سال مشکل‌ساز بوده‌اند و هرچند دولت به فراست واردات ماشین‌آلات نو با شرایط بهتر افتاده و درجهت تمهیدات لازم برای ترخیص از گمرک با سختگیری‌های کمتر اقدام کرده و قول داده که امکان واردات ماشین‌آلات دست دو را نیز فراهم کند، اما زمان در حال تلف شدن است و معدنی‌ها نیز از میزان ورود ماشین‌آلات راضی نیستند.
با توجه به اینکه بخش معدن می‌تواند نقش مثبتی در رشد اقتصادی داشته باشد، اما آنقدرها هم که باید طی این مدت شاهد این امر نبوده‌ایم. به این ترتیب شاهدیم که سیاست‌هایی اتخاذ و قوانینی تصویب شده که به ضرر تولید‌کننده بوده است. با اینکه بارها تاکید شده برای اینکه معدن رشد کند باید انگیزه بهره‌برداران بالا برود،‌ از آنها برای افزایش تولید حمایت شود، نوسازی ماشین‌آلات افزایش پیدا کند و… اما همه اینها در سطح شعار باقی مانده و در عمل معدنداران با بوروکراسی اداری و موانع جدی برای توسعه مواجه شده‌اند.
مشکلات معدنی‌ها
یک فعال معدنی در حوزه ماشین‌آلات معدنی و راهسازی درخصوص اصلی‌ترین چالش‌های تولید و فروش گفت: یک چالش کلی بحث جابه‌جایی ارز است، حتی با کشورهایی که بحث تحریم را با ما ندارند این مشکل وجود دارد. از سوی دیگر بحث تامین مواد اولیه و بحث نوسانات قیمت‌ها را داریم که حتی در مورد محصولات و مواد اولیه که از داخل تامین می‌کنیم، قیمت‌ها ثابت نیست.
امیرحسین امیری با بیان اینکه نگاه‌ها بلندمدت نیست، خاطرنشان کرد: در بحث ماشین‌آلات معدنی و راهسازی شرکت‌ها به یک دید بلندمدت و چندساله نمی‌رسند و متاسفانه نگاه‌ها تا به امروز کوتاه‌مدت و مقطعی بوده است، لذا اگر بشود نگاه‌ها را بلندمدت کرد و شرکت‌ها یک برنامه‌ریزی ۱۵-۱۰ساله داشته باشند، بر مبنای آن می‌توانند پیش بروند و بسیاری از مسائل کارشناسی‌تر خواهد شد.
این فعال حوزه ماشین‌آلات معدنی در پاسخ به این سوال که حوزه ماشین‌آلات معدنی چقدر قابل رقابت در منطقه یا جهان است، گفت: تب تولید ماشین‌آلات معدنی در کشور ما از گذشته بوده و در حال حاضر به دلیل تحریم‌های خارجی و حمایت از تولید داخلی این بحث شدت بیشتری گرفته است و شرکت‌های بیشتری وارد عرصه تولید شده‌اند. بنابراین این یک چرخ نوپایی است که شرکت‌ها دارند می‌چرخانند و اگرچه نمی‌توان گفت پابه‌پای کشورهای توسعه‌یافته در این زمینه پیش می‌رویم، اما به هر حال شرکت‌ها شروع کرده‌اند.
او می‌گوید: در این بین ارگان‌ها و سازمان‌ها باید پا پیش بگذارند تا کارها کارشناسانه‌تر پیش برود تا از این طریق انتقال تکنولوژی سریع‌تر انجام شود و به شرطی که با کیفیت بالا و قیمت تمام‌شده مناسب عرضه شود، این محصولات بازارهای صادراتی خوبی دارند.
مشکلات قطعه‌سازان
ماشین‌سازان در هر حوزه‌ای غالبا با کیفیت محصولات قطعه‌سازی داخلی مشکل دارند و بخشی از کم و کسری‌های تولیدات خود را به این بخش مرتبط می‌دانند. این تولید‌کننده ماشین‌آلات معدنی درخصوص کیفیت قطعه‌سازی‌های داخلی می‌گوید: باید بپذیریم که قطعه‌سازها هم مشکلات خود را دارند. بر فرض امسال با مشکل قطعی برق و گاز به طور خاص مواجه بودند. ضمن اینکه در حوزه ادوات به‌روز هم مشکل دارند؛ یعنی یکی از مشکلات بزرگ صنعت کشور این است که شرکت‌های قطعه‌ساز از دستگاه‌های روز دنیا استفاده نمی‌کنند و این باعث کندی صنعت و کاهش کیفیت محصولات می‌شود. در واقع این خود باعث می‌شود که تولید‌کننده قطعه نتواند به موقع و با قیمت مناسب و کیفیت به من تولید‌کننده قطعه برساند.
ناپایداری قوانین بانکی و گمرکی
امیری در پاسخ به این سوال که با توجه به رونق گرفتن معادن کشور تولیدات حوزه ماشین‌آلات معدنی چه شرایطی باید داشته باشد که رضایت مشتریان را تامین کند نیز گفت: مهم‌ترین بحث این است که مسائل کارشناسی پیش برود و مقطعی نباشد و شرکت‌ها بتوانند از پتانسیل‌ها استفاده کنند. به نظر بنده یک برنامه‌ریزی بلندمدت بسیاری از مشکلات در این حوزه را حل و رضایت فعالان معدن را نیز جلب می‌کند.
او ادامه داد: متاسفانه در بحث مواردی همچون مسائل بانکی، گمرکی و استاندارد و غیره قوانین خیلی پایدار نیست و من تولید‌کننده با همه این موارد مواجه هستم. بنابراین اگر بخش دولتی به این بخشنامه‌ها نگاه ویژه‌تری داشته باشد و بیشتر با تولید‌کننده ارتباط داشته باشد برآیند بهتری در پی خواهد داشت.
او تاکید کرد: صنعت و معدن همیشه آینده روشنی داشته به خصوص که در این حوزه کشور پرپتانسیل است و منابع زیادی داریم. اگر حمایت و برنامه‌ریزی باشد قطعا آینده روشن است. البته باید بحث علمی مساله نیز در دانشگاه‌ها بنیادی‌تر پیش برود و این بخش را جذاب کنیم که سرمایه‌گذار خارجی هم وارد گود شود و کارهای مشارکتی بتوان انجام داد. در واقع با یک برنامه ۱۰ساله در حوزه تولید آموزش و استخراج و کشف محصولات مرتبط می‌توانیم آینده خوبی داشته باشیم.
با توجه به تحریم‌های خارجی و مشکلات مختلف داخلی معدنی‌ها از جمله ماشین‌آلات مستهلک و… همواره تلاش دولت باید بر این اصل باشد که به توسعه صنعت فولاد و صادرات صنایع این حوزه کمک کند. در واقع باید تلاش‌ها بر این اساس باشد که صنایع فولادی که در آن مزیت مطلق داریم، مورد حمایت قرار گیرند تا شاهد رونق اقتصادی و توسعه ارزآوری به کشور باشیم، اما گویا مسوولان در جهتی حرکت می‌کنند که نه‌تنها این حوزه نمی‌تواند ارزآوری داشته باشد، بلکه مدتی هم نمی‌گذرد که رو به تعطیلی ‌برود و با کاهش تولید روبه‌رو شود.