سود یک‌میلیارد تومانی قاچاقچی‌های سوخت در هر دقیقه

ایلنا- هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی شریف می‌گوید: اخیرا روسای قوای مقننه و مجریه اعلام کردنـد کـه روزانه تا ۳۰‌میلیون‌لیتر سوخت مایع قاچاق می‌شود، طبق محاسبات بنده سـود حاصل از این تجارت بیش از یک‌میلیارد تومان در هر دقیقه است، تجارتی به ایـن گسـتردگی را دیگر نمی‌توان قاچاق نامید. شاید و این ماجرا بـه این معنی نیست که چون قیمت انرژی در کشور خیلی ارزان اسـت مقـادیر قابـل‌تـوجهی قاچاق می‌شود بلکه اصل ماجرا این است که چون باید قاچـاق شـود قیمـت سـوخت ارزان مـی‌ماند و از آنجا که ناترازی نه‌تنها در انرژی بلکه در آب، هوا، اقتصاد و حتی در سیاسـت منطقه‌ای وجود دارد پس نتیجه می‌گیریم که ناترازی نه علت بلکـه معلـول اسـت.
او با بیان اینکه مشکل اصلی ما نه تولید بلکه مصرف است، گفت: با این وجود هنوز هم تمام تمرکز بر تولید معطوف بوده و مصرف رها شده است، ادامه این روند در سال آینده کشور را در معرض ۳۳‌درصد ناترازی در گاز، 3۵درصد برق، ۲۰درصد بنزین و ۵‌درصد در حوزه گازوئیل قرار خواهد داد. ما با تولید 25/‏4میلیون بشکه نفت و میعانات گازی در روز در رتبه پنجم جهان قرار داریـم و در سال۲۰۲۳ میلادی با تولید 2۵۲میلیارد مترمکعب گاز پس از امریکا و روسیه جایگاه سـوم را بـه خود اختصاص داده‌ایم. بدین ترتیب با تولید5/‏8تا ۹ میلیـون بشـکه معـادل نفـت‌خـام در روز چهارمین تولید‌کننده نفت و گاز جهان هستیم. کشورهای آمریکا، روسیه و عربسـتان بـا تولیـد بـه ترتیب ۳۰.۶، 5/‏20 و 6/‏11 میلیون بشکه معادل نفت‌خام در جایگاه اول تا سوم قرار دارند.
اورعی افزود: در حوزه انرژی الکتریکی با تولید سالانه ۳۸۰‌میلیارد کیلـووات سـاعت در رتبـه۱۱ جهـان قـرار داشته و حدود یک‌درصد برق جهان را تولید می‌کنیم. بدین‌ترتیب ملاحظه می‌کنیم که در بخش تولید آمار امیدوارکننده است اما مشکل بر سر مصرف است، مصرف سالیانه کشـور ۶۵۰‌میلیـون بشـکه فرآورده نفتـی، ۲۵۰‌میلیـارد مترمکعب گاز و ۳۸۰میلیارد کیلووات ساعت برق جمعا به ارزش ۱۸۰میلیارد دلار است. فاجعـه از اینجا آغاز می‌شود که ارزش انرژی مصرفی ۴۰ تا ۵۰‌درصد از تولید ناخـالص داخلـی کشـور است.
استاد دانشگاه صنعتی‌شریف با بیان اینکه مشکل اصلی ما نه تولید بلکه مصرف است، گفت: با این وجود هنوز هم تمام تمرکز بر تولید معطوف بوده و مصرف رها شده است، ادامه این روند در سال آینده کشور را در معرض ۳۳‌درصد ناترازی در گاز، ۳۵‌درصد برق، 2۰درصد بنزین و ۵‌درصد در حوزه گازوئیل قرار خواهد داد. در حال حاضر ما در رتبه چهارم مصـرف گـاز جهـان قـرار داشـته و باتوجه به اینکه متوسط تولید ناخالص داخلی جهان 2/‏2 برابر ایران است، به این نتیجه می‌رسیم که شدت مصرف انرژی ایران 4/‏4برابر جهان است، یعنی چنانچه دیگر کشورها برای تولید کـالا یـا ارائـه خدمتی 1۰واحد انرژی مصرف کنند، ما برای تولید همان کالا یا ارائه همان خـدمت ۴۴ واحـد انرژی مصرف می‌کنیم.
او گفت: در بخش انـرژی تجدیدپـذیر در سـال۲۰۲۳،۳۰‌درصـد از بـرق مصـرفی جهـان توسـط منـابع تجدیدپذیر تامین شده که حدود نیمی از آن بـه برقـابی و مـابقی بـه انـرژی بـادی و خورشـیدی اختصاص دارد. نکته قابل‌توجه اینکه رشد بخش بادی و خورشیدی بـه مراتـب بیشـتر از برقـابی است اما در ایران سهم انرژی تجدیدپذیر از برق مصـرفی نـاچیز و کمتـر از یک‌درصـد اسـت و در ایـن بخش تقریبا از همه کشورهای جهان عقب مانده‌ایم. با مرور روند توسعه انرژی تجدیدپـذیر در جهـان در دوره زمـانی۲۰۱۴ تا ۲۰۲۵ ایـن واقعیـت روشن می‌شود که جهان شاهد جهش قابل‌توجه انرژی بادی و خورشیدی بوده و همه پیش‌بینی‌ها تا میانه قرن میلادی جاری یعنی تا سال۲۰۵۰ حاکی از آن است که استفاده از زغال‌سـنگ بـه‌عنوان آلاینده‌ترین سوخت فسیلی برای تولید برق تقریبا متوقف شده و تمرکز بر نفـت و گـاز بـا شیب منفی ملایم‌تر کاهش خواهد یافت. نکته قابل‌توجه اینکه سهم انرژی هسته‌ای نیـز از سـبد انرژی الکتریکی جهان افزایش نیافته و تنها سهم انرژی بادی و خورشیدی شاهد رشد قابل توجـه خواهد بود، به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود دوسوم برق مصرفی جهـان از ایـن دو منبـع تجدیدپـذیر تامین شود.
رییس هیات‌مدیره انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران با اشاره به یارانه انرژی تصریح کرد: طبـق اعـلام آژانس بین‌المللی انرژی، ایران با پرداخت ۱۲۷‌میلیارد دلار یارانه انرژی در سال پس از روسـیه و جلوتر از چین و عربستان سعودی رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.
به گفته وی، باوجود برخورداری از رتبه دوم در ذخایر گاز، چهارم در نفت و پنجم در منابع طبیعی جهان سهم‌مان از اقتصاد جهانی 42/‏0درصد و از تجارت جهانی تنها 24/‏0درصد است. در هفت‌مـاه اول سـال جاری تراز تجاری بدون نفت منفی هفت‌میلیارد دلار و صادرات نفت و میعانـات مثبـت ۲۷‌میلیـارد دلار بوده که وابستگی شدید اقتصاد ملی به صادرات نفت را نشان می‌دهد. در نیمـه اول دسـامبر۲۰۲۴، صادرات نفت کشور از 7/‏1میلیون بشکه در روز در دوره مشابه سال قبل بـه 2/‏1کـاهش یافته است.