سنگ‌پرانی اول برای وزیر نفت چهاردهم

گروه انرژی- «ما اسیر مافیای گردن‌کلفتی در صنعت نفت هستیم که در دولت نهم و دهم به صنعت نفت ورود کرده و حالا در همه جای صنعت نفت جای پای خود را محکم کرده است؛ کار وزیر نفت دولت چهاردهم به همین دلیل سخت است.» این را محمود خاقانی، کارشناس بین‌المللی انرژی گفته است.هشداری که می‌تواند با شفافیت‌های بیشتری که – اگر- اتفاق بیفتد، ابعاد آن روشن‌تر شود.
انتخاب‌های مسعود پزشکیان برای کابینه چهاردهم به تدریج در حال تکمیل شدن است و به زودی هم لیست وزرای کابینه به مجلس ارائه خواهد شد.انتخاب وزیر نفت در میان تیم اقتصادی دولت چهاردهم می‌تواند هم‌ردیف اهمیت وزارت اقتصاد و بانک مرکزی باشد به این جهت که بخش بزرگی از منابع و درآمدهای کشور را مدیریت می‌کند.وزارتخانه‌ای که در سه سال گذشته اگرچه به دلیل شل شدن تحریم‌های نفتی از سوی دولت جوبایدن توانست تولید و فروش نفت را افزایش دهد، اما قانونی هم در این میان تصویب کرد که فروش نفت توسط افراد و نهادها و سازمان‌ها را امکان‌پذیر کرده است.
تجربه چنین تصمیمی البته در دولت نهم و دهم- محمود احمدی‌نژاد- باب شد و نتیجه آن شکل‌گیری مافیای نفتی و پرونده‌ای برای مهم‌ترین متهم نفت یعنی بابک زنجانی شد.زمانی که قانون فروش نفت توسط اشخاص یا سازمان‌ها و نهادها مطرح می‌شد، بسیاری از کارشناسان نسبت به تبعات این تصمیم هشدار می‌دادند، با این حال دولت سیزدهم موکدا اعلام می‌کرد که نظارت دقیقی بر کار این سازمان‌ها یا اشخاص دارد که بابک زنجانی دیگری تکرار نشود.
حالا اما در آستانه تشکیل دولت چهاردهم وزارت نفت می‌تواند خبرساز باشد، چه آنکه به گفته کارشناسان پیش‌بینی‌ها درباره این قانون به واقعیت پیوسته و باندهای مافیایی در اطراف صنعت نفت در پی این قانون قدرت گرفته‌اند. مافیایی که می‌تواند سنگ‌های بسیاری جلوی پای وزیر نفت مسعود پزشکیان بیندازد و کار را برای او سخت کند.
محمود خاقانی، کارشناس بین‌الملل انرژی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» درباره تاریخچه شکل‌گیری این مافیا می‌گوید: صنعت نفت صنعتی سیاسی، اقتصادی و امنیتی است. تامین سوخت برای کشور آنچنان پراهمیت است که امنیت تامین انرژی داخلی با امنیت ملی کشور رابطه مستقیم دارد. سال 1392 وقتی مهندس زنگنه در دولت یازدهم به این صنعت برگشت، در نشستی با کارشناسان صنعت نفت واقعیتی را مطرح کرد که بعدها ثابت هم شد. ایشان روایت می‌کرد که موضوع مافیای نفت از سوی محمود احمدی‌نژاد که به دولت هفتم و هشتم نسبت داده شد، حتی با وجود تاکیدهایی که برای افشاگری می‌کرد
– مثل لیستی که در جیب او بود- هیچ‌وقت ثابت نشد. بعدها آقای میرکاظمی وزیر دولت دهم گفت که در نفت مافیایی پیدا نکردیم. در حالی که در ابتدای تشکیل دولت یازدهم وجود این مافیا تایید شد.مافیایی که بنا به گفته آقای زنگنه در همین دولت‌های نهم و دهم شکل گرفته بود. زنگنه می‌گفت که از همان ابتدا متوجه شده که مافیایی در نفت شکل گرفته است. در آن جلسه از همه کارشناس‌های نفت کمک خواست که با این مافیا مبارزه کند. بعدها یکی از همین مافیا را به قوه قضاییه معرفی کرد که البته الان آزاد شده است. این مافیا متاسفانه دوباره در دولت سیزدهم تقویت شد. حتی آقای اوجی اذعان می‌کرد که نمی‌تواند اسم افراد یا شرکت‌هایی که برای فروش نفت اقدام می‌کنند، اعلام کند!
او افزود: وقتی زنگنه برای اولین بار وزیر شد، ایران نفت را با بشکه 9‌دلار می‌فروخت، اما دولت توانست با رشد اقتصادی مثبت، دولت هشتم را تحویل رییس‌جمهور بعدی داد در حالی که دولت نهم حدود 800‌میلیارد ‌دلار درآمد نفت داشت، اما هنوز بحث هست که 800‌میلیارد ‌دلار درآمد نفتی که در دولت احمدی‌نژاد به دست آمد، در کجا هزینه شد.
وزیر جدید زره مبارزه بپوشد
خاقانی براین باور است که وزیر نفت دولت چهاردهم باید بتواند با مافیای قدرتمند نفت مبارزه کند. او می‌گوید وزیری که برای نفت معرفی می‌شود باید خود را برای مبارزه با مافیای بسیار قدرتمند در داخل و بیرون از نفت آماده کند. این مافیا قاعدتا اجازه نخواهد داد که وزیر جدید به راحتی و شفافیت صنعت نفت را اداره کند. شفاف‌سازی یعنی داروی ضد مافیا که برای اقتصاد کشور باید تجویز شود. بنابراین مهم است هرچقدر هم که افراد برای حضور در صنعت نفت سابقه داشته باشد اما قدرت مدیریتی بالایی را نداشته باشد، ممکن است نتواند موفق شود.
او افزود: از نظر من وزیر نفت بعدی باید صراحتا اعلام کند که چه برنامه‌ای برای مبارزه با این مافیا دارد.
این کارشناس باسابقه صنعت نفت با بیان اینکه پیچی که دولت بایدن برای صادرات نفت ایران شل کرد، با تغییر سیاست‌ها در آمریکا و انتخابات پیش‌روی این کشور به زودی سفت‌تر خواهد شد، گفت: وزیر نفت دولت چهاردهم باید خود را برای شرایطی آماده کند که فروش نفت با کاهش مواجه خواهد شد. کما اینکه شاهد هستیم که روسیه وقتی از طریق خط لوله به مجارستان نفت صادر کرد، اوکراین جلوی صادراتش را با هماهنگی اتحادیه اروپا گرفت. این کاهش هم می‌تواند تغییر سیاست‌های آمریکا باشد و هم کاهش تقاضای چین که در بازار نفت کم شده است. بنابراین وزیر نفت دولت چهاردهم در شرایطی بر کرسی وزارت نفت تکیه خواهد زد که تقاضای نفت در چین رو به کاهش است. خاقانی تصریح کرد: واقعیت دیگری که وزیر نفت بعدی با آن روبه‌رو است این است که با کرسنت چه می‌خواهد بکند. درحال حاضر صندوق بازنشستگی و پس‌انداز کارکنان نفت در شرایط خوبی قرار ندارد. یک تیم فوتبال ورشکسته را به هلدینگ خلیج‌فارس تحمیل کرده‌اند و از سویی ساختمان متعلق به صندوق بازنشستگی و پس‌انداز کارکنان نفت در لندن که ساختمان ارزشمندی است را بابت بخشی از جرایمی که باید به کرسنت باید پرداخت شود، در حال از دست رفتن است. آیا وزیر نفت جدید از طرف بخشی که حتی دولت نهم و دهم اجازه نداد مشکلش را با کرسنت حل کند، مجوز خواهد داشت که این مشکل را حل کند و به جای پرداخت حدود 2-3‌میلیارد ‌دلار این مشکل را دوستانه حل کنند؟
او یادآور شد چندی پیش سایت تابناک در گزارشی نوشت تعدادی از نمایندگان مجلس دوازدهم که برای نشست بین مجالسی به سوییس سفر کرده بودند در جریان این سفر با نماینده بابک زنجانی در سوییس ملاقاتی داشتند و خبر رسید که دفاتر این فرد در سوییس، ترکیه و امارات و دیگر کشورها شروع به کار کرده است. این بدان معناست که با سفت شدن پیچ صادرات نفت‌خام ایران و مسائلی که در بودجه 1403 است و تحولات خاورمیانه، دولت چهاردهم به صورت ویژه شرایط سختی را خواهد داشت و مافیا به این راحتی اجازه نمی‌دهد که اقتصاد کشور شفاف شود. متاسفانه باید بگوییم که به زودی شاهد فشارهایی به مجلس دوازدهم در این راستا خواهیم بود از این رو، نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون انرژی باید در این رابطه با شفافیت بیشتر شرایط را کنترل کنند.
پیچ تحریم‌ها سفت‌تر می‌شود
این کارشناس انرژی با بیان اینکه در میان این نامزدها شخصیتی که بهتر بتواند جلوی سهم‌خواهی‌ها مقاومت کند، باید انتخاب شود، گفت: کسانی که مدعی هستند می‌توانند وزیر کارآمدی برای نفت هستند، باید ثابت کنند که وزرای شفافی هستند. به این معنی که امروز پول نفت‌خام ما که در چین گیر کرده است،با چه روش‌های کم‌هزینه‌ای می‌خواهند آن را به کشور برگردانند؟ البته نه مثل روشی که یکی از فروشندگان نفت ما به یک شرکت پیمانکار چینی پیشنهاد ساخت فاز 2 فرودگاه امام را داده است. جای تعجب است که چطور شرکتی که پیمانکار بخش بزرگی از طرح‌های نفتی کشور است نمی‌داند که ما در بخش سویل و عمران و حوزه پیمانکاری ساختمانی مشکل نداریم ولی برای بازگرداندن پول نفت ساخت فاز 2 فرودگاه امام را به شرکت چینی که اصلا کارش ساخت‌و‌ساز نیست، پیشنهاد کرده است! جالب این است که این شرکت کارش دور زدن تحریم‌ها در بازار سیاه نفت است که چینی‌ها هم دقیقا به همین منظور آن را ایجاد کرده‌اند. از آن سو می‌بینیم که آقای زاکانی با شرکتی برای خرید اتوبوس اقدام می‌کند که آن هم کارش تولید اتوبوس نیست. اینها مواردی است که باید وزیرجدید نفت آنها را رصد کند و مراقبت کند که درآمدهای نفت که به سختی به دست می‌آید، این طور هدر داده
نشود.
خاقانی تاکید کرد: ما اسیر مافیای گردن‌کلفتی در صنعت نفت هستیم که در دولت نهم و دهم به صنعت نفت ورود کرده و جای پای خود را در این سال‌ها محکم کرده است. این مافیا همه جا هست، در فروش نفت در صندوق بازنشستگی و شرکت‌های زیرمجموعه این صندوق، در پتروشیمی و هرجایی که فکر کنید رخنه کرده است. از نظرمن این مافیاها نفوذی‌های اسرائیل هستند. باید دست وزیر نفت دولت چهاردهم در انتخاب مدیرانش باز گذاشت این توصیه هم باید به نمایندگان مجلس باشد و هم سایر افراد سیاسی که از گذشته تلاش کرده‌اند وارد نفت شوند.در غیراین صورت هرکسی وزیر نفت دولت چهاردهم شود، نمی‌توان به او امید بست که موفق شود.
او گفت: چه هریس رییس‌جمهور بعدی آمریکا شود و چه ترامپ، برنامه دولت آمریکا در شرایط فعلی حفظ نتانیاهو در قدرت است و این بدان معناست که آمریکا می‌خواهد پیچ صادرات نفت ایران را که در اوایل دولت سیزدهم شل کرده بود، سفت کند.