سقوط سرانه مصرف لبنیات

گروه بازرگانی- با وجود اهمیت این محصول در فرهنگ و تغذیه ایرانیان، سرانه مصرف لبنیات در کشور افت شدیدی داشته است. به گفته مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی ایران، سرانه مصرف سالانه لبنیات جامعه ایرانی به ۵۰‌کیلو افت کرده و روند افزایشی قیمت در شرایطی که میزان درآمد آنها تغییری نکرده است از حجم این اقلام در سبد خانوار بیش از پیش می‌کاهد. توجه داشته باشید که در سال ۱۳۸۹ سرانه مصرف ۱۳۰‌کیلو بود.کاهش قدرت خرید مردم در کنار افزایش هزینه‌های تولید، از عوامل تأثیرگذار بر کاهش مصرف سرانه هستند چراکه سیاستگذاری‌های نادرست بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و … منجر به افزایش تورم شده و در اثر تورم، هزینه‌های تولید افزایش یافته است. مصرف‌کننده هم به دلیل تورم، دچار کاهش قدرت خرید شده است. فرهنگ‌سازی اهمیت استفاده از لبنیات، حذف ارز ترجیحی، اصلاح سیاست‌های حمایتی و رقابتی بودن تمام زنجیره‌های صنعت می‌تواند سرانه مصرف لبنیات را افزایش دهد.
از طرفی به گفته مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی ایران، هرگونه افزایش قیمت محصولات لبنی پاستوریزه پیش از ابلاغ مصوبه آن از سوی وزارت جهاد کشاورزی تخلف است. علی احسان ظفری درخصوص آخرین وضعیت بازار لبنیات کشور گفت: با اعلام صریح وزیر جهاد کشاورزی در نهایت قیمت شیر خام ۲۰درصد افزایش پیدا کرد و این افزایش قیمت شیر، گرانی ۲۰ تا ۲۵درصدی نرخ انواع فرآورده‌های لبنی را در پی دارد، با این حال لازم به ذکر است که این افزایش قیمت برحسب پایه قیمت محصولات لبنی در خرداد‌۱۴۰۲ اعمال می‌شود و اگر تولیدکننده‌ای از آن تاریخ تاکنون قیمت محصولات خود را افزایش داده تخلف کرده و اگر اکنون و با افزایش قیمت شیر خام بار دیگر قیمت خود را بالا ببرد تخلفی دیگر را انجام داده، همچنین اگر تولیدکننده‌ای قیمت محصولات خود را بیشتر از ۲۵درصد بالا ببرد باز هم تخلف کرده است.
وی افزود: افزایش قیمت محصولات لبنی در پی افزایش قیمت شیر خام وقتی مجاز است که مصوبه آن ابلاغ شود، تاکنون وزارت کشاورزی این مصوبه را ابلاغ نکرده و در نتیجه فعلا افزایش قیمت محصولات لبنی مجاز نیست. ظفری در پاسخ به اینکه آیا صنف لبنیات سنتی هم ملزم به رعایت همین چارچوب است، تصریح کرد: لبنیات سنتی مجوز تولید ندارد و من درباره محصولات آن اظهارنظر نمی‌کنم.
ظفری در ادامه از افزایش تقاضای روسیه برای کره حیوانی ایرانی خبر داد و گفت: غرب روسیه را تحریم کرده و روس‌ها دیگر نمی‌توانند چربی موردنیاز خود را از تولیدکنندگان اروپایی تامین کنند در نتیجه به محصولات کشورهای ایران، ارمنستان و جمهوری آذربایجان روی آورده‌اند، این امر هر چند مطلوب تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی است اما افزایش مدیریت نشده صادرات می‌تواند تعادل بازار داخلی کره حیوانی را بر هم زند بنابراین با افزایش تعرفه صادرات این محصول باید حجم خروج آن از کشور را تنظیم کرد.
وی در نهایت بر کاهش قیمت نهاده در نیمه اول سال‌جاری اشاره کرد و گفت: به دلیل کاهش قیمت این اقلام قیمت شیر خام نباید افزایش پیدا می‌کرد و برخلاف ادعای دامدارها آمارهای وزارت جهاد کشاورزی موید ارزانی نهاده در سال‌جاری است.
هدفگذاری تولید 7/14‌میلیون تن شیرخام تا افق ۱۴۰۴
براساس اعلام وزارت جهاد کشاورزی تولید شیرخام تا افق ۱۴۰۴ باید به 7/14‌میلیون تن برسد که پتانسیل تولید این میزان در کشور وجود دارد. وزیر جهاد کشاورزی در پنجم مهرماه براساس ابلاغیه معاون اول رییس‌جمهور قیمت هرکیلو شیرخام درب کارخانه با افزایش ۲۰‌درصدی نسبت به سال قبل را ۱۸‌هزار تومان اعلام کرد، هرچند دامداران در ابتدای سال منتظر اصلاح قیمت بودند اما بنا به دلایل متعدد این امر اعلام نشده بود.
صنایع لبنی براساس روال، همه ساله قیمت اقلام خود را افزایش می‌دهند. چند سالی است که نرخ تورم بالای ۴۰‌درصد بوده و تمام پارامترهای تولیدکنندگان از قیمت مواد اولیه، نرخ ارز تا بسته‌بندی، حمل‌و‌نقل و… افزایش داده که در نهایت این امر منجر به کوچک شدن سبد لبنیات خانوار شده است‌.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که در هفته‌های اخیر قیمت محصولات لبنی بدون دریافت مجوز افزایش یافتند که مدیرکل بازرسی وزارت جهاد کشاورزی این افزایش قیمت را تخلف دانست اما متاسفانه هیچ‌یک از کارخانه‌های لبنی را مکلف به اصلاح قیمت نکردند.
بسیاری از کارشناسان صنعت لبنیات بر این باورند که نرخ شیر خام نقش حدود ۷۰‌درصدی در قیمت تمام شده دارد به طوری که تغییر قیمت از ۱۵ به ۱۸‌هزار تومان رسید اما چون نقش آن در قیمت تمام‌شده محصولات ۷۰ درصدی است نرخ فرآورده‌های لبنی ۱۴‌درصد افزایش می‌یابد. روز سه‌شنبه رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی اعلام کرده است که با قیمت شیر خام با افزایش ۲۰‌درصدی از ۱۵‌هزار تومان به ۱۸ هزار تومان رسیده که براین اساس قیمت لبنیات ۱۴‌درصد افزایش می‌یابد.
تولید شیرخام به بالای ۱۲‌میلیون تن می‌رسد
مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه دامداران کشور گفت: براساس ابلاغ معاون اول رییس‌جمهور، قیمت مصوب هرکیلو شیرخام با چربی 2/3‌درصد درب کارخانه ۱۸هزار تومان تعیین شد اما هنوز نرخ چربی و درصد‌ها را مشخص نکرده‌اند به طوری که سال‌های قبل به ازای هر درصد چربی اضافه ۲۵۰تومان پرداخت می‌کردند اما امسال اعلام‌ نکردند و مجدد باید پیگیری شود.
او با بیان اینکه مشکلی در تولید شیرخام نداریم، افزود: هم‌اکنون تولید در حال انجام است و با خنک شدن هوا امکان افزایش تولید وجود دارد به طوری که امسال پیش‌بینی می‌شود تولید نسبت به سال قبل ۱۵ تا ۲۰‌درصد افزایش یابد.
عالی با بیان اینکه سال گذشته حدود ۱۲‌میلیون تن شیر خام در کشور تولید شد، افزود: امسال برآورد می‌شود که تولید به بالای ۱۲‌میلیون تن برسد، همچنین براساس برنامه وزارت جهاد تا افق ۱۴۰۴ باید به تولید به 7/14‌میلیون تن برسیم که این امر تنها با همراهی و حمایت دولت محقق می‌شود.
مدیرعامل اتحادیه دامداران قیمت تمام‌شده هرکیلو شیرخام را بالای ۲۰‌هزار تومان اعلام کرد و افزود: در حال حاضر دامداران در فروش هرکیلو شیرخام بالای ۲‌هزار تومان متضرر هستند و از طرفی باوجود آنکه دامداران تمامی نهاده‌های تولید را باید نقدی بخرند، مطالباتشان با تاخیر سه تا چهار ماهه پرداخت می‌شود که این امر مشکلات متعددی برای دامداران ایجاد کرده است.
او با بیان اینکه ۷۰‌درصد قیمت محصولات لبنی شیرخام تشکیل می‌دهد، گفت: با وجود آنکه قیمت تمام‌شده تولید بالاست، دولت برای حفظ سلامت جامعه باید یارانه پرداخت کند تا لبنیات را با قیمت پایین عرضه کنیم چراکه لبنیات هرچه گران‌تر شود به ضرر تولید است. به گفته عالی، با افزایش قیمت شیرخام، نرخ محصولات لبنی باید اصلاح شود که این امر به سبب کاهش قدرت خرید خانوار، منجر به رکود صنعت دامپروری می‌شود، از این رو دولت باید همانند سال ۸۹ یارانه پرداخت کند تا تولید رونق بگیرد.
فرآورده‌های لبنی یکی از مهم‌ترین کالا‌های صادراتی بخش کشاورزی است که سهم عمده‌ای در ارزآوری کشور دارد به طوری که طبق آخرین آمار‌های سازمان فائو، ایران بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات لبنی در آسیا در سال میلادی گذشته بوده است. براساس آمار کل صادرات شیر و لبنیات کشور‌های قاره آسیا در سال گذشته بالغ بر ۹‌میلیون تن بوده که ایران سهم ۱۷‌درصدی از این صادرات داشته است.
پرداخت یارانه تنها راه حل رونق صنعت لبنیات
براساس آمار استاندارد مصرف لبنیات بر پایه شیر ۱۶۵‌کیلوگرم است، درحالی که کشور ما به کمتر از ۷۰‌کیلوگرم رسیده است بنابراین به دلیل کاهش قدرت خرید خانوار چاره‌ای جز صادرات محصولات لبنی به کشورهای همسایه نداریم.
در ادامه علی احسان ظفری، مدیرعامل اتحادیه تعاونی ماهیان سردآبی گفت: با اصلاح قیمت شیرخام، قیمت لبنیات حداقل ۲۰‌درصد باید افزایش یابد که این امر بر کاهش سرانه مصرف لبنیات دامن می‌زند و به عبارت دیگر مشکلات یکی پس از دیگری صنعت را تحت تاثیر
قرار می‌دهد.
او با بیان اینکه در سنوات گذشته ۱۲۰۰‌واحد لبنی در کشور مشغول فعالیت بودند، افزود: بعد از اصلاح نظام یارانه بسیاری از واحدهای لبنی تعطیل شدند به طوری که اکنون ۲۷۰ تا ۲۸۰‌کارخانه با ظرفیت ۳۰ تا ۸۰‌درصدی فعالیت می‌کنند که افزایش قیمت لبنیات منجر به توقف کارخانه‌های دیگر یکی پس از دیگری می‌شوند. ظفری با بیان اینکه ۷۰‌درصد قیمت محصولات لبنی را شیرخام تشکیل می‌دهد، گفت: با توجه به شرایط فعلی قدرت خرید خانوار، بازار لبنیات کشش افزایش قیمت را ندارد و اصلاح مجدد قیمت، وضعیت بازار را بدتر می‌کند.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی لبنی سرانه کنونی لبنیات را حدود ۵۵کیلو اعلام کرد و گفت: بنابر آمار در سال ۸۹ با تلاش تولیدکنندگان و دولت، سرانه مصرف لبنیات به ۱۳۰‌کیلو رسید اما از سال ۸۹ به بعد با حذف یارانه، سرانه مصرف روند کاهشی به خود گرفت که با استمرار این روند مردم تنها نظاره‌گر بازار لبنیات
خواهد بود.