سریال تخریب بناهای واجد ارزش در ایستگاه اصفهان

نادر نینوایی- خبر تخریب محراب و دیوار مسجد کازرونی که یکی از بناهای واجد ارزش اصفهان و نمادی از تقابل با استعمار انگلستان است، دوستداران میراث فرهنگی کشور را در شوک فرو برده است.
اهمیت این مسجد به حدی است که نماینده معاونت میراث فرهنگی کشور این مسجد را دارای ارزش معماری و نماینده‌ای از سیر تحول مسجد در ایران دانسته است و به تخریب صورت گرفته (هر چند دیر) واکنش نشان داده است. او وعده داده که نظارت میراث فرهنگی تشدید و و‌جوه حقوقی و فنی ادامه پروژه بررسی می‌شود.
این وعده و وعیدها البته نمی‌تواند تخریب صورت گرفته را جبران کند و آب ریخته شد به جوی باز نخواهد گشت.
آن‌طور که دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران به «جهان‌صنعت» گفته به سبب آنکه بنای این مسجد ثبت ملی نشده است، امکان برخورد قضایی با هیات امنای مسجد که مسوولیت این تخریب را بر عهده داشته‌اند، وجود ندارد.
تخریب مسجد با لودر
ماجرا از این قرار است که صبح جمعه ۲۵ مرداد‌ماه، هیات‌ امنای مسجد کازرونی بدون حضور کارشناسان اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان و با وجود مجوز مکتوب شهرداری منطقه برای تعمیرات و نه تخریب مسجد کازرونی، دیوار جنوبی در شبستان داخلی این مسجد را با لودر تخریب کردند.
رسانه‌ای شدن موضوع و پیگیری فعالان میراث فرهنگی و مردم محلی نهایتا باعث شد که وزارت میراث فرهنگی نیز به موضوع واکنش نشان دهد و ایمان دهاقین -نماینده معاونت میراث فرهنگی کشور- در مسجد کازرونی حضور یافت تا از نزدیک موضوع را پیگیری کند. در این دیدار مردم محل و نمازگزاران به انتقاد از اقدام تخریبی صورت گرفته پرداختند و خواستار ایستادگی وزارت میراث فرهنگی و سایر نهادهای مرتبط در مقابل این تخریب شدند.
مخالفت‌های بی‌نتیجه فعالان
محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران درخصوص تخریب صورت گرفته در مسجد کازرونی اصفهان به «جهان‌صنعت» گفت: با وجود تمام مخالفت‌هایی که شد و حتی میراث فرهنگی هر چند دیر اما ورود پیدا کرد و به نحوهای مختلف، مخالفت کرد اما اثر نداشت و در نهایت مسجد تخریب شد.
شنیده‌ها حاکی از این است زمانی که آقای ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان بوده مجوز تخریب صادر
شده است.
زمانی که شروع به اقدامات(تخریبی) کردند مجددا میراث فرهنگی ورود کرد و گفت که طرح توسعه باید زیر نظر اداره میراث فرهنگی انجام شود تا کلیت مسجد تا حدودی حفظ شود.
یعنی در این مقطع هم شرایط به این شکل نبود که میراث فرهنگی مخالفت کامل کند، بلکه صرفا گفته شده بود که طرح توسعه مسجد باید از سوی هیات امنای مسجد به اداره میراث فرهنگی ارائه شود تا بخش‌های ارزشمند و هویتی بنا حفظ شده اما در عین حال یک بخش‌هایی نیز توسعه پیدا کند.
وی افزود: با تمام این احوال متاسفانه هیات امنای مسجد کازرونی اصفهان درب مسجد را روی نمازگزاران بسته و تخریب را انجام داده‌اند. طبق تصاویری که از این مسجد منتشر شده مشخص است که محراب و شبستان مسجد به طور کامل تخریب شده است.
به نظرم تمام این موارد نتیجه بی‌عملی و ترک فعل وزارت میراث فرهنگی است. درواقع میراث فرهنگی یا مماشات کرده یا خودش مجوز داده یا جهت جلوگیری از تخریب به موقع وارد عمل نشده است. طبیعتا هر چقدر که میراث در جلوگیری از تخریب‌ها کوتاهی می‌کند آثار مخرب آن در بافت‌ها و بناها بیشتر مشاهده می‌شود.
ممکن نبودن فرصت احیای بنا
این فعال میراث فرهنگی در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کند آیا هنوز برای احیای این مسجد دارای ارزش معماری همچنان فرصتی باقی مانده یا خیر، گفت: تصاویر این‌طور نشان می‌دهد که تخریب محراب و شبستان مسجد به شکل کامل انجام شده است. به نظرم حتی اگر قرار باشد اقدامی نیز صورت گیرد به نظرم نوش‌داروی پس از مرگ سهراب است.
دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران درخصوص اهمیت برخورد با متخلفان در زمینه تخریب بناهای تاریخی اظهار کرد: مساله‌ای که وجود دارد این است که به لحاظ قانونی بناهایی که ثبت ملی شده باشند، تخریب آنها جرم محسوب می‌شود و بین یک تا ۱۰ سال حبس دارد. با این وجود باید در نظر داشت که بنای واجد ارزش مسجد کازرونی ثبت ملی نبوده است، یعنی از نظر قانونی درخصوص این تخریب دست کسی به جایی بند نیست. مساله این است که در بسیاری از موارد حتی بناهای ثبت ملی شده نیز که تخریب می‌شوند، مشاهده نمی‌شود که پیگیری قانونی و برخورد لازم با متخلفان صورت گیرد. بسیاری از تخریب‌ها یا دولتی بوده یا از سوی افراد پر‌نفوذ انجام می‌گیرد و به همین سبب نیز می‌بینیم که اینقدر پرقدرت تخریب صورت می‌گیرد و عاملان نیز به کسی پاسخگو نیستند.
تعیین تکلیف مسجد توسط میراث‌ فرهنگی
در آخرین اظهار‌نظر درخصوص تخریب مسجد کازرونی مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان از تعیین تکلیف وضعیت مسجد با حمایت وزارت میراث‌ فرهنگی و اجماع نظر پیشکسوتان و نخبگان خبر داده است. امیر کرم‌زاده در بازدید از این مسجد افزود: با توجه به حساسیت‌ دوستداران میراث‌ فرهنگی برای دومین مرتبه از این مجموعه بازدید کردم و پای صحبت‌ مردم و هیات‌ امنای مسجد نشستم. وی تصریح کرد: تلاش کردیم تا بخش‌هایی از این مسجد شامل صحن اصلی و ملحقات آن را حفظ کنیم و فقط مجوز نوسازی شبستان ضلع جنوبی صادر شده است. کرم‌زاده ادامه داد: با این‌ حال با توجه به حضور نماینده معاونت میراث‌ فرهنگی کشور و پیشکسوتان و اصرار به ثبت ملی و حفظ همه بخش‌های این مسجد، مقرر شد به مدت یک هفته عملیات‌ عمرانی در این بنا متوقف‌ شود تا پیشکسوتان میراث‌ فرهنگی، طرح‌ها و پیشنهادهای خود را به معاونت میراث‌ فرهنگی کشور ارائه دهند و این معاونت، روش مشخصی را برای ادامه فعالیت هیات‌ امنای مسجد تعیین کند. مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان تاکید کرد: حفاظت از میراث‌ فرهنگی و ابراز احساسات مردم فرهنگ‌دوست اصفهان فرصتی برای حفاظت هرچه‌ بهتر از میراث ارزشمند این ملت بزرگ است. با توجه به اهمیت مسجد کازرونی و حساسیت‌ فعالان میراث فرهنگی و مردم محلی، انتظار می‌رود نهادهای مربوطه مانع تخریب بیشتر این مسجد واجد ارزش شده و شرایط را برای بازسازی تخریب صورت گرفته براساس شکل اولیه بنای مسجد فراهم کنند.