27 - 08 - 2023
زمان پیک آنفلوآنزا
گروه جامعه- پس از سه سال همه‌گیری، بالاخره بیماری کرونا کمی آرام گرفته است. به همین خاطر این روزها بسیاری از مردم دچار عادی‌انگاری شده و به طور کلی ماسک‌ها را کنار گذاشته‌اند و دورهمی‌ها و مهمانی‌ها را دوباره راه انداخته‌اند. انگار زندگی به حالت اولیه و عادی خودش برگشته است. این در حالی است که آمار فوتی‌های ناشی از بیماری کرونا نیز تک‌رقمی شده است. ولی آمار مبتلایان همچنان دو رقمی است. به اعتقاد متخصصان مربوطه این آتش زیر خاکستر است، چراکه ممکن است هر لحظه واریانت جدیدی از آن ظهور کند، پس در این روزها نباید از کرونا غافل شد. چراکه اخیرا در محافل علمی و رسانه‌ای جهان از زیرسویه‌ای موسوم به «ای‌جی ۵» که نام دیگرش را اریس گذاشته‌اند صحبت می‌شود؛ زیرسویه‌ای که تکلیف دانشمندان و صاحبنظران جهان هنوز با آن کاملا روشن نیست و نمی‌دانند که آیا اریس هم مانند دلتا یا اومیکرون قرار است جهان را به آشوب بکشد یا خیر. علاوه بر اریس، این روزها از زیرسویه‌ای با عنوان «پیرولا» هم نام برده می‌شود که تاکنون در چهار کشور دنیا ردیابی و شناسایی شده، اما هنوز مشخص نیست که این زیرسویه جهش یافته آیا به خطری جدی تبدیل می‌شود یا خیر. با این‌حال کارشناسان به اتفاق بر لزوم هوشیاری جوامع تاکید دارند به‌ویژه اینکه ۱۰ روز قبل سازمان جهانی بهداشت از افزایش ۸۰ درصدی ابتلاهای جدید به کووید-۱۹ در سراسر جهان خبر داده است. بنابراین امسال بیش از همیشه تاکید بر تزریق واکسن آنفلونزا در گروه‌های حساس وجود دارد، زیرا بسیاری از کارشناس‌ها نیز هشدار داده‌اند که احتمال طغیان آنفلوآنزا در روز‌های سرد سال وجود دارد و مردم اگر می‌خواهند گرفتار ویروس بدخیم نشوند، سعی کنند ماسک بزنند و فاصله اجتماعی را رعایت کنند. آنفلوآنزا بیماری ویروسی است که دستگاه فوقانی تنفس و ریه را درگیر می‌کند، درست مثل کرونا با همان میزان درگیری. تنها تفاوت آنفلوآنزا با کرونا میزان سرایت آن است که آنفلوآنزا کمی دلرحم‌تر از کرونا بوده و آمار سرایتش نسبت به کرونا کمتر است. اگر افرادی با بیماری زمینه‌ای یا سالمندان به آنفلوآنزا مبتلا شوند، این ویروس می‌تواند در ریه‌شان به‌شدت جولان دهد و فرد را نیارمند تخت‌های ویژه در آی‌سی‌یو کند. طبق آمار این بیماری هر سال مرگ‌ومیر زیادی را در دنیا به خود اختصاص داده است. آنفلوآنزا انواع مختلفی دارد. در سال ۱۹۱۸، موجی از آنفلوآنزا به نام آنفلوآنزای اسپانیایی بیماری همه‌گیری در جهان به وجود آورد که به‌سرعت شیوع پیدا می‌کرد و همه را می‌کشت. افراد پیر، جوان، بیمار و سالم به این بیماری مبتلا می‌شدند و دستکم ۱۰درصد از بیماران جان خود را از دست می‌دادند. آمار مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری متغیر است، ولی باور‌ها بر این است که یک‌سوم از جمعیت دنیا به آن مبتلا شدند و دستکم ۵۰ میلیون تن نیز جان خود را از دست دادند، به‌طوری که آنفلوآنزای اسپانیایی به مرگبارترین بیماری مسری عصر مدرن تبدیل شد. با اینکه در آن زمان لقب آنفلوآنزای اسپانیایی به این بیماری داده شد، اما آنفلوآنزا همان زمان ریشه‌کن شد، ولی انواع دیگرش به وجود آمدند که به اندازه نوع اسپانیایی خطرناک نیستند، اما با این وجود نمی‌توان از کنار خطراتی که می‌تواند ایجاد کند، به‌راحتی گذشت. در هر صورت نگرانی‌هایی بابت همزمانی شیوع سویه جدید بیماری کرونا و آنفلوآنزا وجود دارد. به همین دلیل متخصصان درخصوص رعایت دوباره‌ای پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک تاکید دارند.
لزوم تزریق واکسن آنفلوآنزا
«مهدی حق‌دوست» فوق تخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه جهت تامین ایمنی‌زایی واکسن آنفلوآنزا در بدن به حدود یک تا یک و نیم ماه زمان نیاز است، گفت: بهترین توصیه برای تزریق واکسن آنفلوآنزا قبل از ورود به پیک اول شیوع بیماری است. بهترین فرصت برای کسب حداکثر ایمنی‌زایی برای پیک نخست شیوع آنفلوآنزا، شهریور ماه و حداکثر تا مهر ماه است که آنتی‌بادی برای مقابله با ویروس در زمان مناسب در بدن ساخته شده و موجود باشد.
وی افزود: سالیان سال فناوری تولید این واکسن در اختیار یکی دو کشور خاص دنیا بود، ولی به همت متخصصان دانش‌بنیان کشورمان واکسن فلوگارد ضدآنفلوآنزا تولید شده و در اختیار هموطنان قرار دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی با تاکید بر اینکه واکسن آنفلوآنزا تولید داخل با فناوری نوین ساخته شده و توصیه می‌شود برای افراد بالای ۱۸ سال تزریق شود، افزود: تقریبا تمام واکسن‌های تولیدشده در جهان بر پایه تخم‌مرغ تهیه می‌شوند، ولی واکسن فلوگارد با فناوری نوترکیب ساخته شده و کارایی خیلی بهتر و ایمنی‌زایی بیشتری دارد. او ادامه داد: ایران از نظر تولید انواع واکسن در میان کشورهای تراز اول و موفق دنیاست و واکسن فلوگارد نیز از لحاظ ایمنی‌زایی و سطح کیفیت حتی می‌توان گفت کمی بالاتر از نمونه‌های خارجی است؛ این واکسن از نظر کارایی و یا عوارض احتمالی، همپای نمونه‌های خارجی در دنیاست.
حق‌دوست گفت: توصیه می‌شود افراد در معرض خطر که قصد تزریق واکسن آنفلوآنزا دارند، هرچه سریع‌تر و قبل از ورود به اپیدمی فصلی پیش از نیمه اول مهرماه برای واکسیناسیون اقدام کرده باشند.
وی با اشاره به اینکه، آغاز نخستین پیک از شیوع بیماری آنفلوآنزا در ایران و کشورهای نیمکره شمالی به طور معمول همه ساله نیمه دوم مهر ماه است، یاد آورشد: آنفلوآنزا دو پیک دارد؛ یکی از پانزدهم مهرماه تا پایان آبان‌ماه و پیک دوم نیز بعد از این زمان تا اواخر اسفند رخ می‌دهد. این عضو انجمن متخصصان بیماری‌های عفونی ایران، گفت: این واکسن برای گروه‌های اصلی هدف و افراد در معرض خطر شامل سالمندان و افراد بالای ۶۵ سال، کسانی که بیماری زمینه‌ای دارند، بیماران دیابتی، همچنین برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند و شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی می‌شوند اکیدا توصیه می‌شود؛ خانم‌های باردار به خصوص اگر سه‌ماهه دوم و سوم حاملگی آنان در پاییز و زمستان و زمان پیک آنفلوآنزا قرار دارد نیز باید در اولویت تزریق واکسن آنفلوآنزا باشند.
معاون پشتیبانی سازمان نظام پزشکی استان آذربایجان‌شرقی تصریح کرد: به لطف خدا واکسن در داروخانه‌های کشور توزیع شده و از این نظر کمبودی وجود ندارد، ولی توصیه مهم این است که ساکنان شهرهایی که از نظر دمای هوا گرم‌تر است، باید زنجیره سرمایی واکسن را ب هطور دقیق از داروخانه تا مکان تزریق حفظ کنند و سعی شود به منزل منتقل نکنند، چون امکان دارد در این فاصله زمانی واکسن بخشی از کارایی خود را از دست بدهد.
وی تاکید کرد: هنگام ابتلا به آنفلوآنزا نباید خوددرمانی کرد، به خصوص آن دسته از افرادی که در گروه‌های در معرض خطر هستند. نکته مهم دیگر اینکه حتی یک دوز داروی کورتون مانند دگزامتازون و بتامتازون در بیماری آنفلوآنزا می‌تواند خطرآفرین باشد. گاهی همین تزریق کورتن می‌تواند بیمار را درگیر ذات‌الریه با احتمال مرگ‌ومیر بالا کند؛ استفاده از آنتی بیوتیک‌ها در بیماری آنفلوآنزا نه‌تنها کارایی ندارد بلکه می‌تواند به تشدید بیماری کمک کند و موجب مرگ میکروب‌های طبیعی بدن شده و سیستم ایمنی را نیز تضعیف کند؛ اگر مطمئن نیستیم که آنفلوآنزا مبتلا شدیم یا خیر، نباید خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف کرد.
حق‌دوست با اشاره به اینکه بیماری آنفلوآنزا متاسفانه هر سال درصدی از مرگ‌ومیر را به خود اختصاص داده است، افزود: درخصوص افرادی که دچار تنگی‌نفس یا دیسترس تنفسی می‌شوند، زنان باردار یا افراد پیوند شده و دارای سطح ایمنی پایین نباید تعلل کرد و هر چه سریع‌تر باید تحت مراقبت‌های بیمارستانی و بستری قرار گیرند.
این متخصص بیماری‌های عفونی گفت: نقش تغذیه و تقویت سیستم ایمنی در کنترل و درمان بیماری آنفلوآنزا خیلی مهم است. تقویت سیستم ایمنی بر تغذیه مناسب، خواب مناسب و استفاده از برخی مکمل‌ها استوار است. استفاده خودسرانه از مولتی‌ویتامین‌های به شکل ترکیبی مانند فارماتون و نوروبیون توصیه نمی‌شود. ترکیبات حاوی ویتامین «ث» به خصوص در مرحله حاد بیماری آنفلوآنزا بسیار کاربردی است و اثر درمانی دارد، ولی با این دیدگاه که ویتامین «ث» اثر پیشگیری از این بیماری دارد، پایه علمی ندارد و اشتباه است.
این دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی افزود: استراحت کافی و کامل، استفاده از مرکبات و نوشیدن مایعات فراوان، همچنین دوری از استرس‌های شغلی و اجتماعی نقش مهمی در تسریع بهبودی دارد.
مهدی حق‌دوست در پایان گفت: شروع ناگهانی بدن درد، تب بالا، سردرد، تعریق شدید، درد شدید در پاها، سرفه‌ها خشک بدون خلط، مهم‌ترین علائم شاخص آنفلوآنزا است و قطعا رعایت بهداشت فردی و شست‌وشوی به موقع دست‌ها، استراحت، استفاده از ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی نکات مهم و کاربردی هنگام ابتلا به این بیماری است.