رونمایی‌ از کالسکه ناصری

نادر نینوایی- روز گذشته برای نخستین بار برخی از کالسکه‌های تاریخی ایران در موزه خودروهای تاریخی رونمایی شدند. کالسکه ناصرالدین شاه قاجار، کالسکه مخصوص تاج‌گذاری محمدرضا شاه پهلوی و سه کالسکه تاریخی دیگر در ایوان کالسکه‌های موزه خودروهای تاریخی ایران، به نمایش در آمده است. این کالسکه‌ها باتوجه به اهمیت تاریخی و ارتباط تنگاتنگی که با وقایع تاریخی داشته‌اند، تبدیل به جزئی جدایی‌ناپذیر از تاریخ معاصر ایران شده‌اند و بازدید از آنها می‌تواند علاقه‌مندان را به سفری به هزار توی وقایع پر‌تب و تاب ۱۵۰ سال اخیر کشور ببرد.
آنطور که «تقی‌زاده» مسوول امور نظارت و اجرای موزه خودروهای تاریخی به «جهان‌صنعت» گفته برخی از این کالسکه‌های تاریخی برای نخستین بار به نمایش عمومی درآمده و البته پیش از نمایش عمومی اقدامات مرمتی و حفاظتی لازم روی آنها انجام گرفته است.
اشیای به نمایش درآمده در ایوان کالسکه‌ها
برای اطلاع از مشخصات ایوان تازه رونمایی شده کالسکه‌ها به سراغ «علیرضا رستمی» کارشناس موزه خودروهای تاریخی رفتیم.
رستمی در خصوص ایوان کالسکه‌ها و اشیای رونمایی‌شده در آن به «جهان‌صنعت» گفت: «بخشی در موزه خودروهای تاریخی با عنوان ایوان کالسکه‌ها رونمایی شده است. در این ایوان تمرکز اصلی روی نمایش کالسکه‌های تاریخی، زین‌آلات و یراق‌آلات به عنوان سبقه استفاده از درشکه و ادوات مربوط به اهلی‌سازی اسب است.»
وی در توضیح ویژگی‌ها و شکل ساختاری ایوان تازه افتتاح‌شده، ابراز کرد: «سعی کرده‌ایم ورودی ایوان کالسکه‌ها را به شکل تاریخی و از قدیم به جدید چینش کنیم. در ابتدای مسیر ورودی بازدیدکننده با آثاری از هزاره اول و دوم قبل از میلاد مواجه می‌شود که شامل دهانه اسب، لگام و سپس زین و یراق‌آلات است که متاخرتر هستند. در بخش مرکزی سالن کالسکه‌ها نیز پنج کالسکه تاریخی از جمله، کالسکه ناصری که از اتریش برای ناصرالدین شاه آورده‌اند، قرار گرفته است. البته شایان ذکر است که در دوره پهلوی نیز از این کالسکه استفاده می‌شده است.»
ارتباط تنگاتنگ کالسکه‌ها با تاریخ معاصر
ارزش کالسکه‌های رونمایی‌شده در موزه خودروهای تاریخی افزون بر قدیمی بودن آنها، متکی به وقایع تاریخی است که پشت‌سر گذاشته اند.
رستمی کارشناس موزه خودروهای تاریخی در شرح وقایع تاریخی که در کالسکه ناصری اتفاق افتاده است، گفت: «زمانی که ناصرالدین شاه را در حرم شاه عبدالعظیم ترور می‌کنند، پیکر شاه قاجاری را به حالت نشسته در همین کالسکه قرار داده و به سمت کاخ گلستان می‌برند. این طور روایت شده است که «میرزا آقاخان نوری» نیز کنار جسم بی‌جان ناصرالدین شاه نشسته و دست او را تکان می‌دهد تا مردمی که از پنجره کالسکه پادشاه را می‌بینند، تصور کنند او زنده است.»
این کارشناس موزه خودروهای تاریخی در خصوص دیگر کالسکه بزرگ به نمایش در آمده در موزه که تاج پادشاهی نیز بر بالای آن خودنمایی می‌کند، گفت: «دومین کالسکه بزرگ به نمایش در آمده در ایوان کالسکه‌ها، ساخت کارخانه «واگن فابریک» است و محمد‌رضا شاه پهلوی در مراسم تاج‌گذاری خود از آن استفاده کرده است.»
وی ضمن اشاره به مشخصات خاص و لاکچری کالسکه پهلوی دوم گفت: «جالب است بدانید که شیشه‌های این کالسکه ضد‌گلوله بوده و همچنین این کالسکه تاریخی مجهز به سیستم تهویه هواست و به عنوان یکی از کالسکه‌های بسیار لوکس در جهان شناخته می‌شود.»
رستمی در تشریح سه کالسکه کوچک‌تر به نمایش درآمده در موزه خودروهای تاریخی خاطرنشان کرد: «نخستین کالسکه کوچک کاربری بین‌شهری داشته است. دومین کالسکه اهدایی از طرف دولت پاکستان بوده و سومین کالسکه نیز کاربری شهری داشته است.»
این کارشناس موزه در خصوص اتاق جانبی که در ایوان کالسکه‌های موزه خودروهای تاریخی طراحی و جانمایی شده است، نیز گفت: «در این اتاق مجسمه‌های کوچک از درشکه‌ها و کالسکه‌هایی که از جنس سرامیک و برنج ساخته شده‌اند، قرار گرفته است که تماشای آنها نیز خالی از لطف نیست.»
اطلاعات جانبی ارائه‌شده در خصوص کالسکه‌ها
از جمله نکات با‌اهمیت در خصوص موزه‌ها، اطلاعاتی است که در مورد گذشته، آداب و رسوم پیشینیان و تاریخچه اشیای به نمایش در‌آمده، ارائه می‌شود.
تابلو‌نوشت‌های متعددی در ایوان کالسکه‌های موزه خودروهای تاریخی وجود دارد که هر یک بخشی از حواشی و قوانین کالسکه و درشکه‌رانی در ایران را بازگو می‌کنند و با دقت به آنها می‌توانید نگاهی دقیق‌تر به تاریخ معاصر داشته باشید. قوانین درشکه‌رانی، شرح چیستی «درشکه خانه» و «درشکه‌چی‌باشی» و شرح تاریخ ورود درشکه به ایران، از جمله حواشی جالبی هستند که می‌توانید با خواندن تابلوهای مربوطه در ایوان کالسکه‌های موزه خودروهای تاریخی بیش از پیش با آنها آشنا شوید.
در دیوارنوشت‌ها و عکس‌های به نمایش درآمده در ایوان کالسکه‌ها می‌توانید در جریان جزئیات تاریخی کالسکه‌ها قرار بگیرید و تصاویری از استفاده از کالسکه ناصری در مراسم تاج‌گذاری احمد شاه قاجار و استقبال از پادشاه بلژیک را مشاهده کنید .
مراسم رونمایی از کالسکه‌های تاریخی با حضور «محمدحسین پورتقی» مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره شرکت سیاحتی و مراکز تفریحی پارسیان، «فاضل نظری» مدیر‌عامل مجتمع فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان و جمعی از اصحاب رسانه برگزار شد.