29 - 02 - 2020
روز چهلم- اجزای بورس کالا
اگر بخواهیم بورس کالا و انواع مختلف بازارهای بورس کالا را در یک نگاه توضیح دهیم، میتوانیم بگوییم بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه و بازار مالی از اجزای مهم بورس کالا هستند. در ادامه تعاریفی کلی از این بازارها را بیان میکنیم.بازار فیزیکی با هدف معامله کالا در بورس و تحویل آن شکل گرفته است. ماهیت این بازار به بازار سنتی از نظر تحویل کالا شبیه است اما با سازوکارهای پیشرفته و کاملتر. در بازار فیزیکی ۴ دسته اصلی گروههای کالایی در بورس عرضه میشوند. نکته قابل توجه این است که بیشترین ارزش معاملات در بورس کالا، در بازار فیزیکی رقم میخورد. این بازار فقط با هدف فراهم کردن فضایی جهت تشکیل بازاری برای عرضهکنندگان (صنایع بالادستی) مواد خام (مانند محصولات پتروشیمی، پالایشگاهی، فلزی و کشاورزی) و تولیدکنندگان (صنایع پاییندستی) شکل گرفته است.محصولات بازار پتروشیمی: مواد تولیدی پتروشیمیها در بورس کالا عرضه میشود. در این بازار، پتروشیمیها به عنوان عرضه کنندگان، مواد تولیدی خود را در گریدهای مختلف عرضه میکنند و خریداران نیز تولیدکنندگانی هستند که این مواد را بهعنوان مواد اولیه کارخانه خود مورداستفاده قرار میدهند. در این بازار محصولاتی مانند محصولات پلیمری و شیمیایی از قبیل پلیاتیلنها، پلی پروپیلنها، گریدهای PET، گرید استایرن مونومر و… دادوستد میشود.محصولات صنعتی و معدنی: در بازار صنعتی و معدنی، محصولاتی مانند فولاد، سنگ آهن، مس و آلومینیوم، میلگرد، تیرآهن و غیره عرضه میشود.فرآوردههای نفتی: در این بازار محصولاتی مانند وکیوم باتوم، لوب کات، گوگرد کلوخه و گرانوله، قیر و غیره معامله میشود.محصولات کشاورزی: در این بازار محصولاتی مانند گندم خوراکی، جو، ذرت دانهای، جوجه یک روزه گوشتی و غیره عرضه میشد. این بازار به خاطر عرضه برخی محصولات استراتژیک و رشد تقاضا برای این محصولات در بازار بورس کالا، فعلا غیرفعال است.این بازار نیز سازوکاری شبیه بازار فیزیکی دارد. هم از نظر ماهیت اصلی آن یعنی معامله جهت تحویل کالا و هم ازنظر سازوکارهای تسویه و قانونمند بودن آن شبیه به بازار فیزیکی است. تنها تفاوت این بازار با بازار فیزیکی آن است که این بازار با هدف بهرهمند شدن طیف وسیعتری از بازار کالایی کشور از مزایای بورس کالای ایران، با مقررات آسانتری در خصوص قواعد پذیرش کالا راهاندازی شده است.بازار مشتقه را نوع جدیدی از بازار بورس کالا میتوان تعریف کرد که با توجه به نیاز بعضی بازارها و ماهیت کالاها دست به تعریف ابزار جدیدی برای معامله این کالاها زده است. این بازار از ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله برای تعریف جدیدی از معاملات بورس کالا با هدف شکلگیری بازار برای طیف جدیدی از سرمایهگذاران شکل گرفته است. در این بازار یک دارایی پایه که قراردادها روی آن منتشر میشوند، تعریف میشود. این دارایی پایه میتواند محصولات کشاورزی، انواع فلزات و انواع فرآوردههای نفتی باشد. در ایران نخستین بازار قراردادهای آتی روی سکه و محصولات کشاورزی مانند زعفران شکل گرفت. رفتهرفته در این نوع معاملات محصولات دیگری نظیر پسته و زیره نیز افزوده شد. مخاطبان این بازار طیف بزرگتری از سرمایهگذاران خرد هستند که تمایل به سرمایهگذاری در این ابزار جدید را دارند.این بازار نیز با هدف جذب سرمایههای سرگردان در جهت تامین مالی بخش تولید در کشور در بورس کالای ایران شکل گرفته است. در این بازار ابزار مختلفی طراحی شده که هر کدام از این ابزار با توجه به ماهیت آن بازار و کالای قابل معامله در آن بازار به وجود آمده است. اوراق سلفموازی استاندارد که به پشتوانه محصول تولیدی بنگاههای اقتصادی قابلانتشار است، بهعنوان ابزاری مناسب توسط مجموعه بازار سرمایه ایران به اقتصاد کشور معرفی شده است. یکی دیگر از ابزارهای بازار مالی گواهی سپرده کالایی است. این اوراق اولین بار برای کمک به تامین مالی در بخش کشاورزی کشور در ایران طراحی شد البته این اوراق یا به اصطلاح قبض انبار با توجه به تجربه موفق جهانی، اولین بار برای کمک به تامین مالی در بخش کشاورزی مورداستفاده قرار گرفت. مخاطبان این اوراق دو گروه هستند؛ گروه اول مصرفکنندگان هستند که پس از خرید اوراق میتوانند محصول خود را تحویل بگیرند. گروه دوم سرمایهگذارانی هستند که قصد تحویل فیزیکی آن را ندارند و فقط تا سررسید این اوراق از نوسانات قیمتی آن استفاده میکنند.صندوقهای سرمایهگذاری کالایی یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایهگذاران این امکان را میدهند، به جای خرید و نگهداری کالای موردنظر و تحمل هزینههای حملونقل، انبارداری و خسارتهای احتمالی آن، اوراق این صندوقها را خریداری کنند. با خرید این اوراق، سرمایهگذار در عین داشتن مالکیت کالای موردنظر، مسئولیت نگهداری آن کالا را برعهده ندارد. به عبارتدیگر، این صندوقها بخش قابلملاحظهای از وجوه گردآوریشده خود را به سرمایهگذاری در کالایی خاص اختصاص میدهند و علاقهمندان به سرمایهگذاری در آن کالای خاص، اقدام به خرید واحدهای این صندوقها میکنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد