روحانی و تقاضا برای برگزاری رفراندوم

دکتر صلاح‌الدین هرسنی*
حسن روحانی رییس‌جمهور در سخنرانی مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و فناوری کشور بار دیگر از لزوم برگزاری رفراندوم سخن گفت. او در فرازی از سخنرانی خود گفت: «بعد از سپری شدن ۴۰ سال از انقلاب اسلامی عنوز بر سر برخی مسائل دچار مشکلیم. در این باره برخی بر تعامل و برخی دیگر بر تقابل تاکید می‌کنند. حال اگر در مسائل استراتژیک به نتیجه نرسیم ناچار به برگزاری رفراندوم هستیم.»
البته این اولین بار نیست که روحانی از برگزاری رفراندوم سخن می‌گوید. او در گذشته نیز تحت تاثیر برخی از محدودیت‌های دولت خود و به منظور برون‌رفت از وضعیت، از برگزاری رفراندوم سخن گفته بود. در شرایط فعلی هم به نظر می‌رسد روحانی امید به برگزاری رفراندوم را تحت تاثیر دو عامل پیش کشیده است؛ اول آنکه نقش واسطه‌ای برخی از بازیگران مانند مسقط، توکیو، برلین، اروپا و اخیرا هم اسلام‌آباد برای کاهش تنش و در نهایت حل منازعه تهران- واشنگتن شکست خورده است. تحت این شرایط و از آنجا که عادی‌سازی در روابط و خروج از وضعیت تنازعی یک ضرورت لازم و ضروری است، رجوع به افکار عمومی و برگزاری یک رفراندوم می‌تواند موجبات و زمینه‌های ضرورت‌ها در روابط تهران- واشنگتن را فراهم کند. بنابر‌این نفس و فلسفه اصلی برگزاری رفراندوم مورد نظر روحانی که به نظر می‌رسد نتیجه‌‌اش در افکار عمومی مثبت است، پوششی برای رسیدن به مذاکره با آمریکاست. به این ترتیب‌ راه‌حل برخی از مشکلات از مسیر مذاکره با واشنگتن می‌گذرد و لاجرم برگزاری یک رفراندوم پاسخی به این نیاز وقت حاضر کشور است. عامل دوم مربوط به انعکاس صدا‌‌های مخالفی است که بابت فراگرد‌های حوزه‌های اقتصادی و مشخصا علیه سیاست‌های اقتصادی او شنیده می‌شود. به باور روحانی تنها راه برون‌رفت از این وضعیت اعطای اختیارات ویژه حاکمیت به اوست. به این ترتیب تقاضای روحانی برای برگزاری رفراندوم روی دیگر سکه تقاضا برای کسب اختیارات ویژه است‌ چراکه روحانی به این باور رسیده است که ماموریت‌ها و مسوولیت‌های ذاتی قوه مجریه با دخالت نهاد‌های موازی مخدوش شده است. تحت این شرایط او نمی‌تواند در نهاد تحت اختیار و حوزه مسوولیت‌های خود مستقلانه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی کند.اما واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد که روحانی به نوعی به فرافکنی و توجیهات غیر‌منطقی دچار شده است‌ چراکه او در قیاس با دولت‌های گذشته بیشترین همنوایی را از سوی حاکمیت و همچنین پایگاه اجتماعی خود داشته است. عقد برجام مهم‌ترین گواه و روشن‌ترین سند او در داشتن اختیاراتی است که به او داده شده است. آیا اخذ ۲۴ میلیون رای از سوی طرفداران دولت تدبیر و امید جای یک رفراندوم را نمی‌گیرد که حالا او یک رفراندوم را تقاضا می‌کند. یادمان باشد که روحانی در آستانه برگزاری انتخابات دوازدهم ریاست‌جمهوری گفته بود اگر طرفداران دولت تدبیر و امید آرای بیشتری را به صندوق رای او بریزند او کاری خواهد کرد که هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد و هم چرخ اقتصاد. اما با سیاست فشل و فاقد برنامه‌ای که او و تیمش در حوزه اقتصاد نشان داده‌اند، نه تنها نیاز به اختیارات ویژه و برگزاری رفراندوم نیست‌ بلکه دولت او بی‌تدبیر‌تر و ناکار‌آمد‌تر از آن است که این اختیارات ویژه یا برگزاری رفراندوم بخواهد به فریادش برسد.
*کارشناس مسائل بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com