26 - 01 - 2023
رایزنی برای انتخابات با رمز اعتراضات
غلامرضا ظریفیان: با مردم گفتوگو کنیم؛ نگرشها و رویهها باید تغییر کنند
دیدار با رهبری در رابطه با اعتراضات اخیر از جمله راهکارهای آسیبشناسی برای مسالهای است که چندینماه کشور درگیر آن بود و همچنان نیز به گفته برخی تحلیلگران فرو ننشسته است. در واقع برخی از چهرههای اصلاحطلب در جریان برگزاری جلسات چندی پیش خود با دبیر شورایعالی امنیت ملی و رییس قوه قضاییه، از دیدار با رهبری در همین راستا خبر دادهاند که گویا هنوز با این درخواست موافقت نشده است، آن هم در حالی که آخرین دیدار اصلاحطلبان با رهبری به حدود ۱۰ سال پیش برمیگردد؛ بهمنماه ۹۱ بود که مجید انصاری، عبدالواحد موسویلاری و اسحاق جهانگیری سه چهرهای بودند که به دیدار رهبری رفتند تا شاید به نمایندگی از جبهه اصلاحات گزارش دهند. پیش از آن آخرین خبر رسمی از دیدار چهرههای منتسب به جریان اصلاحات با رهبری و گفتوگو با ایشان، مربوط به ۲۶ خردادماه ۸۸ است. البته در فروردینماه ۹۶ نیز رسول منتجبنیا و محسن رهامی با رهبر دیدار داشتند اما باتوجه به اینکه این دو در آن مقطع، از تشکیلات رسمی جریان اصلاحات موسوم به شورایعالی اصلاحطلبان جدا شده بودند، در آن دیدار کلیت این جریان سیاسی را نمایندگی نمیکردند.
هرچه بود اما این بار پس از گذشت چندین سال محمد اشرفیاصفهانی فعال سیاسی اصلاحطلب از تمایل و درخواست برخی از چهرههای این جریان در ادامه دیدارهای اصلاحطلبان با دبیر شورایعالی امنیت ملی خبر داده است. با این حال او گفته نهتنها دیدارها با علی شمخانی متوقف شده، بلکه همچنان خبری از موافقت با رهبری نیز به دست ما نرسیده است. در واقع اصلاحطلبان اعتراضات اخیر در کشور و همچنین مشکلات و معضلات جامعه ایران را دلیل بر این دیدار عنوان کرده و میگویند شرایط کشور ایجاب میکند تا ما خدمت رهبری رسیده و مسائل را بیان کنیم تا مگر راهحلی برای آن پیدا شود و دیگر شاهد اعتراضات در کشور نباشیم.
از تشکیل کمیته حقیقتیاب تا تشکیل کارگروه
اواخر آذرماه امسال در بحبوحه اعتراضات، وزیر کشور از تشکیل کمیته حقیقتیاب خبر داد و از دستگاههای ذیربط به علاوه حقوقدانهای مستقل که وابستگی دولتی ندارند، به عنوان اعضای این کمیته یاد کرد. احمد وحیدی با سیاسی نبودن بحث شکلگیری آن کمیته، به جای خالی نمایندگان احزاب و جریانهای سیاسی در ترکیب کمیته اذعان کرد. آن هم در شرایطی که به این مساله نقدهای بسیاری وارد بود؛ چراکه وقتی نمایندگان گروههای سیاسی در چنین کمیتهای حضور نداشته باشند، بهطور طبیعی جامعه نتیجه و خروجی جلسات آن را نخواهد پذیرفت. همچنین احزاب نیز این انتظار را دارند که نمایندگانشان به همراه نماینده معترضان در این کمیته حضور داشته باشند. این در حالی بود که وزیر کشور حضور این نمایندگان را رد کرده است. با این حال زمان گذشت و دولت در نخستین روز بهمنماه، بیآنکه نتایج کمیته حقیقتیاب را اعلام کند و اساسا خبری از تشکیل جلساتش را مخابره کند، از طرح جدیدی به نام «تشکیل کارگروه موقت بررسی وقایع و اعتراضات اخیر در کشور» در رابطه با اعتراضات رونمایی کرد. زمانی که معاون اول رییسجمهوری که ریاست ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور را نیز برعهده دارد، مصوبه «تشکیل کارگروه موقت بررسی وقایع و اعتراضات اخیر در کشور» را با هدف آسیبشناسی و بررسی علل و عوامل و ارائه راهکار برای مواجهه اثربخش با این حوادث ابلاغ کرد؛ ابلاغیهای که به موجب آن، دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی مکلف شد در راستای اجرای بند ۲۱ اقدام ملی ذیل راهبرد کلان ۱۳ نقشه مهندسی فرهنگی کشور، کارگروه موقتی را به ریاست دبیر شورا برای آسیبشناسی و بررسی علل و زمینههای وقایع و اعتراضات اخیر و ارائه راهکارهای عملیاتی برای مواجهه اثربخش با این حوادث با حضور رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، رییس دانشگاه آزاد اسلامی، معاون رییسجمهوری در امور زنان و خانواده، رییس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورایعالی انقلاب فرهنگی، رییس کمیسیون فرهنگی مجلس، دبیر شورای فرهنگ عمومی و قائممقام و دبیر ستاد فرهنگ دبیرخانه شورایعالی انقلابفرهنگی تشکیل دهد.
اما در حالی که به نظر میرسد این کمیتهها و کارگروههای شکلی به نتیجه مطلوب نرسند، برخی معتقدند این رفتار بیشتر مصداق پاک کردن صورتمساله است؛ چیزی شبیه به همان رویکردی که دولت در یک سال و نیم گذشته در مواجهه با مشکلات و معضلات جامعه پیش گرفته است، آن هم در شرایطی که اعتراضات در ایران همواره با چالشهایی عدیده مواجه بوده و از جمله مردم سالهاست که از مسوولان میشنوند که قرار است امکانی برای بیان اعتراضات مدنی و سیاسی مشخص شود اما هر بار با فروکش کردن اعتراضات، این وعدهها نیز به باد فراموشی سپرده میشود. حال آنکه بنابر آمار و نتایج نظرسنجیهای رسمی و دولتی، بخش عمده جامعه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی امروز جامعه ایران معترض هستند و بسیاری از ناظران معتقدند صدای آنها پیش از آنکه خیلی دیر شده باشد، شنیده شود. اما از چه راهی میتوان با این نسل خواستار تغییر در روندها وارد گفتوگو شد و چگونه میتوان صدای آنها را شنید.
غلامرضا ظریفیان که در این رابطه با «جهانصنعت» به گفتوگو نشسته، میگوید: راهکارهای زیادی در رابطه با شنیدهشدن صدای معترضان و چرایی آن توسط نخبگان فکری و سیاسی و جریان اصلاحات ارائهشده و در نشستها و سخنرانیها بارها به آنها اشاره شده است.» او با بیان اینکه «بخش مهم و فعالی از جامعه به شرایط کنونی معترض هستند»، از جوانان، دانشجویان و زنان به عنوان سه گروه بزرگ معترضان به شرایط کشور نام برده و میگوید: «به جز این سه گروه، گروههای دیگری مانند بخشی از هنرمندان، ورزشکاران و طبقات اجتماعی نیز بودند که صرفا عدهای از آنها در خیابانها حضور داشتند و بخش بسیاری از آنها به خیابانها نیامدند اما به اشکال مختلف اعتراض خود را نسبت به وضعیت کنونی اعلام کردند.» این استاد دانشگاه همچنین گفته است: «اگر بشود این اعتراضات را دستهبندی کنیم، حداقل میشود در چهار نقطه به آن اشاره کرد: یکی؛ حکمرانی است؛ یعنی ناکارآمدیهایی که ما در عرصه حکمرانی داشتیم که این ناکارآمدی هم در طراحی راهبرد و استراتژی، هم در کارکردها و هم در بهرهگیری از نیروها قابل رویت است و حاصل این روند این است که ما امروز هم در عرصههای مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، نه فقط مساله و مشکل، بلکه با بحرانهای جدی مواجهایم.» او میگوید: «تورم افسارگسیخته، بحران اشتغال، بحران اجتماعی و بحران کیفیت کالا اینها مسائل جدی است که مطرح میشود. از سوی دیگر با بحران جدی زیستمحیطی روبهرو هستیم که در واقع آلودگی هوای کنونی نیز یکی از بحرانهای زیستمحیطی است که همچنان درگیر آن هستیم و زندگی اقتصادی و آموزشی و بهداشت جامعه را تحتالشعاع خود قرار داده است. همچنین بحران آب نیز یکی دیگر از مباحث جدی است؛ در نتیجه و با این روندها، چشماندازه روشنی برای جامعه متصور نیست.»
ظریفیان که بحث سبک زندگی را یکی دیگر از مسائل جدی جامعه امروز ایران میداند، معتقد است: «به هر حال تحولاتی در جامعه ما رخ داده که بخشی از آن مربوط به حکومت نیست و جهانی است. نوع ذائقه نسل جوان ما، ارتباطات، جهان مجازی و نیز نوع نیازهای تحصیلی همه اینها به هر حال یک مجموعههایی ایجاد کرده که مساله سبک زندگی و اختلافاتی است که در این زمینه وجود دارد. ما نزدیک به ۱۴ میلیون فارغالتحصیل دانشگاهی داریم که این جمعیت، میزان عظیمی از رشد فرهنگی را نشان میدهد. بهخصوص آنکه زنان نیز شمار بالایی از این جمعیت را به خود اختصاص دادهاند. بنابراین نمیتوانیم این رشد فرهنگی را نادیده بگیریم.» او همچنین با تاکید بر اهمیت بحث تعیین سرنوشت میگوید: «به هرحال در جامعهای که در حال رشد است، بحث جمهوریت و نمایندگانی از جنس اندیشه خود در عرصههای مختلف و نظام حکمرانی پیش میآید و باید به همه اینها پاسخ داده شود. با این حال جامعه احساس طردشدگی میکند که بخشی از این طردشدگی در سنوات گذشته با مهاجرتها نمود پیدا کرد، بهویژه آنکه در این مدت شاهد موج عظیم مهاجرت نخبگان نیز بودیم. این در حالی است که ما در حال حاضر وارد عرصه فرار یا خروج سرمایه نیز شدهایم که معضل خرید خانه در ترکیه ازسوی ایرانیان از مصادیق این معضل تازه است.»
فاصله جدی میان خواست مردم با مدیران وجود دارد
این استاد دانشگاه که مهمترین وظیفه حکومت را «تامین رفاه افراد جامعه» میداند، بیان کرد: «امروز فاصله جدی بین خواست جامعه و مدیران وجود دارد، بنابراین خشم و نفرت، نقش مهمی در برخوردها ایفا میکند و دشمنان کشور نیز از این شکاف استفاده کردهاند.» ظریفیان معتقد است ابتدا باید این ناهمزبانی را با گفتوگوی سازنده و موثر حل کنیم؛ گفتوگویی که دوطرف آماده باشند و در آن امید به این باشد که حرفشان شنیده میشود، گفتوگویی که در یک عرصه داد و ستد فکرها و نظریهها رخ بدهد. او که بر این اساس از «ایجاد فضای گفتوگو» به عنوان «یکی از راهکارهای ممکن اما سخت» نام برده، گفت: «جامعه با افت سرمایه اجتماعی مواجه است. در واقع اعتماد عمومی که محور آن است، متاسفانه طی این سالها آسیب جدی دیده است. طبیعی است که باید گفتوگو جامعه و حکومت در عرصه مختلف شکل بگیرد، سازماندهی و فهم درست در آن ایجاد شود. یعنی اینکه مساله چیست که ما در این بخش هم دچار شکاف جدی هستیم پس ابتدا باید مساله فهم شود.»
این استاد دانشگاه همچنین بخشی از مشکلات کشور را ناشی از «سیاستها و استراتژیها» دانست و با تاکید بر لزوم «بازبینی جدی» در این حوزه، گفت: «نمیشود از سیاست خارجی صحبت کنید اما ارتباطات جهانی خود را کاهش دهید. هیچ جامعهای مسائل اقتصادی خود را صرفا با اتکا به منابع داخلی خودش حل نمیکند. بهخصوص ما که با یک تحریم ظالمانه رو به تزاید مواجه هستیم. پس حل مسائل اقتصادی در اولویتهای ما قرار دارد.» ظریفیان با تاکید بر اهمیت درک متقابل از نیازهای جامعه و گفتوگو در این زمینه بیان کرد: «تجربه نشان میدهد با برخوردهای سلبی بیشتر به سمت تقابل و لج پیش میرویم، بنابراین باید یک فهم درست رخ بدهد.» او معتقد است ارائه راهکار برای حل معضلات جامعه، هم بهدلیل تجربه گذشته و هم با اتکا به تجارب جهانی قابل دسترس است و چندان پیچیده نیست. آنچه ظریفیان ضروری میداند، «درک متقابل و فهم درست» است و البته «عزم متکی بر حل مساله». او گفت: «پس از تحقق اینها است که علاوه بر ایجاد نشاط، جامعه خود به سمت همیاری و همفکری حرکت میکند. با تغییر جدی نگرشها و رویهها مشکلات حل خواهد شد وگرنه صرفا با انباشت مسائل حلنشده و در نهایت انباشت بحرانها مواجه خواهیم بود.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد