ذخایر آبی ایران در بحران

گروه انرژی- علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو می‌گوید: سرانه آب ایران در 50‌سال پیش حدودا 6500مترمکعب به ازای هر ایرانی بود که اکنون با رشد جمعیت و با کاهش منابع آب این سرانه به کمتر از 1300مترمکعب در سال رسیده است. در حالی که نیاز مردم به آب از مصارف خانگی، بهداشت عمومی گرفته تا استفاده فراوان از انواع کالاها و تجهیزات به شدت افزایش پیدا کرده است.
علی‌اکبر محرابیان‌، وزیر نیروی دولت سیزدهم در گفت‌و‌گویی که پایگاه خبری این وزارتخانه منتشر کرده است، با اشاره به فرصت‌ها و چالش‌های حوزه آب در کشور اظهار داشت: در آغاز دولت سیزدهم با دنیایی از پروژه‌های نیمه‌تمام و اغلب پروژه‌های تعطیل روبه‌رو شدیم. پروژه‌هایی که مدت‌ها از شروع کار آنها می‌گذشت ولی به بهره‌برداری نرسیده بود، سرعت‌های کند و لاک‌پشتی داشت و به همین دلیل نیاز مردم روز به روز بیشتر و تامین آب کم می‌شد. دسته‌بندی، اولویت‌بندی و پشتیبانی این پروژه‌ها و ایجاد یک ساختار و یک نظام مهندسی در وزارت نیرو برای تکمیل این پروژه‌ها از مهم‌ترین کارهایی بود که در دستور کار همکاران ما قرار گرفت.
وی افزود: در آغاز فعالیت، برخی نقاط کشور از بی‌آبی رنج می‌برد؛ بیش از 15‌استان کشور تنش‌های شدید آبی داشت. به یاد دارم تابستان 1400 و سال‌های قبل از آن تنش‌های آبی که موجبات تنش‌های اجتماعی را ایجاد کرده بود، با افزایش ناراحتی‌های شدید و حتی کاهش تولید و حتی مسائل مختلف همراه شده بود. تولید گندم و تولید هر کالای کشاورزی اعم از زراعی یا باغی باید تامین آب شود؛ این پروژه‌ها در دستور کار قرار گرفت.
پروژه‌های متعدد به ویژه تکمیل سدها، شبکه‌های آبیاری و زهکشی به صورت جدی مورد توجه قرار گرفت و بخشی از این پروژه‌ها در حال حاضر به بهره‌برداری رسیده است و سایر پروژه‌ها نیز در یک نظام کنترل پروژه دقیق در حال پیگیری است. امیدواریم که این نظام مدیریت پروژه‌ها به صورت کامل پیگیری شود و شاهد این باشیم پروژه‌های صنعت آب و برق در زمان تعیین شده به بهره‌برداری برسند، چراکه اجرای پروژه‌های آبی در زمان‌بندی‌های تعیین شده یک عامل بسیار مهم در پیشرفت کشور محسوب می‌شود.
محرابیان با بیان اینکه کار آبرسانی به روستا فوق‌العاده سخت‌تر از آبرسانی به شهر است؛ اظهار داشت: به این دلیل که عمده شهرهای ما در نزدیکی منابع آب واقع شده است و شما با اجرای یک سامانه، یک خط انتقال، یک خط لوله قطور می‌توانید آب صدها هزار و بعضا میلیون‌ها نفر را تامین کنید ولی در روستا اینطور نیست. در روستا بعضا بالای 100کیلومتر باید خط اجرا کنید که برای تامین آب چند خانواده است. این روستاها پراکنده بوده و منابع آبی آنها بعضا از بین رفته است.
او افزود: در چنین شرایطی باید با منابع آب جدید فرآیند آبرسانی صورت گیرد و در همین راستا شیوه‌های متعددی را در دستور کار قرار دادیم. برخی از آن شیوه‌ها مدرن‌ترین شیوه‌هایی است که الان استفاده می‌شود. استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها، استفاده از بازچرخانی اجرای خطوط انتقال و احداث مخزن و ایستگاه‌های پمپاژ و غیره در 10‌هزار روستای مهم کشور در دستور کار قرار گرفت.
به گفته وی، برای اجرای این پروژه‌ها از همه ظرفیت‌های کشور از جمله نهادهای انقلاب اسلامی مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بسیج سازندگی، خیرین آبرسانی، گروه‌های نهادی و خیرین، پیمانکاران بخش خصوصی و مواردی از این دست استفاده شد؛ تاسیس نهاد خیرین آبرسانی در این دولت عملیاتی شد، مجمع این خیرین در این دولت به ثبت رسید. بعد از تاسیس مجمع ملی استان‌های مختلف، مجامع استانی را تشکیل دادند.
وزیر نیروی دولت سیزدهم با بیان اینکه در استان سیستان‌و‌بلوچستان در زمینه تامین آب معضلات زیادی داشتیم، یادآور شد: یعنی در گذشته کار کمتری انجام شده بود، میزان برخورداری مردم از آب، کمتر از متوسط بسیاری از استان‌ها بود. ضرورت داشت تامین آب شرب این استان را در اولویت قرار دهیم. استان سیستان‌و‌بلوچستان 11‌درصد پهنه کشور را شامل می‌شود و جنوب تا شمال استان یک مسافت چندصد کیلومتری دارد. بر این اساس در اقصی نقاط این استان طرح‌هایی را در دستور کار قرار دادیم. بخشی از این طرح‌ها تکمیل سدها مثل سد کهیر بود و بخشی از طرح‌ها اجرای خطوط انتقال بود.
او افزود: بخشی از استان نیز معضل منبع آب داشت مثل منطقه سیستان و زاهدان که در اثر اقدامات کشور همسایه حقابه رها‌سازی نمی‌شد، به این منظور لازم بود منبع آب را تغییر دهیم. کار مطالعاتی گسترده‌ای انجام شد و در سه لایه پیش‌بینی منبع آب جدید صورت گرفت. لایه اول استفاده از ذخایر آبی دشت‌ها بود؛ لایه دوم انتقال آب از آبخوان شرقی را شامل می‌شد و در لایه سوم شیرین‌سازی و انتقال آب دریا در دستورکار قرار گرفت.محرابیان گفت: منطقه‌ای به نام آبخوان شرقی وجود دارد که ذخایر آبی شیرین و خوبی را داراست؛ این پروژه در حال اجراست که با سرعت بسیار خوبی برای انتقال آب از آبخوان شرقی به زاهدان در حال پیشرفت است. فاز اول این پروژه هم تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسد و بخش قابل‌توجهی از مشکلات را رفع خواهد کرد.