دولت پر‌مدعا

علیرضا کیانپور-«سالی که نکوست از بهارش پیداست!» اما ذکر این ضرب‌المثل آشنای فارسی نه به دلیل آغاز سال نوی خورشیدی و انتشار نخستین شماره بهار ۱۴۰۳ «جهان‌صنعت»، بلکه برای ورود به بحثی است که ازقضا در این ۱۳ روز نخست سال نو، با تمرکز بر عملکرد دولت انقلابی در طول سالی که گذشت، مطرح بود. اظهارنظرها، تحلیل‌ها و تفاسیر کارشناسان و چهره‌های مختلف سیاسی و اقتصادی که طی دو هفته‌ای که روزنامه‌ها منتشر نمی‌شدند، از طریق درگاه پایگاه‌های خبری و خبرگزاری‌ها منتشر شده و وقتی به مجموعه صحبت‌ها و تحلیل‌های این کارشناسان نگاه می‌کنیم، می‌بینیم نکته مشترک در تحلیل بسیاری از آنان را می‌توان در همین ضرب‌المثل کوتاه خلاصه کرد.
«برداشت شخصی خودم این است که آقای رییسی در انتخاب و گزینش تیم اقتصادی‌اش هم نیروی باتجربه و هم نیروی سالم‌تر داشت، می‌توانست اینها را به کار بگیرد و انسان‌های امین خود را هم داشت. نه اینکه بگویم باید من را به‌عنوان وزیر اقتصاد معرفی می‌کرد. رییسی، خاندوزی را گذاشت، اما می‌توانست شمس‌الدین حسینی را بگذارد. آقای شمس‌الدین حسینی دیگر آن خطاها را نمی‌کرد. از خودش هم بود، با خودش هم بود و همفکرش هم بود!» این بخشی از اظهارات یکی از نمایندگان ادوار مجلس است که ازقضا در همین انتخابات اخیر نیز بار دیگر موفق به ورود به مجلس دوازدهم شده است. غلامرضا تاجگردون که پس از همکاری با وزارت اقتصاد دولت‌ هاشمی و سازمان برنامه‌و‌بودجه دولت خاتمی و طی مدارج مدیریتی از درجات پایین تا معاونت سازمان مهمی همچون برنامه‌و‌بودجه، با آغاز دهه ۹۰ خورشیدی و آغاز به ‌کار مجلس نهم، وارد مجلس شد و تا ۸ سال بعد، یعنی تا پایان مجلس دهم به‌عنوان یکی از نمایندگان مجلس فعالیت کرد، در بیش از نیمی از این بازه زمانی ریاست کمیسیون برنامه‌و‌بودجه را برعهده داشت و همزمان، چند نوبت نیز به ریاست کمیسیون تلفیق بودجه سنواتی و برنامه پنج‌ساله رسید. او که پس از راهیابی به مجلس یازدهم با چالشی مواجه شد که طیف تندروی مجلس انقلابی زیرنظر علیرضا زاکانی ایجاد کرده ‌بود و در جریان رد اعتبارنامه‌اش به خوبی با نوع نگاه و نحوه عملکرد تندروهای اصولگرا آشنا شده، معتقد است مشکل دولت انقلابی و ابراهیم رییسی نیز همین «جریانی» است که از همان ابتدای کار دولت انقلابی، «اطراف رییسی را گرفته بودند.» جریانی که به ‌گفته تاجگردون «با شعار انقلابی و جوان و این‌جور چیزها، سکان برخی از موضوع‌های مهم را به دست گرفتند!» او می‌گوید: «شاید الان که ۳ سال گذشته، خاندوزی امروز بهتر از خاندوزی ۳ سال پیش باشد، ولی افرادی همچون شمس‌الدین حسینی، قطعا همان ۳ سال پیش، بهتر از خاندوزی ۳ سال پیش بودند.»
این نماینده ادوار مجلس که معتقد است نوعی «ناهماهنگی در بقیه بخش‌ها هم به همین منوال حاکم است»، می‌گوید: «۱۴۰۳ سال خیلی سختی است. از نظر اقتصادی در بخش بودجه که می‌تواند بیشترین اثر را بگذارد سال خیلی خوبی نیست.» او همچنین با تاکید بر اینکه «رییسی نیز سال سختی خواهد داشت»، توضیح می‌دهد که «بسیاری از افراد شاخص و تاثیرگذار در شکل‌گیری مجلس نیم‌نگاهی به ریاست‌جمهوری دوره بعد دارند و اگر احساس کنند که در مجلس می‌توانند این نیم‌نگاهشان را تقویت کنند، نیروهایشان فعال خواهند شد تا رییسی را تضعیف کنند.»
چنانکه اشاره شد این تنها تاجگردون نیست که با چنین نگاهی به دولت انقلابی، معتقد است «خانه از پای‌بست ویران است» و چون رییسی در قامت «معمار تشکیل کابینه»، «خشت اول» را که همان انتخاب وزیران باشد، «کج بنا نهاده» و انتخاب‌هایی نادرست داشته، آنچه این دولت در این ۳ سال ساخته نیز «کج» و نامعقول پیش رفته و در نتیجه تا «ثریا» و انتهای کار دولت انقلابی نیز ناکارآمد ادامه خواهد یافت. علی صوفی که همچون تاجگردون سابقه همکاری با دولت‌های ‌هاشمی و خاتمی را در کارنامه دارد اما در قامت استاندار دولت سازندگی و وزیر تعاون دولت اصلاحات فعالیت کرده، در این رابطه به «جهان‌صنعت» گفته «اگر بخواهم به‌طور خلاصه درباره عملکرد دولت در سال جاری صحبت کنم، باید بگویم که ما امروز با مشکلاتی مواجه‌ایم که پیشاپیش درباره‌شان هشدار می‌دادیم.» دبیرکل حزب پیشروی اصلاحات با اشاره به ناامیدی نسبی برخی از حامیان سرسخت و شناخته‌شده دولت انقلابی در همان چندماه نخست ریاست‌جمهوری رییسی و تاکید بر اینکه «برخی از اصولگرایان از همان زمان از این احتمال سخن می‌گفتند که رییسی احتمالا نخستین رییس‌جمهوری تک‌دوره‌ای خواهد بود و حتی برخی ابراز نگرانی کردند که مبادا رییسی نتواند کارش را تا پایان چهار سال ادامه دهد»، می‌گوید: «وزیران دولت در همان جلسات رای ‌اعتماد نشان دادند که نه‌تنها از توانایی کافی برخوردار نیستند، بلکه بعضا حتی از اعتماد‌به نفس لازم برای کار در این سطح نیز برخوردار نبودند. تا جایی که معاون اول ریاست‌جمهوری در یکی از همان جلسات رای‌اعتماد اعلام کرد که توانایی وزیران دولت در همین حد است و عملا از مجلس خواست که با این وضع بسازند!»
همزمان جلال میرزایی که در مجلس دهم، به‌عنوان رییس کمیته سیاسی فراکسیون امید فعالیت می‌کرد نیز در این رابطه با «جهان‌صنعت» به گفت‌وگو نشسته و با اشاره به «اشتباهات اساسی و راهبردی رییسی در انتخاب وزیران و معاونانش» و «به‌کارگیری افرادی که به نظر می‌رسد هر کدام به او تحمیل شده‌اند و به‌نحوی سهمیه یکی از طیف‌ها و احزاب اصولگرا است»، همچون تاجگردون معتقد است: «مشکل اعضای کابینه اما فراتر از اینکه با نوعی سهمیه‌بندی جناحی به‌کار گرفته شدند، این است که اغلب افرادی کم‌تجربه و ناآشنا با کار در این سطوح و در قامت وزارت بودند.» نماینده پیشین ایلام در مجلس که یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی را که این ناکارآمدی به زیان ملت و مملکت انجامید، حوزه سیاست خارجی می‌داند، معتقد است: «دولت انقلابی به‌طور خاص در بحث مذاکرات هسته‌ای زمان و فرصت‌های بسیاری را از دست داد و این فرصت‌سوزی بیش از هر چیز به ‌دلیل این بود که افرادی ناآشنا به جزئیات مذاکراتی که در دولت روحانی انجام شده ‌بود، به کار گرفته شدند که در عین حال، فاقد تجربه فعالیت واقعی و هدفمند در قامت دیپلمات‌های کارکشته بودند؛ افرادی که یا آشنایی بسیار اندکی با این حوزه داشتند یا تجاربی ناموفق داشتند و میدان دیپلماسی را با تریبون یک‌طرفه بیانیه‌خوانی اشتباه گرفته بودند!»
این استاد علوم سیاسی دانشگاه که تاکید دارد آنچه بیش از هرچیز از این ناکارآمدی دولت آسیب دید، «اقتصاد مملکت و معیشت ملت» بود، در عین حال می‌گوید: «کم‌توجهی دولتمردان به مسائل اساسی و مشکلات ریشه‌ای و پرداختن به جزئیات و حواشی که به‌طور مشخص در مباحث مرتبط با سیاست داخلی و مسائل اجتماعی و فرهنگی بروز و ظهور یافته، نوع دیگری از آسیبی است که به‌دلیل تجربه اندک کابینه به کشور تحمیل شده است.» او در این رابطه به دخالت بیش از حد دولت انقلابی در امور خصوصی شهروندان به بهانه‌هایی همچون «حجاب» و «پوشش زنان» اشاره کرده و می‌گوید: «این در حالی است که مساله مهمی همچون پرونده فساد چای دبش که به‌شدت بر اعتماد عمومی تاثیرگذار است و منجر به تشدید شکاف عمیق میان دولت و ملت شده، عملا مورد کم‌توجهی قرار گرفته و به‌رغم سپری شدن چند ماه حتی روشن نیست که قرار است چه اتفاقی در این رابطه بیفتد.»خلاصه اینکه «سالی که نکوست از بهارش پیداست!» جالب آنکه علی صوفی که سخنانش را با یک ضرب‌المثل آغاز کرده بود تا به ضعف دولت اشاره کند و به «بهار دولت انقلابی» و زمان انتخاب وزیران ارجاع بدهد، در بخش پایانی سخنانش نیز بار دیگر به این ضرب‌المثل اشاره کرد تا به پرسشی درباره آنچه در ادامه مسیر و سال نو، پیش‌روی ملت و مملکت است، پاسخ دهد. صوفی با اشاره به آنچه از سوی معاون اول ریاست‌جمهوری درخصوص ناتوانی دولت در کنترل بازار نوروز مطرح شده ‌بود، می‌گوید: «همین که دولت اعلام کرده قادر به کنترل بازار در مقطع نوروز نیست، می‌توان تشخیص داد که درادامه سال نیز نباید انتظاری از این دولت داشت!»
بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد دولت سیزدهم در حالی که ناکارآمدترین دولت پس از جنگ است ادعای بزرگی دارد و خود را کامیاب‌ترین دولت می‌داند. دولت سیزدهم با شارژهای بدون پشتوانه هوادارانش در رسانه‌های حکومتی با روزگار غریبی روبه‌رو است.