دور باطل فروش نفت

گروه انرژی- با شدت گرفتن تحریم های آمریکا علیه ایران نفت خام و میعانات گازی با هدف افزایش فروش و رفع موانع موجود در بازار وارد تالار شیشه‌ای شد‌، با وجود آنکه دولتمردان معتقد بودند در بلند‌مدت و با حمایت دولت وضعیت فروش این محصولات در بورس بهبود می‌یابد اما ‌تاکنون نتوانسته با حجم بالایی به فروش برسد.
فروش نفت خام تا پیش از این به طور کامل توسط وزارت نفت انجام می‌شد و حتی نحوه خرید و فروش، بارگیری و بازاریابی آن نیز به صورت کامل توسط دولت صورت می‌گرفت.
بنابراین دلتمردان می‌گویند بخش خصوصی شناختی از این بازار ندارد و زمان لازم است تا با این ساز‌و‌کار و ریسک‌های بازار نفت آشنا شود و معتقدند به مرور زمان این مشکل بر‌طرف خواهد شد .
در مقابل اما کارشناسان بر این باورند که در شرایط تحریم نمی‌توان با استفاده از ابزارهای جدید و بورس، معاملات نفت را که در ذات خود معاملات بین‌المللی هستند، سامان داد.
آنان دلیل اصلی کاهش فروش نفت ایران را تحریم‌ها می‌دانند و معتقدند فروش نفت در بورس و خارج از بورس تفاوت چندانی با هم ندارد زیرا نفت ایران در شرایط تحریم امکان فروخته شدن ندارد.
به گفته کارشناسان بخش خصوصی هم که نفت را می‌خرد چند وقت دیگر آن‌را در خلیج فارس و پایانه جزیره خارک تحویل می‌گیرد. با آن چه کار خواهد کرد؟ برای آنکه حمل‌و‌نقل آن از طریق قمر مصنوعی و ماهواره کنترل می‌شود.
کشتی‌ها برای آنکه گم نشوند و در صورت بروز حادثه بتوان آنها‌ را پیدا کرد و همچنین برای بیمه همیشه دستگاه‌هایی رویشان نصب می‌شود که موقعیت آنها را نشان می‌دهد‌ پس کشتی‌ای که نفت را در خارک بارگیری کرده است و آمریکا و مقامات خزانه‌داری که آن‌ر‌‌ا دنبال می‌کنند و می‌خواهند نفت ایران صادر نشود می‌فهمند، کشتی در خارک بارگیری شده و به کجا می‌رود. پس بخش خصوصی چطور می‌تواند آن‌را بفروشد؟
از طرفی حتی اگر مشتری برای نفت هم پدا شود یکی دیگر از مشکلات این راه پرداخت پول نفت فروخته شده است. به طور مثال چهار، پنج سال پیش که نفت ایران تحریم بود و هند به خاطر خرید از ایران معادل پنج تا شش میلیارد دلار بدهکار بود اما نمی‌توانست آن‌را منتقل کند‌ چون سیستم بین‌المللی آمریکا اجازه این کار را به بانک‌ها نمی‌داد و مقدار زیادی از پول ایران در بانک‌های هند به صورت روپیه قرار داشت.
ایران مجبور شد به ازای آن جنس‌های هندی بخرد‌ و چطور بخش خصوصی می‌تواند این مساله را دور بزند مشخص نیست.
سوال مطرح شده این است که آیا بخش خصوصی که ۲۸۰ هزار بشکه نفت خریده است‌، آن‌ را چطور به خارج صادر خواهد کرد و چطور این پول منتقل خواهد شد. برای آنکه نقل‌و‌انتقالات بانکی به خاطر فشار‌های آمریکا برای ایران ممکن نیست. معلوم نیست که بخش خصوصی چطور می‌تواند از این موانع بگذرد».
ترامپ به دنبال رصد خریداران نفت ایران
دولت دونالد ترامپ در ادامه فشارهایش برای کاهش صادرات نفت ایران، به دنبال آن است که مشتریان جدید نفت ایران را شناسایی و آنها را منصرف کند.
در این میان آمریکا در حال ارسال پیامی به خریداران نفت ایران است: ما شما را رصد می‌کنیم.
کرت دانلی، معاون بخش دیپلماسی انرژی در وزارت خارجه آمریکا می‌گوید دولت ترامپ به طور معمول اثرگذاری تحریم‌هایش علیه ایران را مورد آزمایش قرار داده و خریداران نفت این کشور را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد. او گفته است در حالی که هند و کره‌جنوبی خرید نفت از ایران را متوقف کرده‌اند اما چین همچنان در حال وارد کردن نفت از ایران است اگر چه اطلاع داریم که این کشور نیز میزان خرید خود را کاهش داده است.
او گفته که وارد کردن بیشترین فشار به ایران سیاست ماست و می‌خواهیم که خرید نفت از ایران را به صفر برسانیم. با وجود وضع تحریم‌های آمریکا علیه ایران، این کشور همچنان در حال فروش نفت خود است و این موضوع را از طریق نفتکش‌های متعلق به خود یا شرکت‌های خارجی انجام می‌دهد. آمریکا اخیرا مجازات‌های بیشتری برای شرکت‌هایی در نظر گرفته است که انتقال نفت ایران به مشتریانش را تسهیل می‌کنند.
به همین دلیل بود که آمریکا شرکت چینی ژوئوایی ژنرانگ و کاسکو شیپینگ را مورد مجازات قرار داده است.
البته در حال حاضر روش‌هایی وجود دارد که کشتی‌ها به وسیله آن می‌توانند خود را از رصد شدن نجارت دهند. انتقال کشتی به کشتی نفت یکی از روش‌های چین برای واردات نفت بوده است که در ماه گذشته به ۹۱۰ هزار تن رسیده است یعنی سه برابر بیشتر از آنچه که در ماه قبل یعنی آگوست انجام شده است.
البته مشخص نیست منشا این نفت‌ها دقیقا کدام کشور بوده است. دانلی گفته است با وجود وضع تحریم‌های آمریکا علیه نفت ایران و ونزوئلا‌ و همچنین حملات ماه گذشته به پالایشگاه عربستان در شرق این کشور بازار نفت همچنان با مازاد عرضه رو‌به‌رو است.
او می‌گوید وقتی بازار را مورد تحلیل قرار می‌دهیم هیچ گونه نقصانی در عرضه نفت دیده نمی‌شود.
او می‌گوید به همین دلیل وضع تحریم‌های نفتی باعث نشده است تا در قیمت نفت تغییری ایجاد شود. ماه گذشته، بزرگ‌ترین حمله به تاسیسات نفتی در تاریخ رقم خورد و در اثر آن نیمی از ظرفیت تولید نفت عربستان دچار اخلال شد اما این اخلال پس از دو هفته برطرف و عربستان موفق شد که ظرفیت تولید خود را به طور کامل به دست آورد.
ناکارآمدی ابزارهای جدید معاملات
در این میان حسین عبده‌ تبریزی درباره استفاده از ابزارهای جدید معاملاتی برای فروش نفت در شرایط تحریم معتقد است: باید قبل از اعمال تحریم‌ها نسبت به استفاده از ابزارهای جدید معاملاتی اقدام می‌شد تا امروز مشکلات کمتری داشته باشیم. در شرایط بحرانی اعمال سیاست‌ها و ابزار جدید مشکل‌تر است، به عنوان مثال می‌توانستیم بورس نفت را ۲۰ سال پیش راه بیندازیم که اکنون نمی‌تواند چندان موفق باشد.
وی می‌گوید: ما می‌توانستیم کارهایی در گذشته انجام دهیم که اکنون فشار کمتری تحمل کنیم، مثلا بورس نفت یک بورس بین‌المللی است و در شرایط بحران نمی‌توان آن را سامان داد، باید از قبل راه می‌افتاد. بنابراین می‌توان گفت اکنون فضا برای استفاده از ابزارهای جدید مناسب نیست، شاید در یک شرایط متعادل‌تر و عادی‌تر مثمرثمر واقع می‌شدند.
این کارشناس اقتصادی معتقد است همه ابزارها مثل اختیار، آتی‌ها، سلف و.‌.. می‌توانند به ما کمک کنند، اما طراحی باید درست باشد. ابزارها در ذات خود ارزش کمی شاید در حد ۵ درصد خلق می‌کنند و بنابراین نمی‌توانند مثلا ۵۰ درصد اوضاع ما را تغییر دهند، یعنی ابزار نمی‌توانند فاکتورهای اقتصادی را تغییر دهند و اینگونه نیست که بتواند جایگزین تحریم ۶۰ میلیارد دلاری نفت شود، کمک ابزارها محدود است.
وی تاکید کرد: مسیری که بورس انرژی نیز تاکنون پیموده بد نبوده، طبیعی است که امکان قابل ملاحظه‌ای دارد.
مثلا بورس محصولات پتروشیمی موفق بوده اما موضوعی که به آن آسیب رسانده نظام چندنرخی ارز است، البته برخی مواقع هم مجبور می‌کردند از ارزهای خاصی استفاده شود و محدودیت‌هایی برای کسانی که می‌توانستند در بازار شرکت کنند اعمال می‌شود که بازدارنده است.
باید توجه داشت در دنیا اگر بورس تشکیل می‌شود عوامل محدودکننده وجود ندارد.
عبده‌تبریزی خاطرنشان کرد: بازار نفت نیز در این بحران نمی‌توانست تشکیل شود و طبیعی است که موفق نباشد، باید ۲۰ سال قبل شکل می‌گرفت و اکنون فعالیت می‌کرد. در شرایط تحریم نمی‌توان معاملات نفت که در ذات خود معاملات بین‌المللی هستند را سامان داد.
تحریم‌ها علیه ایران نیز اگر چه باعث شده تا میزان صادرات نفت این کشور از بیش از سه میلیون بشکه در روز به کمتر از نیم میلیون بشکه برسد اما هنوز بازار با مازاد رو‌به‌رو است و چشم‌اندازی مبنی بر افزایش قیمت نفت وجود ندارد.