2 - 03 - 2017
دورهمی بزرگان به نفع بازار سرمایه ختم می‌شود؟
هادی مومنی- یک نمایشگاه بورس، بانک و بیمه دیگر در راه است و این بار در فروردین‌ماه ۹۶ باز هم بزرگان حوزه مالی گردهم می‌آیند تا تازه‌ترین تحول و دستاوردهای خود را به نمایش درآورند. تا امروز خروجی نمایشگاه‌های برگزار شده نشان می‌دهد این رهاورد نمایشگاهی بیشتر از آنکه کیفیت‌های قابل قبول و معتبر در جهت توسعه فرهنگ و خدمات برای بازار سرمایه، بورس، فعالان و البته مردم عادی داشته باشد، بیشتر تمرکز بر تبلیغ خدمت و فعالیت‌های شرکت‌های بزرگ بعضا دولتی و شبه‌دولتی ختم شده است. آیا نباید یکی از اهداف این نمایشگاه آشنایی مردم عادی که هیچ شناختی از بازار سرمایه و بورس ندارند در جهت دعوت به سرمایه‌گذاری‌های هدفمند باشد؟ یکی از چالش‌های بزرگ دیگر، عدم حضور شرکت‌های با پتانسیل کوچک و متوسط است که معمولا در این نمایشگاه حضور پیدا نمی‌کند و برای برگزارکنندگان نمایشگاه هم خیلی اهمیت ندارد که این‌گونه شرکت‌ها که در بازار سرمایه مشغول به فعالیت هستند هم در نمایشگاه بورس حاضر شوند یا حداقل شرایط آسان‌تر یا مشوق‌هایی برای مشارکت آنها در نظر گرفته شود و این اتفاق باعث شده تا جای آنها در هر دوره خالی‌تر از همیشه شود. مساله مهم بعدی به حضور بزرگان در این نمایشگاه مربوط می‌شود که در ایام برگزاری بیشتر از آنکه برای مخاطبان «تخصصی و عمومی» خود فرصتی را برای توسعه خدمات و فرهنگ‌سازی تازه برای بازار سرمایه ایجاد کنند، با شکل دادن یک دورهمی مشغول دیدارهای حضوری و حضور در غرفه‌های یکدیگر می‌شوند. از طرفی دیگر چون از سوی برگزارکنندگان این نمایشگاه هم هیچ راهبرد خاص و چارچوب‌های تخصصی اجرایی برای مشارکت‌کنندگان نمایشگاهی تعریف نمی‌شود، نمایشگاه بورس صرفا به گذر زمان چند روزه، گردهم آمدن اهالی بازار سرمایه و بازدید مدیران این بازار ختم می‌شود. باید به این نکته مهم اشاره کرد که هنوز هم زمان مناسبی تا فروردین‌ماه ۹۶ که قرار است نمایشگاه بورس، بانک، بیمه برگزار شود وجود دارد و مقامات ارشد و تصمیم‌ساز این رویداد می‌توانند با نگاهی واقع‌گرا به این فرصت ویژه، زمینه‌های ارزشمندی را به جز تبلیغ خدمات و کارکردهای تکراری همیشگی، برای نمایشگاه آینده مهیا کنند تا بعد از برگزار شدن این دوره از نمایشگاه، حداقل به اندازه انگشتان یک دست، از خروجی‌های معنی‌دار و ویژه این نمایشگاه برای بازار سرمایه گزارش و تحلیل ایجاد شود. در سویی دیگر برای سرمایه‌گذارانی که با بورس و فعالیت‌های آن آشنا نیستند، امکانی مهیا شود تا بعد از نمایشگاه بورس با شناخت دقیق و کامل‌تر برای فعالیت و سرمایه‌گذاری در این بازار مشارکت کنند.
اهداف محقق نشده
در این ارتباط یک کارشناس بازار سرمایه معتقد است که اهداف نمایشگاه‌های بورس در سال‌های گذشته محقق نشده و اگر این روند ادامه داشته باشد، نمایشگاه‌های بعدی بورس، بانک و بیمه نیز به اهداف خود نخواهد رسید. عباسعلی حقانی‌نسب در گفت‌وگو با ایسنا، درباره نمایشگاه بورس، بانک و بیمه که فروردین‌ماه برگزار خواهد شد، اظهار کرد: در گذشته هیچ یک از نمایشگاه‌های بورس، بانک و بیمه که برگزار شده‌اند، به اهداف مورد نظر خود نرسیده‌اند. اعتقاد دارم که این نمایشگاه‌ها به دلیل ابهام در اهداف‌شان عملا به هیچ یک از آن اهداف دست پیدا نکرده‌اند. وی ادامه داد: اکثر شرکت‌هایی که در نمایشگاه حضور داشته‌اند و خواهند داشت شرکت‌هایی هستند که توان مالی بالایی دارند و عملا هزینه نمایشگاه برای آنها سهم زیادی از کل سبد هزینه‌هایشان را نمی‌گیرد و آنها چندان دنبال توجیه اقتصادی شرکت در نمایشگاه نیستند. شرکت‌های بزرگ در نمایشگاه بورس در راستای فرهنگ‌سازی سرمایه‌گذاری درست کاری نمی‌کنند این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه آن شرکت‌ها یا دولتی هستند یا شبه دولتی، گفت: نهادهای بزرگ بانکی و شرکت‌های وابسته به بانک، نهادهای شبه دولتی و دولتی و هلدینگ‌های بزرگ در این نمایشگاه شرکت می‌کنند. این شرکت‌کنندگان پول زیادی دارند و حتی برایشان مهم نیست که شرکت در این نمایشگاه اقتصادی باشد یا خیر و در نتیجه در راستای فرهنگ‌سازی ورود صحیح مردم به بازار سرمایه هیچ کاری انجام نمی‌دهند.
فرهنگ‌سازی صحیح
حقانی‌نسب با اشاره به اینکه مسوولان اعلام کردند علت برگزاری نمایشگاه فرهنگ‌سازی درست برای ورود به بازار سرمایه است، تاکید کرد: در این نمایشگاه کارگزاری‌های بزرگ وابسته به بانک‌های بزرگ وجود دارند و با وجود آنها عملا بیشترین تمرکز روی ورود مستقیم سرمایه‌گذاران به بازار صورت می‌گیرد و اسم این موضوع فرهنگ‌سازی درست نیست. به گفته او فرهنگ‌سازی باید به گونه‌ای صورت گیرد که مردم یاد بگیرند بازار سرمایه یک بازار تخصصی است و در صورتی که علم‌اش را ندارند، مستقیم وارد آن نشوند، بلکه از طریق ابزارهای سبد و صندوق در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری کنند. وقتی عکس این موضوع تبلیغ می‌شود نمایشگاه قطعا به اهدافش نخواهد رسید. سهم مدیریت حرفه‌ای در سرمایه‌گذاری‌های بورسی بسیار اندک است وی ادامه داد: ما در نمایشگاه بورس باید به دنبال این باشیم که سهم سرمایه‌گذاری حرفه‌ای و مدیریت دارایی به صورت حرفه‌ای در کل سرمایه‌گذاری بازار سرمایه افزایش پیدا کند، در حالی که سهم مدیریت حرفه‌ای در بازار سهام کمتر از پنج درصد است، یعنی بیش از ۹۵ درصد سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه به صورت غیرحرفه‌ای و مستقیم صورت می‌گیرد. اگر واقعا به فکر فرهنگ‌سازی درست هستیم باید سرمایه‌گذاری حرفه‌ای را ترویج دهیم.
اهداف از دست رفته
این کارشناس بازار سرمایه، تاکید کرد: ما باید مردم را در مقابل خطرات ناشی از مدیریت غیرحرفه‌ای حفاظت کنیم. ما باید اهداف نمایشگاه را از حالت کلی خارج کرده و مقداری جزیی‌نگر باشیم. حقانی‌نسب با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ کدام از اهداف نمایشگاه‌های بورس که در گذشته برگزار شده محقق نشده است، گفت: وقتی برای کاری هدف تعیین می‌کنیم باید برای رسیدن به آن هدف هم برنامه داشته باشیم اما وقتی برنامه وجود نداشته باشد و اهداف، کلی باشد دست‌یافتن به آن اهداف غیرممکن می‌شود.
شفاف‌سازی نتایج نمایشگاه‌های قبلی
وی افزود: شرکت اطلاع‌رسانی بورس باید گزارش نتایج نمایشگاه‌های قبلی را منتشر کند و بررسی شود که ترکیب و اهداف افرادی که از نمایشگاه‌های گذشته بازدید کرده‌اند چه بوده است؟ آیا آنها به اهداف خود رسیده‌اند. باید مشخص شود که چقدر از بازدیدها در نمایشگاه منجر به توافق‌های سازنده شده است؟ ولی گزارش‌هایی در این زمینه منتشر نمی‌شود. این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: مبلغ زیادی از منابع برای توسعه بورس در دست سازمان بورس قرار دارد که باید در خدمت توسعه بازار سرمایه قرار گیرد، ولی متاسفانه این اتفاق رخ نمی‌دهد. به نظر می‌رسد برای استقبال گسترده از نمایشگاه باید اقداماتی صورت گیرد که از جمله آن می‌توان به تبلیغات درست اشاره کرد. باید کاری کنیم که حضور مخاطبان نمایشگاه بورس که اکثرا سپرده‌گذاران و سرمایه‌گذاران هستند، پررنگ شود. حقانی‌نسب تاکید کرد: اگر ورود مردم به بازار سرمایه از طریق مدیریت حرفه‌ای نباشد، حتی اگر هم شرکت‌های سبد و صندوق در نمایشگاه شرکت کنند از آنجایی که مردم آشنایی با این شرکت‌ها ندارند از نمایشگاه استقبال نخواهند کرد.
نقش مخاطبان
وی ادامه داد: در حالی نهادها و شرکت‌های بزرگ و کارگزاری‌های وابسته به بانک در این نمایشگاه شرکت می‌کنند که خیلی از شرکت‌های کوچک که اتفاقا مستقل‌تر توان شرکت در این نمایشگاه را ندارند. این کارشناس بازار سرمایه، اظهار کرد: ما از دو بعد می‌خواهیم فرهنگ‌سازی کنیم اول نحوه ورود سرمایه‌گذاری مردم در بازار سرمایه و بازارهای مالی است و دوم فرهنگ‌سازی درخصوص تامین مالی توسط کارآفرین‌ها و نهادهای اقتصادی، اما عملا این اهداف در نمایشگاه پیگیری نمی‌شود و در راستای خلاف آن حرکت می‌شود. حقانی‌نسب اضافه کرد: اگر این دو هدف قرار است تامین شوند، پس باید نهادهایی که به دنبال این دو هدف هستند حضورشان پررنگ باشد. وقتی نمایشگاهی برگزار می‌شود که این نهادها کمتر در آن شرکت می‌کنند یا توانایی شرکت را ندارند یعنی نمایشگاه موفق نخواهد بود.
نمایشگاه قبلی نیز در بی‌‌سروصدایی محض برگزار شد و عملا تعداد بسیار کمی از افراد از این نمایشگاه بازدید کردند. وی در پایان گفت: اگر چه نفس برگزاری نمایشگاه خوب است ولی وقتی نمایشگاه به اهداف‌اش نمی‌رسد و مردم نمی‌توانند با نحوه درست سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه آشنا شوند و سبدها و صندوق‌ها به‌طور مستقل توان شرکت در نمایشگاه را ندارند، عملا اهداف نمایشگاه محقق نمی‌شود.