دعوای ایرلاین‌ها و سازمان هواپیمایی

گروه حمل‌ونقل- بازار بلیت هواپیما در ایران مدت‌هاست که به یکی از پرچالش‌ترین حوزه‌های حمل‌ونقل کشور تبدیل شده است. درحالی‌که شرکت‌های هواپیمایی معتقدند که دولت نباید در قیمت‌گذاری بلیت پروازها دخالت داشته باشد و مکانیزم عرضه و تقاضا می‌بایست تعیین‌کننده نرخ‌های نهایی باشد اما سازمان هواپیمایی کشوری موضع متفاوتی دارد و اعلام کرده است که شورای عالی هواپیمایی به عنوان عالی‌ترین مرجع قانونی برای تعیین نرخ بلیت هواپیما محسوب می‌شود. این اختلاف‌نظر بین بخش خصوصی و نهادهای دولتی به نگرانی‌هایی جدی در بین متقاضیان سفرهای هوایی دامن زده است. بسیاری از مسافران منتظر هستند تا ببینند آیا این مناقشه در نهایت به کاهش قیمت‌ها منجر خواهد شد یا اینکه همچنان باید هزینه‌های بالایی برای سفرهای داخلی پرداخت کنند. همزمان، این وضعیت نه تنها به ثبات بازار کمک نکرده، بلکه با ایجاد شرایطی نامشخص، بازار بلیت‌ هواپیما را دچار نوسانات غیرقابل پیش‌بینی کرده است. کارشناسان حمل‌ونقل هوایی هشدار می‌دهند که هرگونه تاخیر در رفع این اختلاف نه‌تنها می‌تواند به ضرر مسافران تمام شود، بلکه به صورت کلی به کاهش کیفیت خدمات هواپیمایی نیز منجر می‌گردد. در این میان، شورای عالی هواپیمایی به عنوان مرجع رسمی قیمت‌گذاری، وظیفه‌ای سنگین در ایجاد توازن بین منافع مسافران و سودآوری شرکت‌های هواپیمایی دارد و باید با سیاستگذاری‌های دقیق، پاسخی مناسب به این چالش ارائه دهد.
دیوان عدالت اداری روز سی‌ام خرداد‌ماه امسال حکم نهایی خود مبنی بر عدم دخالت دولت در قیمت‌گذاری بلیت هواپیما را ابلاغ کرد و ماجرای اختلاف بر سر این موضوع که در برنامه پنجم توسعه به آن اشاره شده بود میان ایرلاین‌ها و سازمان هواپیمایی آغاز شد.
اگر‌چه ایرلاین‌ها و شرکت‌های هواپیمایی معتقد هستند که دخالت دولت در قیمت‌گذاری بلیت هواپیما مربوط به برنامه پنجم توسعه بوده است و دیگر نباید به این موضوع یعنی قانون برنامه پنجم توسعه استناد کرد اما مقامات دولتی به خصوص سازمان هواپیمایی کشوری اعلام می‌کند که عالی‌ترین مرجع نرخ‌گذاری بلیت هواپیما، شورای عالی هواپیمایی است.
سازمان هواپیمایی کشوری از زبان رییس این سازمان معتقد است که شورای عالی هواپیمایی قیمت‌گذاری می‌کند و انتظار ما این است چون حوزه ایمنی و امنیت است و حوزه بسیار مهمی که بتوانیم توسعه شبکه پروازی بدهیم باید نرخ بلیت هواپیما توسط شورای عالی هواپیمایی تعیین و واقعی شود اما در این میان مردم منتظر هستند بدانند که واقعیت این ماجرا چیست؟ آیا دعوای ایرلاین‌ها و سازمان هواپیمایی کشوری به نفع مردم تمام خواهد شد یا اینکه در این میان تنها ایرلاین‌ها ذی‌نفع خواهند بود؟
محمد محمدی‌بخش، رییس سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به این پرسش که دو ماه است که قیمت دستوری بلیت هواپیما منتفی شده است و انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام می‌کند که با لغو دستوری تعیین قیمت بلیت هواپیما هم تعداد پروازها بیشتر شده و هم قیمت‌ها کاهش یافته است؟ آیا واقعا بهای بلیت هواپیما کاهش داشته است؟ گفت: بهای بلیت هواپیما کاهش نیافته است. اقتصاد هوانوردی موضوع مهم صنعت هوایی در کل دنیا است و از این موضوع نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. یعنی اگر اقتصاد معیوبی داشته باشید حتما آسیب خواهید دید.
او ادامه داد: نکته‌ای که بسیار حائز اهمیت است این است که شورای‌عالی هواپیمایی براساس ماده ۶ قانون هواپیمایی کشوری عالی‌ترین مرجع نرخ‌گذاری است و تمام مولفه‌ها و ملاحظات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی را در نظر می‌گیرد چرا‌که اعضای آن جلسه اعضایی هستند که از چند وزارتخانه تشکیل می‌شوند و برای تعیین قیمت بلیت هواپیما تصمیم می‌گیرند.
رییس سازمان هواپیمایی کشوری یادآوری کرد: نظر عالی‌ترین مرجع نرخ‌گذاری بلیت هواپیما (شورای عالی هواپیمایی) امروز به این است که سرکوب و رهاشدگی قیمت غلط است. قانونگذار راهی به نام شورای عالی هواپیمایی گذاشته است. شورای عالی هواپیمایی قیمت‌گذاری می‌کند و انتظار ما این است چون حوزه ایمنی و امنیت است و حوزه بسیار مهمی است که بتوانیم توسعه شبکه پروازی بدهیم باید نرخ بلیت هواپیما واقعی شود اما این اظهارات از سوی مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی رد شده و معتقد است که تعیین قیمت بلیت هواپیما از سوی شورای عالی هواپیمایی مربوط به برنامه پنجم توسعه است و اگر دولت قصد دارد باز هم به تعیین قیمت دستوری روی بیاورد باید آن را در برنامه هفتم توسعه مجددا بگنجاند یا در مجلس شورای اسلامی آن را به قانون تبدیل کند.
از سوی دیگر محمدی‌بخش، رییس سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر شورای عالی هواپیمایی نمی‌تواند قیمت بلیت هواپیما تعیین کند؟ گفت: نکته و استنباط سازمان هواپیمایی از رای دیوان عدالت اداری این است که شورای عالی هواپیمایی حذف‌شدنی نیست. امروز لایحه‌ای از سمت دولت در حال ارائه شدن است که این اتفاق نیفتد که به رای شورای‌عالی هواپیمایی استناد کنیم و شورای‌عالی هواپیمایی وارد قیمت‌گذاری با تعرفه‌ها شود.
مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در این خصوص می‌گوید: مزیتی که آزادسازی بهای بلیت هواپیما برای افرادی که از حمل‌ونقل هوایی برای سفر استفاده می‌کنند داشته این بوده است که اولا دست عوامل بازار سیاه کوتاه شود و اینکه بهای بلیت در برخی مسیرها به یک‌پنجم کاهش داشته است.
او با اشاره به اینکه با آزادسازی بهای بلیت هواپیما، فروش بلیت توسط ایرلاین‌ها صورت می‌گیرد و درآمد حاصل از آن وارد شرکت‌ها شده و موجب افزایش کیفیت خدمات و تعداد ناوگان می‌شود، گفت: با آزادسازی بهای بلیت هواپیما متقاضیان در هر زمان که برای خرید بلیت به سایت‌ها مراجعه می‌کنند بلیت هواپیما برای مسیرهای مختلف وجود دارد.
اسعدی‌سامانی ادامه داد: قبل از اینکه دیوان عدالت اداری دستوری بودن بهای بلیت هواپیما را لغو و آزادسازی بهای بلیت هواپیما را ابلاغ کند، دسترسی مردم و زمان انتظار برای تهیه و خرید بلیت هواپیما در برخی مواقع به ۲۰ تا ۳۰ روز می‌رسید اما الان متقاضیان بعد از آزادسازی بهای بلیت هواپیما می‌توانند در لحظه اقدام به خرید بلیت کنند.
حال سوال این است که آیا با آزادسازی بلیت هواپیما ماجرای زمینگیری عمدی هواپیماها نیز بر‌طرف خواهد شد؟
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در پاسخ به این پرسش که آیا آزادسازی بهای بلیت هواپیما بر کاهش هواپیماهای زمینگیر نیز می‌تواند تاثیر مثبتی داشته باشد؟ می‌گوید: بخش عمده هواپیماهای زمینگیر به خاطر اعمال قیمت‌های دستوری بلیت هواپیما بوده است و به تدریج با رای دیوان عدالت اداری خیلی از هواپیماهای زمینگیر هم وارد خط شده و اقدام به پرواز می‌کنند. امید است تا پایان سال جاری تعداد قابل ملاحظه‌ای هواپیمای زمینگیر که حدود ۴۰‌هواپیما خواهد بود وارد مدار و پرواز شوند.
به نظر می‌رسد تعیین وضعیت بهای بلیت هواپیما، کاهش بازار سیاه و اتمام ماجرای عمدی زمینگیر کردن هواپیماها مستلزم مشخص شدن نتیجه آزادسازی بهای بلیت پروازهای داخلی برای متقاضیان و صنعت هوانوردی است.