11 - 08 - 2024
در سراشیبی سقوط
گروه فناوری- اینتل روزگاری سلطان بلامنازع صنعت تراشه آمریکا بود، اما بهخاطر چند اشتباه بزرگ در خطر از دست دادن امپراتوریاش قرار دارد. تنها چند روز پس از انتشار گزارش مالی اینتل در سهماهه دوم سال، ارزش سهام شرکت که پیشتر نیز افت چشمگیری را در سهماهه اول ۲۰۲۴ تجربه کرده بود، یک شبه ۲۶درصد کاهش یافت. این روند در یکهفته اخیر ادامه داشته و اکنون، یکسوم از ارزش سهام اینتل نسبت به یکهفته پیش از بین رفته است. ترس بر سهامداران این غول تراشهساز حاکم شده است، زیرا نمیدانند این سقوط تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. اگرچه امسال روند کاهش درآمد اینتل متوقف شده و این شرکت کماکان بزرگترین سازنده پردازنده برای پیسی و لپتاپ بهشمار میرود، آمار کلی فروش آن در 6ماهه اول سال ۲۰۲۴ کمتر از انتظار بوده است. تیم آبی که پیشبینی محتاطانهای برای سهماهه دوم ارائه کرده بود، حالا اعلام کرده که نهتنها سودی نداشته، بلکه ضرر خالص نیز ثبت کرده است. این اوضاع وخیم بیانگر تقاضای ضعیف برای محصولات اینتل است.
به نظر میرسد کاربران چندان از تحولات اخیر اینتل راضی نیستند. این شرکت پس از انتشار شواهدی مبنی بر اینکه هنوز تراشههای معیوب نسل ۱۳ و ۱۴ را میفروشد، خاطرنشان کرد که اگرچه این تراشهها نقایص ساختاری دارند، تلاشش را میکند تا این مشکل را با انتشار بهروزرسانی برطرف کند. بهگفته اینتل، علت اصلی مشکلات ناپایداری پردازندههای دسکتاپ نسل ۱۳ و ۱۴ وجود باگ در میکروکد آنهاست که باعث میشود پردازنده درخواست ولتاژ بالاتر از حد مجاز داشته باشد و در نتیجه خارج از محدوده امن خود کار کند. اینتل وعده داد که بهروزرسانی میکروکد برای رفع مشکل تا اواسط آگوست (اواخر مرداد ۱۴۰۳) منتشر خواهد شد، اما این بهروزرسانی نمیتواند پردازندههای آسیبدیده را اصلاح کند و تنها راه، تعویض آنهاست. بااینحال، تیم آبی در کمال تعجب اعلام کرده که این محصولات را از قفسهها جمعآوری نخواهد کرد و حتی خبری از اعلام فراخوان برای تعویض تراشههای معیوب هم نیست. این تصمیم خشم کاربران را برانگیخت؛ تا جایی که اینتل علاوهبر مواجهه با یک شکایت جمعی، افت شدید ۳۳درصدی یکهفتهای را در ارزش سهامش تجربه کرد.
این دردسر بزرگ، محصول ماجراهای ریزودرشتی است که یکی پس از دیگری اتفاق افتاد. اول از همه، تامز هاردور گزارشی در مورد تنظیم شکایت جمعی علیه اینتل به خاطر رسیدگی ضعیفش به نقایص پردازندههای رپتور لیک منتشر کرد. تیم آبی فقط به افزایش مدت گارانتی محصولات خود به پنج سال اکتفا کرد و شاکیان از این نگران هستند که غول فناوری در آینده به همین ضمانتنامه هم پایبند نباشد. بدینترتیب، شاکیان در حال حاضر مشغول جمعآوری امضا برای استشهادیه هستند تا دادگاه تعیین کند که نقص پردازندههای چقدر به کاربران ضرر زده است. «تامز هاردور» در مورد سقوط سهام اینتل نیز گزارشی منتشر کرد که جزئیات آن شوکهکننده است: تنها در عرض ۲۴ساعت، ارزش سهام اینتل تا ۳۰درصد سقوط کرد و ۳۹میلیارد دلار از ارزش این غول فناوری کاسته شد. باورش سخت است اما ارزش کل بازار اینتل از ابتدای سال جاری میلادی با افت ۶۰درصدی از ۲۱۰میلیارد دلار به حدود ۸۴میلیارد دلار کاهش یافته است. مشکلات تراشههای رپتور لیک احتمالا تنها دلیل سقوط سهام اینتل نیست. این غول فناوری پیشتر اعلام کرده بود که در سهماهه دوم ضرر کرده است و اکنون میخواهد ۱۵هزار نفر از کارکنانش در سرتاسر جهان را اخراج کند. ضرر 6/1میلیارد دلاری سهماهه و اخراجیهای گسترده، قبل از انتشار خبر شکست رپتور لیک کمر سهام اینتل را شکسته بود. از طرفی تیم آبی که در حال آمادهسازی مجموعهای جذاب از محصولات جدید است، احتمال دارد با پاسخگویی ضعیفش در قضیه نقایص پردازندههای رپتور لیک اعتماد مصرفکنندگان را از دست بدهد و مشتریان را برای خرید محصولات آیندهاش دچار تردید کند. این تراشهساز بزرگ اگر بخواهد دوباره در بازی پردازندهها پیشتاز شود، باید تکتک گامهایش را در این مسیر با احتیاط بردارد.
شروع لغزش «اینتل» از دهها سال پیش
از سوی دیگر، وضعیت فعلی شرایط سختی را برای پت گلسینگر، مدیرعامل اینتل ایجاد کرده است. او سهسال پیش سکان هدایت تراشهساز بزرگ آمریکایی را در دست گرفت، اما مشکلات اینتل به دهها سال پیش برمیگردد. اینتل که زمانی نامش مترادف با «سیلیکون ولی» بود، پیش از بازگشت گلسینگر به این شرکت در سال ۲۰۲۱، به تدریج برتری خود را در تولید محصولات نیمههادی به رقبای خارجی همچون TSMC تایوان باخته بود. تیم آبی اکنون در تلاشهایی پرخطر، در هر سهماه میلیاردها دلار برای بازپسگیری زمین بازی هزینه میکند. گلسینگر اخیرا در جمع سرمایهگذاران شرکت گفت: «مهمترین وظیفه ما، تلاش برای بستن شکاف فناوری ایجادشده به دلیل بیش از یکدهه اهمال در سرمایهگذاری است.» گلسینگر تأکید کرد اینتل هنوز در مسیر رسیدن به چشمانداز سال ۲۰۲۶ است، اما سرمایهگذاران به اوضاع شرکت خوشبین نیستند. اینتل که سالها ارزشمندترین تراشهساز ایالات متحده بود، اکنون از نظر ارزش بازار نهتنها فقط یکشانزدهم انویدیاست، بلکه از تمام رقبای دیگر یعنی تگزاس اینسترومنتس، کوالکام، برادکام و AMD کوچکتر شده است. نباید فراموش کرد که این شرکت، چندین دهه بزرگترین شرکت نیمههادی جهان از نظر فروش بود، اما اکنون در هفت فصل پیاپی کاهش درآمد داشته است. بزرگترین تراشهساز اواخر قرن بیستم، سال گذشته از انویدیا عقب ماند و اکنون زیر غبار تاختوتاز تیم سبز گم شده است. «نیکلاس براتویت»، یکی از مدیران سلستا کپیتال، مؤسسهای که در شرکتهای مرتبط با نیمههادی سرمایهگذاری میکند، در این مورد میگوید: «اینتل شرکت بزرگ و نمادینی در صنعت نیمه هادی بوده و سالها در این عرصه یکهتاز بوده است. من فکر میکنم چنین شرکتی ارزش تلاش برای نجاتش را دارد و باید به رقابت برگردد.» بااینحال، به نظر نمیرسد تلاشهای اینتل چندان موفقیتآمیز بوده باشد. آکشارا باسی، تحلیلگر کانترپوینت میگوید: «فکر میکنم دو، سه سالی است که از اینتل میشنویم سهماهه بعدی اوضاع بهتر خواهد شد، اما خبری نمیشود.»
فرصت از دسترفتهای به نام آیفون
آیفون میتوانست تراشه اینتل را در دل خود داشته باشد. والتر ایزاکسون در سال ۲۰۱۱ در کتاب زندگینامه استیو جابز فاش کرد زمانی که اپل اولین آیفون را توسعه داد، استیو جابز با پل اوتلینی، مدیرعامل سابق اینتل ملاقات کرد تا در مورد استفاده از تراشههای اینتل در آیفون (که هنوز عرضه نشده بود) بحث کنند. اولین نسل آیفون با سیستمعامل مکاواس به بازار عرضه شد و منطقی بود که اپل بخواهد از تراشههای اینتل در آن استفاده کند، چراکه بهترین رایانههای آن زمان از همین تراشهها بهره میبردند اما جابز تراشههای اینتل را به دو علت کنار گذاشت: نخست اینکه اینتل در تامین آنها بسیار کند بود و دوم اینکه اپل نمیخواست آن تراشهها به رقبایش نیز فروخته شوند. به گفته ایزاکسون، این دوغول فناوری نتوانستند بر سر قیمت و مالکیت معنوی تراشهها به توافق برسند. بدینترتیب معامله متوقف شد و اپل نیز سامسونگ را به یاری طلبید. نخستین آیفون با تراشه سامسونگ عرضه شد. اپل شرکت PA Semi را در سال ۲۰۰۸ خرید و اولین تراشه ساخت خود را در سال ۲۰۱۰ رونمایی کرد. تنها طی ۵سال، فروش سالانه آیفون از ۱۰۰میلیون دستگاه گذشت. آمار فروش گوشیهای هوشمند اعم از گوشیهای اندرویدی و آیفون در سال ۲۰۱۰ از آمار فروش رایانههای شخصی پیشی گرفت. عصر یکهتازی موبایل آغاز شده بود. در پایان دهه ۲۰۱۰، پردازندههای گوشیهای پرچمدار، در عین مصرف انرژی بسیار پایینتر، در برخی بنچمارکها تراشههای دسکتاپ و لپتاپ اینتل را به چالش میکشیدند. در سال ۲۰۱۷، اپل و کوالکام شروع به افزودن واحدهای پردازش عصبی (NPU) برای قابلیتهای هوش مصنوعی به تراشههای خود کردند تا برگ برنده دیگری در رقابت با پردازندههای اینتل رو کنند. تیم آبی دیر به این عرصه پیوست و نخستین پردازنده مجهز به NPU خود را اواخر سال گذشته عرضه کرد و بدین ترتیب از همان ۷سال پیش به تدریج بخش زیادی از سهم خود در بازار تراشههای PC را به تراشههای انقلابی آرم واگذار کرد. تیم آبی تلاشهایی نیز برای ورود به بازار گوشیهای هوشمند داشته است. در سال ۲۰۱۲ اینتل تراشه موبایل مبتنی بر x86 خود را با نام Atom عرضه کرد که در زنفون ایسوس استفاده شد، اما هرگز استقبال خوبی از آن نشد و خط تولید این تراشه سهسال بعد برچیده شد. غفلت اینتل از انقلاب گوشیهای هوشمند، زمینه را برای یکدهه عقبافتادگی از رقبا مهیا کرد.
همهچیز به ترانزیستورها برمیگردد
تراشهها با افزایش تعداد ترانزیستورهایشان سریعتر میشوند. تعداد ترانزیستور بیشتر، به پردازنده اجازه میدهد محاسبات بیشتری انجام دهد. اولین ریزپردازنده اینتل که intel 4004 نام داشت و در سال ۱۹۷۱ ارائه شد، حدود دوهزار ترانزیستور داشت. برخی تراشههای امروزی دهها میلیارد ترانزیستور دارند. شرکتهای نیمههادی، درعین کوچک کردن تراشهها، ترانزیستورهای بیشتری روی آنها قرار میدهند. اندازه ترانزیستور، بیانگر سطح فناوری لیتوگرافی تراشه است. بدین صورت که هرچه کوچکتر باشد تراشه قدرتمندتر و کممصرفتری خواهیم داشت. تراشه 4004 اینتل از فرآیند تولید ۱۰میکرومتری (۱۰هزار نانومتری) استفاده میکرد، درحالی که امروزه جدیدترین تراشههای TSMC از لیتوگرافی بسیار پیشرفته ۳نانومتری استفاده میکنند. آخرین محصولات اینتل لیتوگرافی ۷نانومتری دارند. مهندسان شرکتهای نیمههادی به طراحی سالانه پردازندههای کوچکتر افتخار میکردند. یکی از مدیرانی که در دهه ۱۹۸۰ در اینتل کار میکرد، میگفت: مهندسان متخصص لیتوگرافی، جواهرات تاج سلطنت این شرکت هستند. پیشبینی «گوردن مور»، یکی از بنیانگذاران اینتل در دهه ۱۹۶۰ که بعدها به قانون مور شهرت یافت، دهها سال بوده که سنگبنای دنیای فناوری است. این قانون میگوید تراکم ترانزیستورهای روی تراشهها و در نتیجه قدرت محاسباتی آنها تقریبا هر دوسال یکبار دوبرابر و قیمت آنها ارزانتر میشود.
جا ماندن از قطار هوش مصنوعی
واحدهای پردازش گرافیکی یا
GPUها ابتدا برای اجرای بازیهای رایانهای سنگین طراحی شده بودند، اما دانشمندان کامپیوتر میدانستند که این محصولات برای اجرای محاسبات موازی الگوریتمهای هوش مصنوعی نیز ایدئال هستند. پس از عرضه چتبات جنجالی ChatGPT در سال ۲۰۲۲، انویدیا توانست فروش خود را تنها طی یکسال سهبرابر کند. تراشههای گرانقیمت سرور بار دیگر مورد توجه شرکتها قرار گرفتند و غولهای فناوری دوباره شروع به توسعه سرورهای پرهزینه کردند. امروزه در سرورهای مبتنی بر GPU ویژه هوش مصنوعی، گاهی اوقات تا 8پردازنده گرافیکی انویدیا را تنها با یک پردازنده اینتل جفت میکنند. بدینترتیب در حالی که در سرورهای قدیمی، پردازنده اینتل تقریباً همیشه گرانترین و مهمترین بخش سیستم بود، اکنون تراشههای انویدیا گرانترین تجهیزات در سرورهای مبتنی بر GPU هستند. انویدیا با معرفی نسخهای از آخرینGPUهای خود به نام Blackwell قصد دارد دست اینتل را کاملا از بازار سرورهای هوش مصنوعی قطع کند. در این گرافیکها، دو پردازنده گرافیکی انویدیا B100 با یک پردازنده مرکزی مبتنی بر معماری آرم جفت شدهاند. تقریباً تمام پردازندههای گرافیکی انویدیا که برای هوش مصنوعی استفاده میشوند، تولید TSMC هستند و در ساخت آنها از تکنیکهای پیشرفته و جدیدترین لیتوگرافی استفاده شده است. اینتل به جز یک تراشه هوش مصنوعی به نام«Gaudi3»، محصول درخوری برای رقابت با شتابدهندههای هوش مصنوعی انویدیا ندارد. تیم آبی در سال ۲۰۱۸، Habana Labs را خرید تا فناوری آن پایهای برای تولید تراشههای Gaudi باشد و بدین ترتیب تمرکز جدی روی هوش مصنوعی برای سرورها را آغاز کرد. «Gaudi3» با لیتوگرافی ۵نانومتری تولید میشود که اینتل هنوز به آن نرسیده و برای تولید آن به یک سازنده خارجی متکی است. اینتل انتظار دارد ۵۰۰میلیون دلار از فروش تراشههایGaudi 3 خود در سال جاری و عمدتا در نیمه دوم به جیب بزند. برای مقایسه، ایامدی انتظار دارد سالانه 5/3میلیارد دلار از تراشه هوش مصنوعی خود درآمد کسب کند. تحلیلگران شرکتکننده در نظرسنجی FactSet انتظار دارند تجارت پردازندههای گرافیکی هوش مصنوعی انویدیا در نیمه دوم سال جاری ۵۷ میلیارد دلار درآمد برای تیم سبز به ارمغان بیاورد. بااینحال، اینتل دست از تلاش برنداشته و اخیراً به دنبال داستان جدیدی در دنیای هوش مصنوعی رفته است. اگر اینتل موفق شود، میتواند جای TSMC را برای سایر شرکتها بگیرد و تبدیل به تولیدکننده آمریکایی تراشههای هوش حتی برای انویدیا شود. دولت ایالاتمتحده به عنوان بخشی از بسته 5/8میلیارد دلاری وام و کمک بلاعوض برای تولید تراشه در خاک آمریکا، به کارخانه عظیم اینتل در کلمبوس اوهایو یارانه پرداخت میکند. گلسینگر یکماه پیش در گفتوگو با خبرنگاران اعلام کرد که کارخانه اوهایو در سال ۲۰۲۸ محصولاتی پیشرو به بازار ارائه خواهد کرد و حتی تراشههای هوش مصنوعی شرکتهای دیگر را نیز تولید خواهد کرد.
مسیری به دشواری راهپیمایی مرگ
اینتل از سال ۲۰۲۱ که گلسینگر سکان هدایتش را به دست گرفت، مشغول دستوپنجه نرم کردن با عواقب شکستهای قدیمی خود بوده و سخت در تلاش است از طریق نقشه راهی که آن را «چهار نود لیتوگرافی در پنج سال» مینامد، به TSMC برسد. رسیدن به چنین هدفی آسان نیست. گلسینگر مسوولیت هدایت اینتل در مسیر کسب مجدد رهبری بازار را آنچنان سنگین میداند که یکبار در سال ۲۰۲۲ از آن به عنوان «راهپیمایی مرگ» یاد کرد. پیمودن این راه برای غول آمریکایی کمهزینه نبوده است. فروش تیم آبی به 4/4میلیارد دلار عمدتا در بازار آمریکا رسید، اما با ضرر عملیاتی معادل 5/2میلیارد دلار همراه بود. این عدد نشاندهنده سرمایهگذاری عظیم اینتل در تاسیسات و زیرساختهای تولید تراشههای پیشرفته است. اگر اینتل دوباره در ساخت کوچکترین ترانزیستورهای جهان پیشتاز شود، همان چیزی رخ میدهد که گلسینگر آرزویش را دارد و غول آبی دوباره بیدار خواهد شد. او بهتازگی اعلام کرد که امسال تقاضا برای تراشههای سرور مبتنی بر فناوری ۳ نانومتری Intel3 بالا رفته است و مشتریانی که جذب شرکتهای رقیب شدهاند، به تدریج با دامن اینتل برمیگردند. گلسینگر پیش از اتفاقات ناگوار اخیر گفته بود: «ما داریم اعتماد مشتریانمان را دوباره به دست میآوریم. آنها اکنون چشمشان به ماست و میگویند نگاه کنید، اینتل دوباره برگشته است!» متأسفانه بهنظر میرسد مشکلات اخیر اینتل قرار است این بازگشت را دوباره به تأخیر بیندازد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد