20 - 11 - 2024
در تقاطع فیلترینگ و تحریم
گروه سیاسی- رییس‌جمهور به‌تازگی در جریان دیدار با اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی که جزئیاتی از آن روز دوشنبه همین هفته منتشر شد، بار دیگر از لزوم رفع فیلترینگ سخن گفته و فراتر از آن مژده داده که «در موضوع اینترنت و رفع فیلترینگ به نگاه مشترک میان سران رسیده‌ایم.» با این همه اما چنانکه دبیر پیشین شورای‌عالی فضای مجازی اعلام کرده، مخالفان دولت و منتقدان گشایش‌هایی که رییس‌جمهور در حوزه‌های گوناگون ازجمله در بحث فعالیت مجازی شهروندان در شبکه‌های اجتماعی مدنظر دارد، کماکان دست بالاتر را در اختیار دارند. شرایطی که باعث شده وزیر اقتصاد دولت پزشکیان نیز خود را در این رقابت نابرابر مسوول بداند و ضمن طرح پرسش در این‌باره، استدلال کند که چرا مخالف ادامه سیاست شکست‌خورده و ناکام فیلترینگ است و موافق راهبرد رفع‌فیلترینگی که مسعود پزشکیان در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری، یکی از شعارهای اصلی و کلیدی خود قرار داد و با اتکا به آن، توانست بخشی از شهروندان ناراضی را به حضور پای صندوق‌های رای و مشارکت انتخاباتی ترغیب کند.
استدلال همتی در مخالفت
با فیلترینگ
عبدالناصر همتی که ظاهرا حتی وقتی می‌خواهد از لزوم رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی سخن بگوید و استدلال کند که چرا فیلترینگ را راهبردی مدبرانه و معقول نمی‌داند، چاره‌ای ندارد جز اینکه از طریق حساب کاربری شخصی خود در یکی از همین شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده، اظهارنظر و اعلام موضع کند، در توئیتی در شبکه اجتماعی ایکس، پرسش‌هایی را در این رابطه مطرح کرد و از جمله نوشت: «چرا به‌عنوان وزیر اقتصاد از رفع فیلتر دفاع می‌کنم؟!» او که اذعان دارد که «فضای مجازی باید در کشور مدبرانه مدیریت شود» با تاکید بر اینکه «فیلترینگ به هیچ‌وجه یک روش مدبرانه برای مدیریت این فضا نیست»، پرسید: «چرا فیلترینگ مدبرانه نیست؟!» پرسش‌هایی کلیدی که وزیر اقتصاد در ادامه این پیام توئیتری سعی کرد به آنها از زاویه دید خود پاسخ دهد.
همتی که در ادامه سعی کرده با استناد به برخی آمار و ارقام ارائه شده درخصوص وضعیت استفاده کاربران ایرانی از شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده و فیلترنشده و همچنین میزان استفاده کاربران از فیلترشکن، در این رابطه استدلال کند که چرا فیلترینگ را سیاست و روشی مدبرانه برای مدیریت فضای مجازی نمی‌داند، از «استفاده ۸۰درصد مردم کشور از فیلترشکن» و تشکیل بازار سیاه در پهنه اقتصاد کشور تحت‌عنوان فیلترشکن فروشی» خبر داده که «بنابر برخی گزارش‌ها با اقتصاد رسمی ارتباطات کشور برابری دارد.» او همچنین با اشاره به «گره خوردن معیشت و درآمد و خدمات گروه‌های عمده‌ای از مردم به بسترهای شبکه‌های اجتماعی» از «خسارت ده‌ها هزار میلیارد تومانی کسب و کارهای اینترنتی» در پی فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام، تلگرام و توئیتر در این چند سال گذشته خبر داده است. وزیر امور اقتصادی و دارایی همچنین با اشاره به «آسیب جدی فیلترینگ به امنیت اقتصاد دیجیتال و در معرض خطر قرار گرفتن شبکه اینترنت کشور» در صورت تداوم وضعیت کنونی، از «تحدید آزادی‌های مشروع مردم و جامعه» و «تاثیر منفی ادامه فیلترینگ در روند پیشرفت و توسعه کشور» به‌عنوان برخی دیگر از آسیب‌های این راهبرد شکست‌خورده نام برده است؛ آسیب‌هایی که به باور این عضو کابینه دولت وفاق ملی درمجموع باعث شده «فیلترینگ» عملا به «مانعی در برابر توسعه و پیشرفت کشور» تبدیل شود!
روایت فیروزآبادی از کارشکنی حامیان فیلترینگ
آنچه همتی دیروز مطرح کرده و در روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌های گذشته به دفعات از سوی بسیاری دیگر از کارشناسان و مسوولان در ارتباط با آسیب‌های ادامه راهبرد فیلترینگ مطرح شده، اگرچه در این مدت منجر به تغییر نگرش عمومی نسبت‌به این راهبرد شده اما هنوز نتوانسته زمینه‌ساز رفع فلترینگ شبکه‌های اجتماعی نشده است. هرچند در مدت اخیر، به‌ویژه پس از پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات، شاهد اقداماتی در راستای پایان دادن به این راهبرد شکست‌خورده بودیم؛ چنانکه به‌تازگی اعلام شد که در یکی از جلسات اخیر شورای‌عالی فضای مجازی، کمیته‌ای متشکل از اعضای این شورا برای بررسی رفع فیلترینگ تشکیل شده است. با این همه اما هنوز بسیاری از کارشناسانی که از نزدیک در جریان روند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در این رابطه بوده‌اند، معتقدند که حتی با اینکه رفع فیلترینگ به نفع اکثریت ایرانیان است اما این مساله با مخالفت‌هایی جدی ازسوی مخالفانی قدرتمند مواجه است.
ابوالحسن فیروزآبادی که تا سال۱۴۰۱ بر مسند دبیری شورای‌عالی فضای مجازی تکیه زده بود، اگرچه اذعان دارد که «فیلترینگ کارکرد خود را از دست داده» اما در عین حال گفته:«مخالفان رفع فیلترینگ برای حفظ آن تلاش کرده و مانع‌تراشی خواهند کرد.» او که در گفت‌وگویی با پایگاه خبری-تحلیلی خبرآنلاین در این رابطه اظهارنظر کرده، می‌گوید: «اینکه دوستان درباره موضوعی که کارکرد خودش را از دست داده بحث می‌کنند، برای من محل تعجب است. الان به دلیل استفاده وسیعی که از فیلترشکن‌ها صورت می‌گیرد، میزان فعالیتی که ایرانیان و هموطنان ما در سایت‌های فیلتر شده معروف و شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده معروف دارند، نشان می‌دهد فیلترینگ امری متنفی شده است.» فیروزآبادی همچنین به برخی ابعاد امنیتی این مساله پرداخته و با تاکید بر اینکه تداوم راهبرد فیلترینگ می‌تواند خطراتی را نیز برای کشور به‌همراه داشته باشد، گفته است: «دولت باید زودتر برای رفع فیلترینگ اقدام کند تا اگر می‌خواهد موضعی را درباره برخی پیام‌رسان‌ها، فیک‌نیوزها و خبرهای جعلی که در این پیام‌رسان‌ها منتشر می‌شود، داشته باشد، موضعی مشخص باشد. فیلترینگ فاقد کارایی است و به نظر می‌رسد ما برای مردم و کشور هزینه‌های اضافی ایجاد کرده‌ایم.»
دبیر پیشین شورای‌عالی فضای مجازی همچنین با بیان اینکه «فیلترشکن‌ها به میزان زیادی برق مصرف می‌کنند و پولی که به آنان داده می‌شود، از کشور خارج می‌شود زیرا مستلزم اجاره سیستم‌هایی در خارج از کشور هستند»، همچنین به برخی ابعاد غیرمادی راهبرد فیلترینگ اشاره کرده و می‌گوید: «فیلترینگ همچنین هزینه‌های روانی بسیاری را برای مردم در کسب‌وکار و محیط کار ایجاد کرده که بلاوجه هستند.» او بر این اساس ابراز امیدواری کرده که «به این مسائل توجه شود و این مانع خودساخته ظاهری که باعث شده مردم راحت از فضای مجازی استفاده نکنند، مرتفع شود.»
فیروزآبادی همچنین گفته است: «باید اینطور بگوییم که این ماجرا یا به نفع اکثریت مردم تمام می‌شود یا نمی‌شود. اگر فیلترینگ برداشته شود، به نفع اکثریت مردم خواهد بود!» این در حالی است که در ادامه وقتی با این پرسش مواجه می‌شود که آیا مخالفان رفع فیلترینگ که در این سال‌ها از طریق تریبون نماز جمعه، مجلس و دیگر تریبون‌ها در این راستا تلاش کردند، کماکان به مخالفت خود ادامه خواهند داد، می‌گوید: «حتما مانع می‌شوند. کسانی که این موانع را تراشیدند، در حفظ آن تلاش خواهند کرد!» نکته دیگری که منجر به نگرانی بیشتر می‌شود اما این است که وقتی دبیر پیشین شورای‌عالی فضای مجازی با این پرسش مواجه می‌شود که «آیا ممکن است برخی چهره‌ها در شورای‌عالی فضای مجازی در بحث رفع فیلترینگ به کمک دولت بیایند»، می‌گوید: «بعید می‌دانم. اعضایی که از طرف دولت حضور دارند، در اقلیت هستند!»
زیان ایرانیان در تقاطع فیلترینگ و تحریم
همچنین در حالی که به تازگی علی لاریجانی در یک اظهارنظر مطبوعاتی گفته بود که از برخی اعضای شورای‌عالی فضای مجازی شنیده که به راه‌حل‌هایی برای رفع فیلترینگ دست پیدا کرده‌اند و از دیگرسو نیز برخی دیگر از ناظران نیز اعلام کردند که حتی با کشورهای مبدا برخی پیام‌رسان‌های فیلتر شده مذاکراتی انجام گرفته، فیروزآبادی ابراز بی‌اطلاعی کرده است. او در عین حال گفته است: «زمانی که برخی سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی فیلتر شدند، شرط بر این بود که این سایت‌ها در کشور ما دفتر نمایندگی داشته باشند اما به دلیل اینکه عمده این پیام‌رسان‌ها آمریکایی هستند، اگر هم احیانا این شرکت‌ها مایل باشند نماینده یا دفتری در کشور ما داشته باشند، با مشکلاتی مواجه خواهند شد!» دبیر پیشین شورای‌عالی فضای مجازی گفته است: «معمولا این شرکت‌ها یا پیام‌رسان‌هایی که در کشورها نماینده یا دفتر دارند، به لحاظ اقتصادی در آن کشورها فعالیت دارند و به‌لحاظ اقتصادی منتفع می‌شوند. حال آنکه در کشور ما به‌دلیل تحریم‌ها، اساسا امکان فعالیت ندارند.»
همه تصمیم‌گیران فیلترینگ
شاید یکی از جالب‌ترین نکاتی که در سخنان تازه دبیر پیشین شورای‌عالی فضای مجازی به چشم می‌آید، آنجاست که او به پرسشی درخصوص نهاد تصمیم‌گیر و متولی حوزه فیلترینگ پاسخ می‌دهد. فیروزآبادی گفته است: «صراحت قانونی درباره این که متولی فیلترینگ کیست، وجود ندارد؛ هم قاضی، هم کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، هم شورای‌عالی فضای مجازی، هم مجلس و شورای‌عالی امنیت ملی می‌توانند فیلتر کنند و برای بستن و فیلتر کردن مرجع مشخصی نداریم.» او همچنین در واکنش به این پرسش که این وضعیت تا چه میزان دست دولت را خواهد بست، می‌گوید: «خیلی می‌تواند دست دولت را ببندند. من معتقد هستم برای حل مساله فیلترینگ باید یک تفاهم ملی داشته باشیم، بدون تفاهم ملی به دلیل اشکال قانونی، اگر دولت سایتی را هم باز کند، با اولین ناآرامی اجتماعی باز این سایت‌ها به مشکل برخورده و بسته خواهد شد.» فیروزآبادی که در واکنش به پرسشی درخصوص «طرح جدید صیانت در مجلس» ابراز بی‌اطلاعی کرده، در عین حال گفته است: «حقیقتا از طرح صیانت جدید اطلاع ندارم اما اگر طرح صیانت باشد، در جهت تقویت فیلترینگ است. واژه صیانت در ذهن انسان فیلترینگ را مبادرت می‌کند.» بدین ترتیب اگرچه رییس‌جمهور از اجماع سران قوا برای رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی سخن گفته اما به نظر می‌رسد این به معنای آن نیست که می‌توان به تحقق این مهم امیدوار بود!
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد