در انتظار موضع شفاف ارتش

گرچه تظاهرات ضددولتی در مصر به آن سطح از شتاب و قدرت سال‌های بهار عربی نرسیده، اما نگاه همه تحلیلگران به سوی یک موضع‌گیری خاص است تا سمت و سوی اوضاع از طریق آن مشخص شود.
بعد از دیدار سیسی و ترامپ در حاشیه اجلاس عمومی سازمان ملل متحد که به ستایش گسترده ترامپ از رییس‌جمهور مصر منجر شد، بسیاری از مخالفان عبدالفتاح سیسی آن را یادآور ستایش باراک اوباما از حسنی مبارک در چند هفته مانده به سقوطش تشبیه کردند که در آن اعلام کرده بود مبارک به شکل قابل قبولی بر اوضاع مسلط است.
این در حالی است که در سایه تحولات مغرب عربی از یک سو و حوادث چند ماه گذشته در سودان که به سرنگونی عمر حسن البشیر انجامید، نگرانی طرفداران سیسی از تکرار این تحرکات در مصر هم افزایش پیدا کرده است.
با توجه به رخدادهای یک دهه گذشته در مصر که ابتدا به سرنگونی حسنی مبارک و روی کار آمدن محمد مرسی ختم شد و سپس مرسی هم به سرنگونی رسید تا سیسی جانشین او شود، همه نگاه‌ها امروز معطوف به ساختار نظامی مصر است که تاکنون موضع شبه‌مبهمی را در رابطه با این رخدادها در دستور کار خود قرار داده است. اکثر قریب به اتفاق تحلیلگران امور مصر بر سر این موضوع متفق‌القول هستند که در سرنگونی تمامی روسای‌جمهور مصر از سادات گرفته تا حسنی مبارک و محمد مرسی ارتش حضور مستقیم و بالفعلی داشته است. همین مساله هم باعث شده است احتمالاتی در رابطه با نقش‌آفرینی دوباره ارتش مصر در یک تغییر و تحول دیگر‌ که به زبان ساده کودتا خوانده می‌شود‌، مطرح شود.
به باور برخی از تحلیلگران، هرچند عبدالفتاح سیسی از بطن ارتش و در مقام وزیر دفاع دولت مرسی خود را به جایگاه اول کشور رساند و این کار بدون حمایت ارتش برایش میسر نبود، اما ظاهرا بعد از گذشت پنج سال از ریاست‌جمهوری‌اش، اختلافاتی بین سیسی از یک‌سو و فرماندهان ارتش از سوی دیگر به وجود آمده است؛ اختلافاتی که شاید در برخی از موارد تداعی‌کننده سهم‌خواهی بیشتر آنها از قدرت باشد.
به هر روی، تجربه نشان داده است برخلاف بسیاری از کشورهای جهان که ارتش مستقیما برای تغییر وارد عمل می‌شود، ارتش مصر همواره تلاش می‌کند به نحوی تصمیم قطعی خود را بعد از راه افتادن موج بزرگ اعتراضات مردمی بگیرد (بخوانید علنی کند) و از طریق موج‌سواری بر احساسات مردم به مقصود خود برسد. بی‌هیچ تردیدی، امروز جامعه مصر برای حضور در خیابان‌ها منتظر موضع همسو یا ابراز نرمش ارتش است، در حالی که فرماندهان نظامی مصری نیز در مقابل منتظر تحرک بزرگ مردمی هستند تا بعد از آن وارد عمل شوند. همین موضوع سبب شده است تا شرایط صحنه سیاسی مصر پیچیده‌تر از گذشته شود، گرچه ترامپ در دیدار خود با سیسی اعلام کرد نگرانی چندانی از اعتراضات مردم مصر علیه سیسی ندارد، اما به نظر می‌رسد حتی سیسی هم این سخن ترامپ را باور نکرده باشد.