22 - 11 - 2021
دردسرهای گشایش شتابزده
گروه حملونقل- قطعه شماره ۴ آزادراه تهران- شمال روز پنجشنبه بیستم آبان امسال دچار آبگرفتگی شد. این آبگرفتگی که در حدفاصل مرزنآباد تا چالوس رخ داد، تنها مورد از حوادث طبیعی نیست که تردد در این مسیر را مختل میکند، حوادثی از این دست از جمله ریزش و رانش کوه طی سالهای گذشته بارها تکرار شدهاند.
بارندگی ۱۱ روز پیش انبوهی از گلولای، سنگ و لاشه و بدنه درختان را وارد مسیر جاده و تردد در آن را برای ۴۸ ساعت متوقف کرد. سوابقی از این وضعیت در سالهای ۹۳، ۹۴ و ۹۸ هم وجود دارد.
این قطعه از آزادراه به طول حدود ۲۳ کیلومتر فروردین سال ۱۳۹۲ با هدف پیشگیری از حوادث جادهای، رفع ترافیک بغرنج در جاده قدیم کندوان حدفاصل مرزنآباد – چالوس در زمان اوج سفرها و سفری امن برای مسافران و گردشگران به بهرهبرداری رسید و مشکلات ناشی از سیلگیری، رانش و ریزش سنگ و ورود گلولای به مسیر جاده هم از آن پس بارها تکرار شد تا جایی که صدای مسوولان وقت را هم درآورده بود .به عنوان نمونه فرماندار وقت چالوس آبان سال ۱۳۹۳ در پی بروز اختلال تردد در این مسیر پس از بارندگی گفته بود: آنقدر درباره مشکلات آزادراه گفتهایم دیگر خسته شدهایم و متاسفانه این مسیر به علت نداشتن دیوارهای حفاظتی، آبراههای غیراستاندارد، وجود نقاط حادثهخیز بسیار و ریزشهای مکرر کوه تبدیل به معضلی برای مردم و مسوولان شده است.
امامجمعه وقت مرزنآباد- چالوس نیز همان زمان در نشستی با موضوع بررسی مشکلات شهرستان چالوس که با حضور معاون هماهنگی و امور عمرانی استاندار مازندران در شهرداری مرزنآباد برگزار شد، گفته بود: کارد مشکلات جاده چالوس به استخوان رسیده است. مشکلات یکطرفه شدن جاده چالوس نگرانی بیشتر مردم بخش مرزنآباد را به همراه داشته و این آزادراه میتواند به تسهیل در عبور و مرور خودروها کمک کند و باید هرچه سریعتر ایمنسازی و نقاط حادثهخیز آن نیز رفع شود.
اما و اگرها درباره نبود ایمنی در این قطعه از آزادراه شمال هم از فردای بهرهبرداری آن شروع شد، چرا که برخی از کارشناسان افتتاح این مسیر را شتابزده ارزیابی کرده و معتقد بودند که این مسیر با پیشرفت فیزیکی حدود ۹۳ درصدی زیر بار ترافیک رفت و اقدامات ایمنسازی که مهمترین بخش کار جادهسازی است مانند اجرای سیستم روشنایی، برداشتن دستاندازهای تند، نصب علائم هشداردهنده و نفوذناپذیر کردن سقف تونلها در برابر آب به درستی انجام نشده است. با شروع فصل سرما و بارندگی، ریزش و رانش کوه و آبگرفتگی مسیر در برخی مقاطع هم به نواقص آزادراه اضافه شد و مشکلات را دوچندان کرد.
مشکلات پایدار طرح
تکرار حوادث در قطعه چهارم آزادراه تهران- شمال تنها یک سال پس از بهرهبرداری رییس وقت بنیاد مستضعفان را به همراه معاون وزیر وقت راهوشهرسازی و استاندار وقت مازندران راهی منطقه کرد تا پس از بازدید درباره جلوگیری از بروز حوادث چارهاندیشی کنند؛ بازدیدی که اگرچه توانست بخشی از مشکلات را رفع کند، ولی معضل اصلی را که همان آبگرفتگی باشد، دستنخورده باقی گذاشته است.
پس از بازدید مسوولان کشوری و استانی، قطعه چهارم آزادراه از دی سال ۹۳ به مدت حدود ششماه با هدف انجام عملیات ایمنسازی و رفع نقاط حادثهخیز روی وسایل نقلیه موتوری بسته شد و طبق گزارشهای رسمی حدود ۸۰ میلیارد تومان هم برای این کار از جمله روکش آسفالت، نصب علائم هشداردهنده، تجهیز به سیستم روشنایی و نیز احداث دیوارههای حفاظتی در این مسیر هزینه شد.
با این وجود آزادراه همچنان از بارندگی و سرما تاثیرپذیری دارد و برای مسافران و مردم محلی ایجاد مشکل میکند و نمونه اخیر آن ۲۰ آبان بود که استاندار جدید مازندران را در نخستین هفته حضورش در این جایگاه شبانه به منطقه کشاند تا یک بار دیگر پرده از زخمی بردارد که از هشت سال پیش تاکنون نهتنها درمان نشده، بلکه گذشت زمان آن را ناسور کرده است.
سیدمحمود حسینیپور در این بازدید به مسوولان دست اندرکار تاکید و توصیه کرد که علل و عوامل آبگرفتگی جاده و تاثیرپذیری آن از بارندگی و سرما را طی ۴۸ ساعت در گزارشی به استانداری ارسال کنند تا برایش چارهاندیشی شود، اما واقعا مشکل کار در یک مسیر جادهای ۲۳ کیلومتری کجاست که با هر بارندگی پشت مردم و مسوولان را میلرزاند و با وجود دهها میلیارد تومان هزینه همچنان درمانناپذیر مانده است؟
افتتاح زودهنگام
مدیر اجرایی طرح ساخت قطعه چهار آزادراه تهران – شمال بر افتتاح زودهنگام توسط مسوولان وقت تاکید دارد و از آن با عنوان «افتتاح شتابزده» یاد میکند.
محمدقاسم محمدکریمی گفت: این طرح در زمان افتتاح تنها اندکی بیش از ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت. راضی به افتتاح نبودم. طبق مستندات موجود نامهنگاریهای فراوانی هم با مسوولان دستاندرکار وقت مبنی بر اینکه طرح هنوز به سرانجام نرسیده و نیازمند ایمنسازی است، داشتیم ولی آنها اصرار بر افتتاح آزادراه داشتند.
وی منشا بروز حوادث متعدد از زمان افتتاح طرح تاکنون در این جاده را ناشی از همان شتابزدگی در افتتاح دانست و افزود: از دیماه سال ۱۳۹۳ تاکنون اعتبارات قابلتوجهی برای ایمنسازی و رفع نقاط حادثهخیز این قطعه از آزادراه هزینه شده و تاحدودی طی این سالها کمتر شاهد حوادث خطرساز در این مسیر ارتباطی بودهایم. به عنوان مثال از دی ماه سال ۱۳۹۳ نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان صرف روکش آسفالت، سیستم روشنایی، احداث کانال هدایت آبهای سطحی در نقاط بالادست حدفاصل تونلها و نیز نصب علائم هشدار دهنده شد و این اقدامات سبب شد که کمتر در محدوده نزدیک به دهانه پل منطقه «سینوا» شاهد آبگرفتگی و سیل باشیم .
محمدکریمی گفت: حدود ۶۰ میلیارد تومان هم برای ساخت دیوارههای حفاظتی و عملیات زهکشی به طول ۳۰۳ متر و ارتفاع ۱۰ متر به منظور پیشگیری از ریزش کوه در منطقه پل زغال هزینه شده و متاسفانه در این منطقه به علت شیب تند و زغالی بودن جنس خاک آن، در اردیبهشتماه سال ۱۳۹۸ زمین حرکت کرد و سبب رانش کوه و سنگ از بالادست به سطح جاده شد و پیمانکاران از آن زمان تاکنون مشغول ایمنسازی این نقطه از آزادراه هستند.
نقص در مطالعات اولیه ساخت
مدیر اجرایی طرح ساخت قطعه چهار آزادراه تهران – شمال گمانهزنی برخی کارشناسان درباره ناقص بودن مطالعات اولیه ساخت آزادراه را رد و اظهار کرد: طبق اسناد موجود تمامی مراحل مطالعاتی ساخت آزادراه به صورت کارشناسی و استاندارد انجام شد و به استناد همین مطالعات بود که برای پیشگیری از ریزش و رانش کوه در محدوده پل زغال دیوارههای حفاظتی احداث کردیم ولی با توجه به بارندگیهای مداوم، پرحجم و نیز رطوبت زیاد خاک، این دیوار در برابر حرکت زمین و ریزش کوه در اردیبهشت سال ۹۸ دوام نیاورد.
وی در پاسخ به این پرسش که اگر مطالعات به درستی انجام شده، پس چرا در بارندگی ۲۰ آبان ماه امسال بارش باران و سیلاب سبب انسداد آزادراه در محدوده «ازارک» و مشکلات بعدی شد، توضیح داد: سال ۱۳۹۴ هم به علت شدت بارندگی در همین محدوده شاهد آبگرفتگی همراه با حجم انبوه گل و لای، رسوبات و نیز سرشاخههای درختان جنگلی بودیم و در آن زمان به منابع طبیعی منطقه برای اجرای طرح آبخیزداری در ارتفاعات جنگلی در ضلع شرقی درخواست ارائه کردیم ولی این کار انجام نشد. ارائه شد منتهی نتیجهای نداشت.
مدیر اجرایی طرح قطعه چهار آزادراه تهران – شمال همچنین از تهیه گزارش پیرامون چرایی ایجاد مشکل برای این آزادراه پس از بارندگی ۲۰ آبان و بازدید استاندار مازندران خبر داد و گفت که پیشنهاد اجرای طرح آبخیزداری در بالادست و انجام اقدامات دیگر در این گزارش پیشنهاد و کارها شروع شده و در صورت تامین اعتبار تا پایان امسال به سرانجام خواهد رسید.
بارندگی سیلآسای اخیر
بر خلاف مدیر اجرایی قطعه چهارم آزادراه که شتابزدگی در افتتاح را باعث بروز گاه و بیگاه مشکل در این مسیر میداند، مدیرکل راهداری و حملونقل جادهای مازندران انگشت اتهام را به سمت بارندگی سیلآسا نشان میرود، بارندگیای که میزانش در ۴۸ ساعت طبق اعلام هواشناسی مازندران بیش از ۵۰۰ میلیمتر و دو برابر میانگین بارندگی کشور بوده است.
عباسعلی نجفی به ایرنا گفت: حادثهای چند روز اخیر که سبب انسداد جاده قدیم کندوان و نیز آزادراه شد به نظرم ارتباط چندانی به آزادراه نداشت، چرا که حجم زیاد گل و لای، تخت سنگهای بزرگ، تنه و سرشاخههای درختان همراه روان آبها از ارتفاعات بالادست جنگلی به پاییندست آمد و سبب گرفتگی دهنه پل ازارک شد که در نهایت به علت ارتفاع پایین سطح جاده قدیم و آزادراه، این حجم زیاد گل و لای به علت شدت آب به سطح جاده آزادراه هدایت شد.
وی افزود: همچنین سابقه نداشته که طی بازه زمانی کوتاه این مقدار باران در منطقه ببارد چرا که در این بازههای زمانی طی ۲۴ ساعت ۴۰۰ میلیمتر باران در شهرستان رامسر ثبت شد در حالی که این آمار با یک سال بارندگی در همین منطقه برابری میکند.
لزوم اجرای طرح آبخیزداری
تصاویر و فیلمهای منتشر شده از وضعیت قطعه چهارم آزادراه
تهران-شمال پس از بارندگی بیستم آبانماه نشان میدهد که حجم انبوهی از گلولای، سنگ، لاشه و شاخه درختان و حتی تنه درخت بر اثر شدت جریان یافتن روانآب از منطقه بالادست راهی سطح جاده شد. این تصاویر ریشه حوادثی مانند آبگرفتگی جاده را به مناطق بالادست ارجاع میدهد، جاهایی که به اعتقاد معاون فنی اداره آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی مازندران منطقه نوشهر، زمین قدرت جذب میزان بالای بارندگی را ندارد و روانآب هم مسیر مشخص و بیضرری نمیبیند در نتیجه بدون هرگونه مانع و یا با همراه کردن موانعی مانند سنگ و درخت به سمت پایین دست که جاده واقع است، سرازیر میشود.
محمدرسول رجبی گفت: اجرای طرح آبخیزداری برای جلوگیری از تکرار سیل در قطعه چهار آزادراه تهران- شمال حدفاصل مرزنآباد تا چالوس ضروری است. تنها راه برونرفت از دغدغههای ناشی از تکرار سیل در این نقطه از آزادراه اجرای طرح آبخیزداری در خروجی دهانه آبراههای بالادست است چرا که دامنههای ضلع جنوبی آزادراه از نظر ترکیبات زمینشناسی از نوع شیل زغالی است و خاک آن توان جذب این حجم آب در زمان بارندگی را ندارد بنابراین باید طرح آبخیزداری در این محدوده اجرا شود.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا منابع طبیعی در زمان جادهسازی فکری برای اجرای طرح آبخیزداری در منطقه بالادست نکرده بود، افزود: محدودیتهای اعتباری علت اجرا نشدن چنین طرحی بوده و خوشبختانه از سال ۱۳۹۸ تاکنون اعتبارات قابلتوجهی از محل صندوق توسعه ملی برای جلوگیری از وقوع سیل و سیلاب در غرب مازندران اختصاص داده شده و این طرحها تا حدود زیادی از میزان خسارتها کاهش داده است.
رجبی ابراز امیدواری کرد که با ساخت سد و بندهای آبخیزداری در این محدوده از عرصههای جنگلی، سرعت روانآب کاهش یابد و دیگر همراه با رسوبات، گل و لای و سرشاخههای درختان روانه پاییندست نشود.
آزادراه تهران شمال دارای چهار قطعه است که قطعه اول آن به طول ۳۲ کیلومتر از شمال تهران تا منطقه شهرستانک استان البرز، سال گذشته زیر بار ترافیک رفت. قطعه چهارم این آزادراه به طول ۲۰ کیلومتر از چالوس تا مرزنآباد است که قبل از سال ۹۲ گشایش یافت و دو قطعه دیگر این آزادراه در مجموع به طول حدود ۷۰ کیلومتر در دست ساخت قرار دارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد