دامنه نوسان در خدمت سفته‌بازان؟

«جهان‌صنعت»- افزایش تدریجی دامنه نوسان یکی از وعده‌های عشقی بود که از ابتدای سال گذشته اجرا شد. بر این اساس در مرحله نخست دامنه نوسان با یک درصد افزایش به مثبت و منفی شش و در مرحله دوم با یک درصد افزایش دیگر به مثبت و منفی هفت رسید. بر این اساس عشقی در آخرین اظهارنظرهای خود در سال گذشته اعلام کرده بود که با توجه به ساختار بازارهای بورس و فرابورس یک بحث کارشناسی در مورد طبقه‌بندی بازارها در حال انجام است. در حال حاضر بازارهای اول و دوم اختلاف معناداری با هم ندارند. به نظر می‌رسد به یک تجدید ساختاری در طبقه‌بندی بازارهای بورس و فرابورس نیاز است. پیشنهاد همکاران در بورس و فرابورس این بود که اعمال تغییرات دامنه نوسان در مرحله بعد را همزمان با تغییرات طبقه‌بندی بازارها انجام دهیم.
به گفته او بر این اساس نمادها در بازارها جابه‌جا می‌شوند و برای طبقات مختلف دامنه نوسان مختلفی پیشنهاد داده شده است. این تصمیم در سه ماهه اول سال آینده اعمال و سعی می‌شود دامنه نوسان را تا جایی پیش ببریم که صف خرید و فروشی در بازار وجود نداشته باشد. اگر سامانه‌های معاملاتی اجازه دهند که دامنه نوسان پویا تشکیل شود، دامنه نوسان برداشته می‌شود، اما فعلا سامانه معاملاتی اجازه این کار را نمی‌دهد.وی همچنین در آخرین نشست خبری خود تاکید کرده بود که تاریخ مشخصی برای تغییر دامنه وجود ندارد. اما به‌طور کامل تا ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت.
معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار توضیحاتی را در مورد شروط افزایش دامنه نوسان ارائه کرد.
رضا عیوضلو در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه مطابق مقررات حاکم بر بازار سرمایه، دامنه نوسان روزانه قیمت اوراق بهادار و حق تقدم با پیشنهاد هیات‌مدیره بورس به تایید هیات‌مدیره سازمان می‌رسد، اظهار کرد: موضوع مذکور پس از ارائه پیشنهادات مدون بورس‌ها درباره دستورالعمل پذیرش و بازنگری شرایط پذیرش در بازارهای مختلف بورس و فرابورس و همچنین ارائه گزارش تحلیلی از آثار افزایش دامنه نوسان در سال ۱۴۰۱ و به تبع آن ارائه پیشنهاد درباره اصلاح دامنه نوسان از سوی بورس و فرابورس و پس از بررسی‌های کارشناسی، در هیات‌مدیره سازمان مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار خواهد گرفت.
در مجموع از یک سو برخی کارشناسان معتقد به برچیده شدن یکباره بساط دامنه نوسان هستند و برخی کارشناسان هم در طیف مقابل، حذف یکباره دامنه نوسان را فراری دادن سرمایه‌گذاران جدید از بازار می‌دانند.
از سوی دیگر کارشناسان معتقدند افزایش دامنه نوسان در بازار سرمایه به دلیل نوسانی که ایجاد می‌کند، باعث افزایش جذابیت بازار می‌شود.برخی نیز بر این باور هستند که سخت‌تر شدن کنترل معاملات نیز تاثیر مثبتی بر بازار سرمایه خواهد داشت، زیرا به عادلانه‌تر شدن روند معاملات کمک شایانی خواهد کرد. افزایش دامنه نوسان می‌تواند انتظار بازدهی در دوره‌های کوتاه‌مدت را در بازار سهام افزایش دهد، ضمن اینکه جذابیت بازار سرمایه را بیشتر خواهد کرد. افزایش جذابیت بازار سهام و همچنین افزایش انتظار بازدهی، موجب خواهد شد تا ورود نقدینگی به بازار سرمایه افزایش یابد، به‌طوری که پول‌ها از بازارهای موازی به بازار سهام کوچ خواهد کرد.از سوی دیگر اما برخی معتقدند باید ابزاری بر کنترل نوسان‌های شدید در نظر گرفت. در عین حال با نگاهی به سایر کشورها درمی‌یابیم روش‌های جلوگیری از نوسان‌های شدید قیمت سهام در بورس‌های جهان در دو گروه کلی دامنه نوسان و توقف معاملات قرار می‌گیرند. در برخی از بورس‌ها مانند بورس نیویورک، دامنه نوسان ایستا وجود ندارد؛ در برخی مانند بورس ژاپن، دامنه نوسان وجود دارد اما بر خلاف بورس تهران، نه به صورت درصدی بلکه به صورت واحدی از پول آن کشور تعیین می‌شود.
دامنه نوسان در خدمت سفته‌بازان؟
محمود امیری کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در خصوص تاثیر افزایش دامنه نوسان می‌گوید: دامنه نوسان و حجم مبنا در بسیاری از بورس‌های دنیا وجود ندارد. به همین خاطر نیز فعالان بازار سرمایه خواستار برداشته شدن این دو از معاملات بازار سرمایه بودند.
وی می‌افزاید: هرچیزی که قید و بندی برای بازار بورس ایجاد کند، به ضرر آن تمام می‌شود و به همین خاطر بهتر است با یک دامنه نوسان بلند یا حتی با حذف آن، روند بازار را به عهده عرضه و تقاضا گذاشت.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه دامنه نوسان گاهی در خدمت سفته‌بازان قرار می‌گیرد، اظهار می‌کند: این افراد گاهی با دامنه نوسان بازی کرده و جو دلخواه را به سهم تزریق می‌کنند. زمانی که دامنه نوسان ۵ درصدی وجود دارد در این عدد صف خرید سنگین درست می‌کنند و بازار با دیدن آن حاضر است آن را ۵ درصد هم بالاتر بخرد که فردای آن روز بازیگران شروع به فروختن سهم می‌کنند.
وی می‌افزاید: هم در صعود و هم در ریزش بازار دامنه نوسان می‌تواند نقش منفی ایفا کند. در ریزش بازار هم دامنه نوسان باعث طولانی شدن شدت و حدت اصلاح می‌شود. اگر قرار باشد سهمی ۵۰ درصد اصلاح کند چه دامنه نوسان باشد و چه نباشد این اصلاح انجام می‌شود، پس چه بهتر که همان روز اول تکلیف سهم مشخص شود.امیری با تاکید بر اینکه دامنه نوسان باعث می‌شود نقدشوندگی بازار زیر سوال برود؛ می‌گوید: نقدشوندگی بازار سهام یکی از حسن‌های بزرگ بازار سهام است که فعالان این بازار به همین دلیل در سایر بازارها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح می‌کند: افزایش دامنه نوسان موضوعی است که از زمان حضور آقای عشقی درحال پیگیری است و به نظر می‌رسد افزایش آن در مقاطع مختلف نشان داد اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد و این کار به نفع بازار خواهد بود.
وی می‌افزاید: اگر سهمی ارزنده باشد حتی اگر کسی ۵۰ درصد زیر قیمت سفارش خرید بگذارد، در همان روز جبران می‌شود.
امیری خاطرنشان می‌کند: هرچند عده‌ای معتقدند بازار هنوز بلوغ حذف دامنه نوسان و یا افزایش آن را ندارد، در حالی که هرکس به این بلوغ نرسیده باشد خودش متضرر خواهد شد، بنابراین فعالان واقعی بازار و کسانی که قاعده بازار را درک کنند می‌توانند اتفاقا از نبود دامنه نوسان سود ببرند.