6 - 11 - 2021
خیز بزرگ جهان برای وداع با زغال‌سنگ
گروه جهان- ۴۵ کشور جهان در جریان اجلاس آب و هوایی گلاسکو توافق کردند که با کنار گذاشتن مصرف زغال‌سنگ، انتشار گاز دیاکسیدکربن را تا سال ۲۰۵۰ به صفر برسانند.
در حالی که به گفته دانشمندان، دمای کره‌زمین نسبت به اواخر قرن نوزدهم ۱/۱ درجه گرم‌تر شده و تنها ۱۱ سال فرصت باقی است تا از گرم شدن بیشتر و فاجعه‌بار زمین جلوگیری شود؛ وعده‌ها و تعهدات قدرت‌های بزرگ جهان در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای چشم‌انداز روشنی نداشته و فقدان قانون برای ممانعت از سرمایه‌گذاری در گسترش سوخت‌های فسیلی و زغال‌سنگ که عامل اصلی گرمایش زمین است، موجب نارضایتی و نگرانی فعالان محیط‌زیست و برخی سازمان‌های غیردولتی شده است.
در پایان اجلاس روز پنجشنبه کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل (COP۲۶)، نمایندگان ۴۵ کشور جهان متعهد شدند که تا سال ۲۰۵٠ انتشار گاز دیاکسیدکربن را به صفر برسانند. در جریان این کنفرانس دو هفته‌ای که با حضور نمایندگانی از ۱۹٠ کشور جهان روز یکشنبه در شهر گلاسگو در اسکاتلند آغاز شده، قرار است مذاکرات دیپلماتیک فشرده‌ای پیرامون چگونگی مقابله با گرمایش زمین به عنوان یک چالش مشترک جهانی صورت گیرد.
این کشورها همچنین متعهد شده‌اند که اهداف و تعهدات خود را برای مقابله با اثرات تغییرات آب و هوایی و نحوه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هر پنج سال یک بار بازبینی و بررسی کنند. همچنین قرار است که این کشورها سالانه گزارشی را در مورد روند پیشرفت خود و برنامه‌هایی که برای دستیابی به این اهداف در آنها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ارائه کنند.
تعهد بیش از چهل کشور جهان برای خنثی‌سازی انتشار گاز دیاکسیدکربن تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند یکی از مهم‌ترین دستاوردهای کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در گلاسکو قلمداد شود. نمایندگان این کشورها متعهد شده‌اند هر نوع سرمایه‌گذاری برای ساخت نیروگاه‌های تازه زغال‌سنگ را در داخل و خارج از کشورهای خود متوقف کنند. لهستان، ویتنام و شیلی از جمله کشورهایی هستند که برای نخستین‌بار تعهد داده‌اند مصرف زغال‌سنگ را کنار بگذارند.
توقف مصرف زغال‌سنگ
روسیه نیز در واکنش به انتقاد جو بایدن رییس‌جمهوری آمریکا از غیبت ولادیمیر پوتین در نشست آب و هوایی سازمان ملل در گلاسکو اعلام کرد: روسیه به طور جدی علیه گرمایش زمین مبارزه می‌کند. دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین طی بیانیه‌ای تاکید کرد: اقدامات روسیه در راستای مقابله با اثرات آب و هوایی، مستمر، حساب شده و جدی است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه اواسط اکتبر سال جاری (آبان) اعلام کرد که این کشور به دنبال به صفر رساندن انتشار کربن تا سال ۲٠۶٠ است. در همین حال، دولت پکن نیز با ارسال پیامی مکتوب در وب‌سایت کنفرانس آب و هوایی سازمان ملل به انتقاد جو بایدن رییس‌جمهوری آمریکا از عدم حضور شی جین پینگ رییس‌جمهوری چین در اجلاس تغییرات اقلیمی گلاسکو پاسخ داد. سخنگوی وزارت امور خارجه چین در این بیانیه، بر تعهدات «عینی و ملموس» این کشور در راستای مقابله با گرمایش زمین تاکید کرد و گفت: «اقدامات با صدایی بلندتر از کلمات صحبت می‌کنند.»
نتایج تازه‌ترین گزارش پروژه گلوبال کربن (Global Carbon Project) که روز پنجشنبه منتشر شده است، نشان می‌دهد که تولید گازهای گلخانه‌ای که تحت‌تاثیر قرنطینه‌های کرونایی کاهش یافته بود، دوباره به سطح قبل از دوران همه‌گیری کووید۱۹ بازگشته است.
بر اساس این پژوهش، انتظار می‌رود که مجموع انتشار جهانی گاز دیاکسیدکربن در سال جاری (۲۰۲۱) به حدود ۴/۳۶ میلیارد تن متر مکعب برسد که این میزان در سال ۲۰۱۹ میلادی حدود ۷/۳۶ میلیارد تن مترمکعب بوده است. این پژوهش همچنین پیش‌بینی کرده است که کشورهای چین و هند، گازهای گلخانه‌ای بالاتری نسبت به سال ۲۰۱۹ در سال جاری تولید کنند.
زغال‌سنگ اصلی‌ترین منبع تولید گازهای گلخانه‌ای و تغییرات اقلیمی ناشی از آن محسوب می‌شود و کشورهای چین، آمریکا، هند و روسیه، به ترتیب بزرگ‌ترین تولیدکنندگان دی‌اکسید کربن هستند.
تبدیل زغال‌سنگ به انرژی پاک
کشورهای ثروتمند پیش از این اعلام کرده بودند که در سال‌های دهه ۳۰ عملا تولید زغال‌سنگ را متوقف خواهند کرد. آلمان به عنوان نمونه سال ۲۰۳۸ را به عنوان پایان استخراج و تولید زغال‌سنگ اعلام کرده است. این در حالی است که احزاب سوسیال‌دموکرات، دموکرات آزاد و سبزها که در حال حاضر بر سر تشکیل یک دولت ائتلافی با یکدیگر مذاکره می‌کنند، از آمادگی خود برای پایان دادن به تولید زغال‌سنگ در موعدی زودتر، یعنی تا سال ۲۰۳۰ خبر داده‌اند.
بدیهی است که پایان دادن به استفاده از زغال‌سنگ در تامین انرژی مورد نیاز کشورهای مختلف مستلزم سرمایه‌گذاری در انرژی‌های جایگزین و تجدید‌شونده است. این موضوع عملا پشتیبانی مالی کشورهای ثروتمند از کشورهای فقیر و در حال رشد را الزامی می‌سازد. به عنوان نمونه می‌توان به تولید زغال‌سنگ در کشورهای اروپایی اشاره کرد.
اوکراین که پس از لهستان و آلمان بیشترین تعداد نیروگاه‌های زغال‌سنگی را در اختیار دارد، اعلام کرده است که تا سال ۲۰۳۵ به تولید انرژی از زغال‌سنگ پایان خواهد داد. گفته می‌شود که برای کمک به آفریقای‌جنوبی بودجه‌ای معادل هشت و نیم میلیارد دلار در نظر گرفته شده است. این پول قرار است در زمینه تولید انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری شود. ۹۰ درصد از برق کشور آفریقای جنوبی از طریق نیروگاه‌های زغال‌سنگ تولید می‌شود.
پایان سرمایه‌گذاری در انرژی‌های فسیلی
آمریکا و ۱۸ کشور دیگر اعلام کرده‌اند که تا پایان سال ۲۰۲۲ به سرمایه‌گذاری خارجی در انرژی‌های فسیلی پایان خواهند داد. این کشورها قرار است در یک بیانیه دستجمعی آمادگی خود را به عدم حمایت مالی از پروژه‌های ناظر بر تولید انرژی فسیلی در کشورهای دیگر اعلام کنند.
احتمال افزایش شمار کشورهایی که از این پروژه حمایت می‌کنند، منتفی نیست. این کشورها همچنین اعلام کرده‌اند که با تزریق پول در انرژی‌های جایگزین، عملا راه را برای خروج از انرژی‌های فسیلی هموار خواهند کرد. باید یادآور شد که پایان دادن به حمایت مالی از تولید انرژی‌های فسیلی هنوز به معنای پایان استفاده از این انواع انرژی نیست.
صندوق کمک به کشورهای کم‌درآمد
از طرفی جان کری نماینده ویژه آمریکا در امور تغییرات اقلیمی گفت صندوقی که برای کمک به کشورهای در حال توسعه برای مقابله با اثرات تغییرات اقلیمی در نظر گرفته شده، از سال آینده شروع به کار خواهد کرد. اما جان کری گفت ۱۰۰ میلیارد دلاری که در سال تحویل داده خواهد شد کافی نیست و میلیاردها دلار در بخش سرمایه‌گذاری خصوصی مورد نیاز است.
این صندوق در نشست آب و هوایی پاریس در سال ۲۰۱۵ تاسیس شد اما راه‌اندازی آن به دلیل عدم‌تعهدات کشورهای ثروتمند به تعویق افتاده است. اگر وعده نماینده آمریکا عملی شود این صندوق دو سال دیرتر از زمان برنامه‌ریزی شده اما یک سال زودتر از آنچه تصور می‌شد، آغاز به کار کرده است.
اجلاس آب و هوایی گلاسکو تا ۲۱ آبان ادامه خواهد داشت، اما انتظار می‌رود که بحث‌ها تا چند روز بعد ادامه پیدا کند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد معتقد است که دستیابی به توافق بین تمام کشورها برای کاهش دمای زمین تا ۵/۱ درجه سانتی‌گراد، طبق توافق اقلیمی پاریس خیلی دشوار است.