4 - 11 - 2023
خواب خرگوشی سیاستگذار خودرویی
انحصار در هر صنعت و حوزه‌ای موجب شکل‌گیری یک فضای گلخانه‌ای می‌شود و عملا آن فضا نه‌تنها ضدتولید عمل می‌کند بلکه ناکارآمدی گسترده‌ای را نیز به همراه خود می‌آورد؛ به گونه‌ای که تولیدکننده با تصور اینکه بازار تماما در اختیار اوست اقدام به عرضه قطره‌چکانی محصولات بی‌کیفیت خود می‌کند، زیرا یقین دارد که بازار در اختیارش قرار دارد و هر طور که رفتار کند، مصرف‌کننده کاری از پیش نخواهد برد.
می‌توان گفت اتفاقی که امروز در صنعت خودروی کشور رخ داده یکی از نتایج ایجاد فضای گلخانه‌ای در این صنعت است؛ به این معنا که اگرچه به مرور تکنولوژی دنیا و سلیقه مصرف‌کننده به سمت دیگری حرکت کرده، اما تولیدکننده تمامیت بازار را با خیالی آسوده در دست گرفته و مصرف‌کننده نیز برای رفع نیاز خود مجبور به خرید محصولات عرضه‌شده به بازار است. در این شرایط علاوه بر عقبگرد در تولید و نارضایتی مردم، به دلیل عرضه قطره‌چکانی خودرو و البته نوسانات ارزی دلال‌بازی نیز تقویت شده و قیمت‌ها روز‌به‌روز از واقعیات اقتصادی دورتر شده‌اند.
در بازار خودرو چه خبر است؟
یک بررسی اجمالی از قیمت‌های خودرو نشان می‌دهد که بسته بودن بازار و عدم عرضه مکفی خودرو در کنار مشکلات دیگر، تا چه اندازه توانسته قیمت خودرو را در ایران نجومی کند؛ به عنوان نمونه خودروی پژو پارس که یکی از محصولات قدیمی نیز است در حالی امروز با قیمت بالای ۶۰۰ میلیون تومان در بازار معامله می‌شود که در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ با قیمت حدود ۳۰۰ میلیون تومان معامله می‌شد.
در این ارتباط سعید موتمنی رییس اتحادیه فروشندگان و نمایشگاه‌داران خودروی تهران به «جهان‌صنعت» گفت: اگر عرضه خودرو افزایش یابد قطعا قیمت‌ها می‌شکند، اما در صورت عدم افزایش عرضه، شاهد بالا رفتن قیمت خودرو در بازار آزاد خواهیم بود. نوسانات نرخ ارز و تورمی منجر به افزایش قیمت خودرو می‌شود، اما اگر نسبت به افزایش عرضه اقدام شود، قطعا روند قیمتی خودرو کاهشی خواهد بود، بنابراین تنها راهی که داریم این است که خودرو به میزان کافی عرضه شود، زیرا در حال حاضر خودرو در بازار کم است.
وی یادآور شد: وزارت صمت باید از راه‌های مختلف نسبت به افزایش عرضه اقدام کند؛ واردات خودرو می‌تواند کمک خوبی باشد. البته واردات خودروی کارکرده نیز نقش بسیار موثری می‌تواند در کاهش التهابات بازار داشته باشد و حتما باید این مدل خودروها نیز به بازار تزریق شوند.
موتمنی با بیان اینکه بازار خودرو نسبت به اخبار بسیار حساس است و اخبار منفی و مثبت بر این بازار اثر خود را می‌گذارد، اظهار کرد: بر همین اساس هم به دلیل نوسانات ارزی، عدم واردات و عرضه خودرو منطبق با انتظارات و محدودیت عرضه خودروهای داخلی، روند کاهشی قیمت خودرو که از ۲۰ اردیبهشت ماه شروع شده بود از مهر ماه به این سو متوقف شد.
رییس اتحادیه فروشندگان و نمایشگاه‌داران خودرو تهران افزود: در واقع از ۲۰ اردیبهشت تا شهریور ماه قیمت خودرو میانگین ۱۵ تا ۳۰ درصد کاهش یافته بود، اما از مهر ماه به این طرف قیمت خودرو به طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یافته است. البته این افزایش قیمت هم تنها در قیمت‌های اعلامی از سوی مالکان خودرو ظهور و بروز پیدا کرده بود.
موتمنی با اشاره به رکود بازار تصریح کرد: از یک سال پیش وعده عرضه خودروهای وارداتی داده شده و این امر مشتریان را در معامله خودرو مردد نگه داشته است، این مشتریان بالقوه منتظر ورود این خودروها و بررسی تاثیر آن بر بازار هستند تا در صورتی که عرضه خودروهای وارداتی به کاهش قیمت‌ها می‌انجامد خودروی جدید را بتوانند با قیمت پایین‌تر بخرند، بنابراین همچنان بازار خودرو راکد است و معامله خاصی انجام نمی‌شود.
رییس اتحادیه فروشندگان و نمایشگاه‌داران خودرو تهران گفت: از سوی دیگر از مرداد ماه به این طرف عرضه خودرو محدود شد و شرکت‌ها خودروی کمتری به بازار تزریق کردند که همین امر از جمله عوامل اصلی توقف روند کاهشی قیمت خودرو محسوب می‌شود. وی تاکید کرد: همان‌طور که گفته شد محدودیت عرضه خودرو که از مرداد ماه امسال آغاز شده همچنان بر این بازار حکمفرماست و عرضه‌ای که نیاز بازار را تامین کند، وجود ندارد. مشتریان به سختی می‌توانند خودروی مطلوب و مناسب خود را پیدا کنند. علاوه بر عرضه، تقاضا هم ضعیف است و بازار در رکود کامل به سر می‌برد.
موتمنی تصریح کرد: به عنوان نمونه خودروی کوییک ۲۰ اردیبهشت ماه ۳۸۵ میلیون تومان بود که تا ۳۳۸ میلیون تومان هم پایین آمد، اما قیمت این خودرو هم‌اکنون ۳۴۶ میلیون تومان شده است. کوییک R اردیبهشت ماه ۴۰۰ میلیون تومان معامله شد، اما در ادامه ۳۴۲ میلیون تومان شد و هم‌اکنون ۳۵۰ میلیون تومان قیمت خورده است. همچنین قیمت خودروی ۲۰۷ اتوماتیک نیز در اردیبهشت ۹۰۰ میلیون تومان بود، در اوایل مهر به ۷۰۰ تومان کاهش یافت و امروز ۷۴۰ میلیون تومان است.
رییس اتحادیه فروشندگان و نمایشگاه‌داران خودرو تهران گفت: قیمت خودروی رانا که اردیبهشت ماه ۶۴۰ میلیون تومان بود تا ۴۹۳ میلیون تومان هم کاهش یافت، اما هم‌اکنون ۵۲۰ میلیون تومان شده است. دنا توربو دستی هم ۸۲۴ میلیون تومان بود که تا ۷۴۲ میلیون تومان پایین آمد و هم‌اکنون ۷۹۵ میلیون تومان است. خودروی ۲۰۶ تیپ ۳، در اردیبهشت ۵۶۵ میلیون تومان و مهر ۵۱۵ میلیون تومان قیمت داشت و امروز حدود ۵۳۵ میلیون تومان است.
عرضه پاسخگوی تقاضا نیست
رییس اتحادیه فروشندگان و نمایشگاه‌داران خودرو تهران تاکید کرد: به طور کلی به دلیل محدودیت عرضه و انحصار، قیمت خودرو در ایران بالاست. اگر واردات انجام و عرضه هم بیشتر شود قطعا فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار کمتر می‌شود. باید توجه شود که اگرچه قیمت‌ها از اردیبهشت تا شهریور پایین آمد اما نسبت به کارخانه هنوز بالاست.
موتمنی تصریح کرد: اگر طی سال‌های گذشته عرضه پاسخگوی تقاضا بود وضعیت قیمت‌ها به این شکل نمی‌شد و این میزان از فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار را شاهد نبودیم. اگر عرضه زیاد بود، قطعا قیمت‌ها کاهش محسوسی می‌یافت.
وی تاکید کرد: قطعا واردات خودرو و عرضه این محصولات به بازار می‌تواند روی قیمت تاثیر گذارد، بنابراین با توجه به تاثیر مولفه عرضه بر قیمت‌ها، وزارت صمت باید تمام تلاش خود را برای افزایش عرضه به کار گیرد.
رییس اتحادیه فروشندگان و نمایشگاه‌داران خودرو تهران گفت: در حال حاضر اصلی‌ترین و مهم‌ترین مشکل بازار خودروی ایران، محدودیت عرضه است که هم موجب ایجاد فاصله قیمتی بین قیمت کارخانه و بازار شده و هم تقاضا را بی‌جواب گذاشته است.
موتمنی تصریح کرد: اگر قیمت دلار کاهشی باشد و عرضه خودرو هم افزایش یابد، به همان تناسب قیمت خودرو نیز ریزشی می‌شود، زیرا خودرو کالای سرمایه‌ای است و نوسانات بازار ارز تاثیر خود را بر این بازار می‌گذارد. وی گفت: در صورتی که خودرو مطابق با نیاز بازار تولید یا وارد شود تعادل بازمی‌گردد و بازار از رکود کنونی خارج می‌شود. رییس اتحادیه فروشندگان و نمایشگاه‌داران خودرو تهران با بیان اینکه نیاز بازار خودرو حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار خودرو در سال است، تصریح کرد: در حال حاضر تعداد عرضه‌ای که به بازار انجام می‌شود اصلا جوابگوی نیاز بازار نیست.
وی یادآور شد: خودرو یک کالای مصرفی است، اما در چند سال اخیر به دلیل محدودیت عرضه به کالایی سرمایه‌ای تبدیل شده است و زمانی به جایگاه اصلی خود بازمی‌گردد که نیاز بازار تامین شود.
بازار خودرو تشنه است
بر همین اساس همان‌طور که بارها اشاره شده نیاز بازار خودروی کشور حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۲ میلیون دستگاه خودرو در سال است. البته کارشناسان تاکید دارند که با توجه به نیاز انباشت‌شده این عدد می‌تواند به بالای ۲ میلیون دستگاه نیز برسد.
حالا که بازار خودرو در تیررس شرایط جنگ‌های منطقه‌ای و نوسانات نسبی قیمت دلار قرار گرفته مهم‌ترین عامل کنترل‌کننده‌ای که باید از سوی مسوولان اجرایی شود که البته همان وعده وزارت صمت نیز است، افزایش عرضه خودرو است.
این افزایش هم باید از سوی تولیدکنندگان باشد و هم باید زمینه به گونه‌ای فراهم شود که خودروهای پارک‌شده در پارکینگ خانه‌ها که نقش حفظ سرمایه مالک را بازی می‌کنند، روانه بازار شوند. در کنار اینها باید واردات خودرو چه نو و چه کارکرده رنگ و بوی واقعی به خود بگیرد و خیابان‌های کشور به صورت واقعی میزبان خودروهای خارجی باشد.
البته نمی‌توان منکر تاثیر نرخ دلار، تورم انتظاری و سایر محرک‌ها در نوسانات قیمت خودرو در بازار آزاد شد، اما قطعا افزایش عرضه و متنوع کردن محصولات به ویژه تزریق خودروهای وارداتی به بازار می‌تواند تبدیل به مانعی بر سر راه پاره شدن افسار قیمت‌ها شود.
به هر حال این روزها حساس‌ترین روزهای صنعت خودرو است، چراکه مردم و متقاضیان خرید خودرو به اوج نارضایتی از این صنعت رسیده‌اند و بسیاری از متقاضیان توان خرید خودروی کارکرده را نیز از دست داده‌اند، بنابراین عملکرد وزارت صمت در کنترل بازار از طریق افزایش عرضه و مقابله با سوداگری به عنوان متولی صنعت خودرو بیش از پیش زیر ذره‌بین خواهد رفت.