خطر مولدسازی برای بورس

مسوولان اقتصادی و مدیران دولتی این روزها اظهارات متفاوتی را در خصوص مولدسازی از مسیر بازار سرمایه مطرح می‌کنند؛ این اظهارات همزمان با استارت رشد بازار سهام از سال گذشته آغاز شده و حالا شکل جدی‌تری به خود گرفته است. اکنون این نگرانی مطرح است که آیا دولت در دوره رونق بازار، دوباره اقدام به عرضه اموال و سهام شرکت‌های زیان‌ده خود خواهد کرد؟
به گزارش تجارت‌نیوز، چند ماهی است که بحث واگذاری و خصوصی‌سازی اموال دولتی مطرح شده و مسوولان بهترین راهکار برای این واگذاری و خصوصی‌سازی را بازار سرمایه می‌دانند.
سال گذشته بود که بحث مولدسازی مطرح و قرار شد مجموعه‌ای از اموال دولتی واگذار یا خصوصی‌سازی شوند تا اموال کم‌بازده و راکد دوباره مورد استفاده قرار بگیرند.
می‌توان گفت مولدسازی به این معناست که دولت اموال بلااستفاده یا اموالی که ارزش‌افزوده یا بهره‌وری پایینی دارند و سال‌ها رها شده‌اند را شناسایی کند تا با فروش و واگذاری آنها، سرمایه‌های راکد به صورت بهینه استفاده شوند و به عبارتی مولد باشند.
اغلب مسوولان دولتی عقیده دارند که بهترین راهکار مولدسازی اموال دولتی ورود آن به بازار سرمایه است تا با استفاده از معاملات شفاف با بهترین قیمت خرید و فروش شوند.
تامین کسری بودجه از بازار سرمایه
هابیل خاوری کارشناس ارشد بازار سرمایه در خصوص مولدسازی از مسیر بازار سرمایه به تجارت‌نیوز گفت: «باید دولت زیرساخت‌های مولدسازی از طریق بازار سرمایه را آماده و اعلام کند که کدام دارایی در بورس عرضه خواهد شد؟ آیا قرار است روی سهام شرکت‌های بورسی که تحت مالکیت دولت است دست بگذارد یا همه اموال منقول و غیرمنقولی که دولت در حوزه‌های دیگر مثلا شهرداری‌ها یا شرکت‌های دیگر دارد هم در بازار سرمایه پذیرش شوند؟»
وی ادامه داد: «هنوز کم و کیف این واگذاری مشخص نیست و به نظر می‌رسد صرفا دارایی بانک‌ها، آموزش و پرورش و جهاد کشاورزی هستند که در طرح مولدسازی عرضه خواهند شد.»
این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: «مولدسازی صرفا به این معناست که ما یک دارایی راکد را به بهره‌وری برسانیم و در اصطلاح اقتصادی نیز مولدسازی یعنی هرگونه تلاش و اقدام در جهت افزایش بهره‌وری از دارایی مد نظر.»
وی تاکید کرد: «اینکه دولت صرفا شرکت‌هایی که تحت مالکیت دولتی هستند را در بورس بفروشد مولدسازی نیست و صرفا تامین مالی یا تامین کسری بودجه است.»
تجربه شکست‌خورده دولت در بورس
خاوری با اشاره به تجربه شکست‌خورده دولت در مورد عرضه اموال و سهام خود در بورس گفت: «صندوق پالایش یکم ‌تجربه شکست‌خورده دولت است که اکنون پس از گذشت سه سال به قیمت‌های بالاتر از عرضه بازگشته است. آن زمان کسانی که این صندوق را خریدند با پدیده وارونگی افکار عمومی روبه‌رو شدند و اعتماد عمومی سرمایه‌گذاری نیز ضربه خورد.» به گفته این کارشناس بازار سرمایه، دولت باید مشخص کند چه نوع دارایی را با چه مکانیسمی می‌فروشد و آنها را رتبه‌بندی کند. وی در این باره توضیح داد: «اگر قرار است دارایی در طرح مولدسازی به فروش برسد باید مشخص شود که پربازده است یا نه؟ سهام است یا ملک؟ اگر اینها مشخص و سازوکار دقیقی تعیین شود می‌تواند باعث رونق بازار سرمایه شود.» خاوری تشریح کرد: «اگر دولت می‌خواهد سهام بفروشد می‌تواند از ابتدای کار، اوراق تبعی و همزمان با آن سهام منتشر کند. بورس کالا نیز گزینه مناسبی برای دارایی‌های فیزیکی است؛ البته بعید می‌دانم که دولت از بستر بورس کالا برای عرضه استفاده کند و احتمالا از شیوه‌های سنتی یعنی مزایده و مناقصه استفاده شود.»
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: «دولت در طرح مولدسازی اگر دارایی‌های فیزیکی را از طریق بازار سرمایه به فروش نرساند، مجددا توزیغ رانت انجام داده است.»
وی اظهار کرد: «دولت اگر صرفا بخواهد مولدسازی انجام دهد نباید آنها را خرج کسری بودجه و تامین مالی کند بلکه در بخش سرمایه‌گذاری آنها را قرار دهد.»
این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: «با توجه به تجربه شکست‌خورده گذشته که باعث شد بازار سرمایه سه سال عقب بیفتد، اعتماد به مدیران و سرمایه‌گذاری از بین برود، بسیاری از سرمایه‌ها به سمت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های کاذب بروند که باعث یک‌سری تشنج‌های اقتصادی شد، اکنون اگر می‌خواهند این کار را انجام دهند با توجه به ابزارهای اقتصادی باید ریسک‌ها را پوشش دهند.»
مولدسازی چه زمانی اجرایی می‌شود؟
وی در پاسخ به اینکه چه زمانی مولدسازی در بورس اجرایی می‌شود، گفت: «اگر دولت صرفا برای تامین کسری بودجه تحت فشار باشد به سرعت مولدسازی در بازار سرمایه انجام می‌شود، اما اگر دولت تحت فشار نباشد و بخواهد کاری درست انجام بدهد بعید است امسال طرح مولدسازی انجام شود، چراکه طرح پیچیده و سنگینی خواهد بود.» خاوری ادامه داد: «فرآیند مولدسازی بسیار پیچیده خواهد بود، اما اگر دولت صرفا بخواهد روی بانک‌ها مولدسازی انجام دهد نتایج مثبتی خواهد داشت، اگرچه بعید می‌دانم این مولدسازی ظرف یک سال انجام شود.» وی در نهایت تاکید کرد: «اگر صرفا هدف مولدسازی تامین مالی باشد و واگذاری یک‌سری دارایی بدون برنامه‌ریزی، این امر در یک الی دو ماه این مولدسازی انجام می‌شود.»
بازار سرمایه، دارای بهترین ظرفیت برای اجرای طرح مولدسازی دارایی‌های کشور
از طرف دیگر پیش از این رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: بازار سرمایه بهترین ظرفیت و شفافیت اطلاعات را برای حضور در طرح مولدسازی کشور در بخش‌های مختلف همانند عرضه، فروش اموال و مابقی موارد دارد.
«محمدرضا پورابراهیمی» در پاسخ به این پرسش که از دیدگاه مجلس، جایگاه بازار سرمایه و بورس در مولدسازی دارایی‌ها چیست و چه نقشی را ایفا می‌کند، اظهار کرد: به طور قطع، بازار سرمایه بهترین ظرفیت و شفافیت اطلاعات برای حضور در مولدسازی کشور را دارد. وی افزود: حتی اگر محورهایی در خصوص مشارکت، تبدیل به اوراق بهادار کردن و امثال آن در بازار سرمایه فراهم نشده باشد، باز هم بهترین ظرفیت را در مولدسازی دارد.
به گفته پورابراهیمی تصور مجلس این است که بازار سرمایه و بورس کشور بهترین ظرفیت را برای اجرای مولدسازی در بخش‌های مختلف همانند عرضه، فروش اموال و مابقی موارد دارند.