خسران به زیان منافع ملی

گروه انرژی- یک عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی می‌گوید که اگر میزان قاچاق سوخت را روزانه حداقل ۷‌میلیون لیتر حساب کنیم به نرخ فوب خلیج‌فارس عدد بزرگی می‌شود که این عدد در نهایت جیب مردم می‌رود. علاوه‌بر آن، عواقب قاچاق به تعطیلی صنایع، از بین رفتن کالای ساخت داخل، افزایش بیکاری و در کل ضد منافع ملی منجر می‌شود.
قاچاق سوخت و فرآورده‌ها در سال‌های اخیر در حال گسترش است. روزانه میلیون‌ها لیتر بنزین، گازوئیل و سایر فرآورده‌ها از مرزهای ایران قاچاق می‌شوند بدون آنکه عامل بازدارنده‌ای برای قاچاقچی‌ها باشد. شتاب و گسترش قاچاق باعث شده بخشی از درآمدهای کشور صرف واردات بنزین شود اما از آن‌سو با نرخ‌های ارزان‌تر از کشور قاچاق می‌شود.
هرچند راهکارهای متعددی برای مقابله با این پدیده پیشنهاد می‌شود، اما با این حال در اجرا به جایی نمی‌رسد. حمیدرضا صالحی، عضو اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با ایلنا درباره افزایش قاچاق سوخت و راهکارهای جلوگیری از آن می‌گوید: سال‌هاست که کشور ما با موضوع قاچاق دست‌به‌گریبان بوده و دلیل آن اختلاف قیمت با کشورهای همسایه است. وقتی قیمت تمام‌شده سوخت در ایران با کشورهای همسایه فاصله زیادی دارد زمینه قاچاق بیشتر فراهم شده و از بخش‌های مختلف کشور قاچاق صورت می‌گیرد، به‌طوری که اکنون از شرق و غرب کشور با خودرو یا به صورت کولبری و از جنوب از مسیر لنج و کشتی سوخت به خارج از کشور قاچاق می‌شود.
وی مهم‌ترین عامل گسترش قاچاق سوخت را قیمت پایین آن دانسته و بر این باور است که باید از هر راهی اقدامات اساسی و پیشگیرانه داشته باشیم که این عدد را کم کنیم، اما فرازونشیب دارد. یکی از راهکارهای کاهش فاصله قیمتی این است که در شهرهای مرزی که قاچاق صورت می‌گیرد، قیمت آزاد شود و به‌تدریج و طی مدت طولانی‌تری قیمت در سایر نقاط کشور نیز به سمت قیمت آزاد و واقعی شدن برود تا امکان قاچاق وجود نداشته باشد.
صالحی تاکید می‌کند، باید بررسی شود که چرا بین ترکیه و افغانستان یا عراق و افغانستان قاچاق نمی‌شود و بیشتر قاچاق سوخت از مبداء ایران است؟ دلیل آن مشخص است، زیرا قیمت سوخت در ایران پایین است.
به گفته وی، برای حل موضوع قاچاق سوخت یکی از راهکارها اصلاح قیمت‌هاست، البته قیمت را نمی‌توان یک‌شبه واقعی کرد زیرا به مردم کشور خودمان فشار وارد می‌شود، برای واقعی شدن قیمت باید ترکیبی از پروژه‌ها اجرا شود. یکی از راهکارها این است که مناطق غرب و شرق را با قیمت کنترل کنیم و دوم اینکه اگر قرار است قیمت سوخت واقعی شود باید نشان دهیم که درآمدهای حاصل از آن به جیب مردم برمی‌گردد، به سبد خانوار کمک می‌کند یا سطح رفاه و آموزش و بهداشت افزایش می‌یابد تا مردم همراهی کنند.
واقعی شدن قیمت؛راهکار اول و آخر
صالحی می‌گوید: واقعی شدن قیمت سوخت یک راهکار است اما این اتفاق نباید یک‌شبه رخ دهد طی زمانی باید عملیاتی شود البته در مناطقی که قاچاق صورت می‌گیرد سریع‌تر می‌توان این پروژه‌ها را اجرایی کرد و در مناطقی که قاچاق نداریم قیمت با شیب کمتری افزایش یابد. به گفته وی، نمی‌توان تا ابد دست به قیمت‌ها نزد، وقتی یک لیتر آب از یک لیتر بنزین گران‌تر است مردم می‌دانند این رویه غیرواقعی بوده و نتیجه آن رواج بیشتر قاچاق است. درواقع هزینه‌های آن را خودِ مردم می‌پردازند، بنابراین دولت باید با افزایش سطح آگاهی مردم در این حوزه هنرمندانه واقعی‌سازی را انجام دهد و از سوی دیگر کمک کند دهک‌های پایین هم آسیب نبینند، اقتصاد خانواده رشد کند، کسب‌و‌کار جدید شکل بگیرد، خودروهای هیبریدی وارد کشور شوند، بیزنس و جایگاه‌های خودروهای برقی در کشور راه‌اندازی شود نه اینکه فقط بخواهیم انحصار خودرو را داشته باشیم و از سوی دیگر سیاست بنزین را هم اجرا کنیم، همه اینها باعث می‌شود ابرچالش ناترازی بنزین حل نشود.
صالحی تاکید می‌کند که امروز مصرف سوخت به ۱۱۵‌میلیون لیتر رسیده و ما به سمت واردات بنزین هم رفته‌ایم و این شایسته کشوری نیست که روزی صادرکننده بنزین بوده است.
اگر با مردم صادقانه برخورد کنیم و نشان دهیم درآمدهای افزایش قیمت بنزین وارد سفره دهک‌های پایین جامعه می‌شود، قدرت خرید مردم بالا می‌رود، قاچاق سوخت کاهش یافته و خودروهای باکیفیت وارد چرخه حمل‌و‌نقل می‌شود، حتما همراهی می‌کنند، همه اینها برنامه جامع می‌طلبد.
به گفته وی، جدا از قاچاق سوخت به خارج از کشور برخی کالاها نیز به صورت قاچاق و از مسیر غیررسمی در ازای پول سوخت وارد کشور می‌شود و با توجه به اینکه قیمت آن پایین‌تر از کالاهای تولید داخل است، صنعت داخل کشور را دچار چالش می‌کند؛ یعنی با تولید داخل رقابت کرده و بازار ایران را از دست تولیدکنندگان داخل خارج می‌کند و به نفع تولیدکنندگان همسایه می‌شود و این مشکل به ضرر تولید داخل کشور است.
او می‌گوید: رقم قاچاق را حداقل ۷‌میلیون لیتر هم حساب کنیم به نرخ فوب خلیج‌فارس حدود ۸دهم یورو در هر لیتر (حدود ۴۰‌هزار تومان) عدد بزرگی است. حتی اگر این رقم کمتر هم باشد باز هم خسارتی است که به جیب مردم وارد می‌شود، زیرا عواقب آن تعطیلی صنایع، از بین رفتن کالای ساخت داخل، افزایش بیکاری و در کل ضد منافع ملی است.