خسارت‌های تصویب نشدن FATF

گروه سیاسی- دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام به اظهارات محمدرضا باهنر که از معدود اعضای این نهاد است که در روزهای گذشته صراحتا از موافقت خود با تصویب لوایح پالرمو و CFT سخن گفته، به تندی واکنش نشان داده است. همچنین در حالی که باهنر در یکی دیگر از اظهارنظرهای روزهای گذشته خود در رابطه با این دو لایحه بلاتکلیف مرتبط با FATF، از موافقت اولیه کمیسیون‌های تخصصی مجمع با برخی مواد این دو لایحه خبر داده، محمدباقر ذوالقدر در قامت دبیر مجمع گفته: «نظر کمیسیون‌ها به هیچ‌وجه ملاک نیست!» این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام که دیروز در این رابطه با خبرگزاری اصولگرای تسنیم گفت‌وگو می‌کرد، با تاکید بر اینکه «هم‌اکنون جوانب مختلف عضویت در این دو کنوانسیون در کمیسیون‌های تخصصی مجمع تشخیص مصلحت نظام و با حضور کارشناسان در حال بررسی است»، درباره اظهارات روزهای اخیر محمدرضا باهنر درباره موافقت کمیسیون‌های تخصصی مجمع تشخیص با برخی موارد لوایح پالرمو و CFT اظهارنظر کرده و پس از تاکید بر اینکه «نظر کمیسیون‌ها به هیچ‌وجه ملاک نیست!»، با ادبیاتی دور از انتظار و تند و تیز گفته: «حتما این دو کنوانسیون باید به صحن مجمع بیاید و اعضا نسبت‌به عضویت یا عدم عضویت تصمیم‌گیری کنند.» جالب آنکه دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه اذعان کرده که «هم‌اکنون نظرات مختلفی نسبت به دو کنوانسیون در مجمع تشخیص وجود دارد.» او همچنین در حالی در واکنش به پرسشی درباره نظر خود درباره لوایح پالرمو و CFT گفته: «بنده هنوز به جمع‌بندی قطعی نسبت‌به این مساله نرسیدم و همچنان در حال بررسی ابعاد مختلف عضویت در این دو کنوانسیون هستم» که آنچه باهنر در این چند روز مطرح کرده، یا ناظر بر نظر شخصی خود به‌عنوان یکی از اعضای مجمع بوده یا توضیحاتی درباره آخرین وضعیت رسیدگی به این لوایح در جلسات کمیسیون‌های تخصصی مجمع.
محمدرضا باهنر البته در بخشی از سخنانش در یک نشست مطبوعاتی که شامگاه 21 بهمن‌ماه برگزار شد و در آن به‌عنوان دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین اظهارنظر می‌کرد، به موافقت برخی مواد لوایح پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره کرده اما در عین حال تاکید کرده که «این موضوع در کمیسیون‌های مجمع در حال بررسی است و اگرچه مواردی در کمیسیون‌های مربوطه مجمع تایید شده اما اینکه مجمع چه تصمیمی می‌گیرد، باید بگویم که من سخنگوی مجمع نیستم.» باهنر در ادامه با اشاره به نظر شخصی خود در این رابطه گفته که «با هر دو کنوانسیون موافقم و از آن دفاع می‌کنم.» هرچند او بلافاصله توضیح داده که «با تایید پالرمو و CFT مساله تحریم‌ها حل نمی‌شود اما عدم تصویب این دو مورد، بار سنگین‌تری بر تحریم‌هاست.»
دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین همچنین در بخش دیگری از این نشست مطبوعاتی که در محل ساختمان خبرگزاری اصولگرای مهر برگزار شد، درباره علت بررسی مجدد این دو لایحه در مجمع تشخیص مصلحت نظام توضیح داده و گفته: «اگر مصوبه‌ای تا یک‌سال در دستور کار مجمع نباشد، از دستور خارج می‌شود و حالا پالرمو و CFT با اجازه رهبری مجدد در کمیسیون‌های مجمع بررسی می‌شود و در نهایت به صحن مجمع می‌رود و آنجا باید تصمیم گرفته شود و اینکه آنها تصویب می‌کنند یا نه!» باهنر در عین حال تصریح کرده که «فعلا در کمیسیون جلو می‌رویم چراکه برخی از بحث‌ها باقی‌مانده است.»
باهنر همچنین در بخشی از گفت‌وگوی دیگری با پایگاه خبری-تحلیلی جماران به این بحث اشاره کرده و گفته: «رهبری تنها دستور داده‌اند که پذیرش FATF در مجمع تشخیص مجدد بررسی شود، نه اینکه بگویند FATF باید پذیرفته شود.» باهنر در بخشی از سخنانش در این گفت‌وگوی مطبوعاتی که روز گذشته روی خروجی پایگاه خبری- تحلیلی جماران رفت، بر «موافقت خود با پذیرش FATF » تاکید کرده و در ادامه گفته: «به هر حال فکر می‌کنم سایر دوستان که مخالفت دارند، هم دلسوز کشور هستند. کاری به اینکه برخی در این رابطه الم‌شنگه راه انداخته‌اند و کفن می‌پوشند، ندارم. در داخل مجمع واقعا تمام کسانی که در حال بررسی این موضوع هستند و نظر می‌دهد، دغدغه حفظ منافع ملی را دارند.» بدین ترتیب در حالی محمدباقر ذوالقدر در قامت دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام به‌شدت به اظهارات اخیر باهنر درباره FATF انتقاد کرده و تا جایی پیش رفته که عملا نظرات کارشناسی کمیسیون‌های تخصصی مجمع را نیز به «هیچ» گرفته که با نگاهی به سخنان باهنر می‌بینیم او به جز تاکید بر موافقت شخصی با این لوایح بلاتکلیف و نیز تاکید بر اینکه مخالفان نیز «دلسوز کشور هستند»، کلام دیگری در این رابطه به زبان نیاورده است. در واقع همین مساله بود که باعث شد بسیاری از ناظران در این رابطه طرح پرسش کنند و بگویند که به‌واقع علت این میزان دلخوری و عصبانیت دبیر مجمع چیست؟!
همزمان با طرح این پرسش، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه که ریاست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم را برعهده داشت و در زمانی که لوایح مرتبط با FATF در صحن پارلمان مطرح شد و به تصویب نمایندگان رسید، عضو موثر مجلس بود، از چند و چون این ماجرا پرده برداشته است. فلاحت‌پیشه اگرچه به‌طور مشخص به بحث اخیر درباره واکنش ذوالقدر به اظهارات باهنر اشاره نکرده اما با نگاهی به آنچه او درباره ماهیت مخالفت‌ها در این رابطه مطرح کرده، به‌نحوی می‌تواند پاسخگوی آن پرسش نیز باشد.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه که سابقه حضور در چند دوره مجلس را نیز در کارنامه دارد، معتقد است: «مهم‌ترین کاری که در موضوع FATF باید کرد، تهیه گزارش دقیق در راستای منافع ملی است. متاسفانه FATF گرفتار بازی‌های سیاسی در ایران شد و نمونه آن برنامه اخیر صداوسیما بود؛ یکی از معدود برنامه‌هایی که ادعای آزاد بودن دارد. در این برنامه دو نماینده مجلس به‌عنوان موافق و مخالف FATF صحبت کردند اما بازهم بسیاری از واقعیت‌ها درباره FATF روشن نشد.» فلاحت‌پیشه که در این رابطه با پایگاه خبری- تحلیلی خبرآنلاین گفت‌وگو می‌کرد، گفته است: «نماینده موافق، در برخی موارد اطلاعات کمتر و ناقصی داشت و فرد مخالف نیز در برخی موارد اصل واقعیت‌ها را نمی‌گفت. فرد مخالف مدعی بود که حق‌الشرط‌هایی که ایران در دو کنوانسیون پالرمو و CFT گذاشته، از سوی FATF پذیرفته نشده است. در صورتی که این ادعا درست نیست و پالرمو و CFT در ایران به قانون تبدیل نشده که مسوولان ایرانی شروط خود را به FATF ارائه کنند!» رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم همچین با بیان اینکه «در واقع شش سال است که این دو کنوانسیون در مجمع مطرح است»، گفته است: «این نماینده مخالف FATF مدعی شده که اگر آن را تصویب کنیم و آنان شروط ما را قبول نکنند، کشور دچار مشکل خواهد شد. حال آنکه یکی از حق‌الشرط‌هایی که در CFT مطرح شده، این است که اگر FATF شروط ایران را نپذیرد، دولت حق عضویت ندارد.»
فلاحت‌پیشه که معتقد است «متاسفانه FATF گرفتار تحریف‌های سیاسی در ایران شد»، می‌گوید: «در طول چهار سال دولت بایدن، مناسبات اقتصادی ایران نسبتا خوب بود و بسیاری از تنگناهایی که پیشتر وجود داشت و امروز نیز با بازگشت ترامپ بازگشته، وجود نداشت اما چون ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت، خسارت جدی به منافع مردم و دولت وارد شد. این موضوع به دلیل اینکه بانک‌های جهان با ایران کار نمی‌کردند، باعث سود دلالان شد و روسای قوا هم یک اعتراف دیرهنگام کردند مبنی‌بر اینکه ۳۰‌درصد ارزش پول ایران به‌دلیل عدم عضویت در FATF و تحریم‌ها از بین رفته است.» او با تاکید بر اینکه «این اعتراف سران قوا، بسیار دیرهنگام بود»، می‌گوید: «اگر آن زمانی که FATF در مجلس دهم تصویب شد و ایران در لیست خاکستری قرار داشت، پالرمو و CFT نیز تصویب می‌شدند امکان اینکه ایران از این لیست خاکستری خارج شود، وجود داشت اما زمانی که پارلمو و CFT در مجمع تشخیص تصویب نشد، ما دیدیم که دشمنان ایران مانند کشورهای مرتجع آن زمان و اسرائیل در هیات اجراییFATF صاحب‌منصب شدند و با فشار آنان در زمانی که چین رییس FATF بود، ایران در لیست سیاه قرار گرفت.» او اضافه کرد: «الان هم با احیای سیاست فشار حداکثری ترامپ، اگر ایران این دو کنوانسیون را تصویب کند، خسارات گذشته جبران نخواهد شد و مسیر سخت‌تر از گذشته است.»
رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم با تاکید بر اینکه «بسیاری از فرصت‌ها از دست رفته»، می‌گوید: «اگر ایران در گذشته از وارد لیست سیاه نشده بود، امکان اینکه FATF به یک کانون تحریمی علیه ایران تبدیل شود، وجود نداشت ولی الان ایران در لیست سیاه قرار گرفته و بانک‌های جهان نیز نمی‌توانند با ما کار کنند. این فرصتی بود که تندروها از منافع ملی کشور گرفتند.» او معتقد است: «در واقع حتی اگر ایران این دو کنوانسیون را تصویب کند، به‌دلیل اینکه آمریکای دوران ترامپ به‌دنبال انزوای کامل ایران است و چین هم بر سر ایران معامله خواهد کرد، وارد یک مسیر پرسنگلاخ خواهیم شد.» او با تاکید بر اینکه «فرصت طلایی از دست رفته»، می‌گوید: «متاسفانه افراطیون کشور را به تصمیم‌گیری در قعر جهنم عادت داده‌اند در نتیجه تا وقتی در قعر جهنم قرار نگیریم، تصمیم نمی‌گیریم. این مورد را در زمان جنگ دیده‌ایم، در زمان برجام و موارد مختلف هم دیده‌ایم و یک آفت برای سیاست خارجی کشور است.»
فلاحت‌پیشه که معتقد است تصویب FATF در دوران فعالیت مجلس دهم و دولت روحانی، می‌توانست شرایط متفاوتی را پیش‌روی کشور قرار دهد، می‌گوید: «من اعتقاد دارم اگر در زمان مجلس دهم FATF تصویب می‌شد، ایران از توان مذاکراتی لازم برخوردار بود که پیش‌شرط‌های خود را بقبولاند. در آن زمان کشورهای اروپایی با ایران همراه بودند و اسرائیل نیز در FATF صاحب جایگاه و نفوذ نبود اما الان شرایطی دیرهنگام موضوع FATF مطرح شده و آمریکا با سیاست فشار حداکثری حضور دارد. اسرائیل صاحب نقش است و کشورهای اروپایی در موضع سختی نسبت‌به ما قرار دارند.» او می‌گوید: «در این شرایط اگر FATF با پیش‌شرط‌های گذشته تصویب شود، کارشکنی‌های جدی بر سر راه ایران برای همکاری با این مجموعه و خروج از لیست سیاه به وجود می‌آید. آمریکا، اروپا و دیگر بازیگران بر سر پیش‌شرط‌ها با ایران دچار چالش می‌شوند.