خروج از NPT برای افکار عمومی یعنی تبدیل شدن به کره‌شمالی

جاوید قربان‌اوغلو*- برای تحلیل موضوع احتمال خروج ایران از NPT باید به دو سوال مهم پاسخ داد.
۱- اهمیت طرح این موضوع چیست؟
اولا، این سخن را آقای دکتر ظریف گفته است. او وزیر امور خارجه‌ای است که به قول آقای روحانی مرجعیت دیپلماتیک دارد. تحصیلکرده و کارآزموده است و در عرصه‌های بین‌المللی خود را نشان داده است.

یکی از خدمات او همین برجام است که به دنیا اذعان دارد یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دیپلماتیک دنیاست و یک بحران بیش از یک دهه‌ای را مهار کرد.
واقعیت این است که اگر این صحبت را به صورت تهدید از تریبون نماز جمعه یا نمایندگان مجلس شنیده یا در روزنامه‌ها می‌خواندیم، قابل توجیه بود و می‌توان گفت که اینها نمایندگان رسمی کشور در عرصه دیپلماسی نیستند اما وقتی از زبان ظریف شنیده می‌شود، بیشتر تعجب‌آور است.
دوما، این سخن در حالی مطرح شده که هنوز شاهد هیچ اثر مثبتی از گام‌های پنج‌گانه نبوده‌ایم. من در آستانه دومین گام کاهش تعهدات برجامی در مصاحبه با یکی از سایت‌های تخصصی دیپلماسی گفتم اگر ایران تصویر روشنی از برداشتن این گام‌ها نداشته باشد، عواقب سهمگینی خواهد داشت. اکنون بعد از گام پنجم شاهدیم که هنوز هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است. به خاطر دارم که حتی آقای دکتر صالحی به عنوان متولی پرونده هسته‌ای ایران در یکی از مراسم‌های وزارت امور خارجه که دو ماه قبل برگزار شد در حضور آقای ظریف و دکتر ولایتی گفت که این گام‌ها کافی است. حتی گفت که من به رییس‌جمهور گفته‌ام نباید بیش از این جلو رفت.
۲- نتیجه این تهدید چیست؟
اولا، منطق درست می‌گوید. هر اقدامی که در مساله برجام اروپا را به آمریکا نزدیک کند، خلاف مصالح ماست و این تهدید قطعا چنین خواهد کرد. ما در اوایل برجام اروپا را در کنار خود داشتیم و شکاف بزرگی بین اروپا و آمریکا ایجاد شد. باید کاری می‌کردیم که این شکاف تعمیق می‌شد و مبتکر مذاکره با اروپایی‌ها می‌شدیم اما نه‌تنها چنین نکردیم بلکه اروپا را بیشتر به سمت آمریکا هل دادیم تا جایی که جانسون گفت باید برجام با توافق با ترامپ جایگزین شود. بعد از آن نیز شاهد بیانیه سه کشور بودیم.
دوما، این تهدید را در حالی مطرح کرده‌ایم که می‌دانیم اروپایی‌ها به دلایل مختلف- قدرت هژمونی آمریکا یا ضعف اروپا و…- قادر به اقدامی نیستند. همان‌طور که ظرف هفت، هشت ماه گذشته دیدیم نتوانستند به تعهدات خود از جمله اینستکس پایبند بمانند. من بارها گفته‌ام همین که اروپایی‌ها مخالف آمریکا بوده و بخواهند در برجام بمانند برای ما ارزش سیاسی دارد. نباید به خاطر ارزش اقتصادی برجام، ارزش بین‌المللی و سیاسی آن را ندیده بگیریم. اگر به دنبال ارزش اقتصادی برجام زمینه انهدام آن را فراهم کنیم حتما برخلاف مصالح خود عمل کرده‌ایم.
سوما، این تهدید آقای ظریف یا آقای رییس مجلس نتیجه‌ای ندارد. غیر از اینکه آمریکا به هدف خود یعنی وادار کردن ایران به خروج از برجام، خواهد رسید.
چهارم اینکه امپراتوری رسانه‌ای آمریکا، صهیونیسم و… دنیا را علیه ما بسیج می‌کند و ما که قبلا طرف محق و مظلوم بودیم به طرف مدعی و یاغی تبدیل می‌شویم. ما نباید کاری کنیم که ترامپ به عنوان فردی که یکطرفه از برجام خارج شد تبدیل به یک آدم محق شود.
پنجم اینکه خروج ما از NPT با توجه به همان امپراتوری رسانه‌ای این را به اذهان عمومی القا می‌کند که یک کره‌شمالی دوم در حال شکل‌گیری است و جهان را تهدید می‌کند. ما که قبلا با یک فتوا تاکید کردیم به دنبال بمب نیستیم پس نباید با خروج از یک معاهده این تصور را ایجاد کنیم. مگر خروج از NPT چه مزایایی برای ما دارد و دست ما را در کجاها باز می‌کند که چنین کنیم؟
نکته آخر اینکه این رویکرد قطعا دنیا را علیه ما بسیج می‌کند و موجب همان چیزی می‌شود که نمی‌خواهیم یعنی فعال شدن مکانیسم ماشه، لغو قطعنامه ۲۲۳۱ و بازگشت قطعنامه‌های تحت فصل هفتم منشور ملل متحد و یک فشار متزاید بین‌المللی علیه ایران. اینها خلاف مصالح ملی است و آینده‌ای تاریک را پیش روی ما قرار می‌دهد.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل