خروج از جاده زیان در کیلومتر ۱۲ کرج

همزمان با واگذاری سهام ایران‌خودرو و خصوصی‌سازی کامل این شرکت، برخی افراد حقیقی و حقوقی همچنان در تلاشند منافع و رانت‌هایی که در گذشته از این شرکت بهره‌برداری کرده‌اند را حفظ کنند.
به گزارش ایلنا، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران، مدیریت نادرست و عدم توجه به نیازهای بازار، ایران‌خودرو را به‌سمت ورشکستگی سوق داد تا اینکه در نهایت با توافق سران قوا و تاکید مقام معظم رهبری توافق به خصوصی‌سازی شدن آن رسید. رویکردی که گویا هنوز به باور بسیاری از افراد که بر سفره رانت‌خواری پیشین این شرکت نشسته بودند، نرسیده است، این در حالی است که حتی به اعتراف خود این شرکت، ایران‌خودرو همچنان در چرخه‌ای از زیان و ناکامی گرفتار شده است.
این وضعیت نه‌تنها به‌دلیل ضعف‌های مدیریتی، بلکه به‌دلیل عدم سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و نادیده گرفتن نیازهای روز بازار نیز بوده است. کارشناسان بر این باور هستند، قطعا گام‌های مهم و اولیه برای قرارگیری این شرکت بزرگ خودروساز در ریل خروج از زیاندهی و سوددهی برداشته شده است اما قطعا این تغییرات به‌راحتی و به‌سرعت اتفاق نخواهد افتاد، در واقع، خصوصی‌سازی به‌تنهایی نمی‌تواند مشکلات عمیق این شرکت را حل کند. برای دستیابی به موفقیت، نیاز به تغییرات بنیادی در ساختار مدیریتی و فرهنگی این شرکت وجود دارد.
هرچند حضور بخش‌خصوصی فعال و کارنامه عملکرد روشن و شفاف و مطلوب آنها می‌تواند نویددهنده این باشد که تولیدات ایران‌خودرو از این پس به‌تدریج با انطباق با استانداردهای جهانی می‌تواند به‌دنبال تولید خودروهای پاک و با کیفیت بالا باشد و روند پیشین تولیدات خودروهایی با کیفیت پایین را تغییر خواهد داد و قطعا تولیدات با توجه به شاخص‌های زیست‌محیطی نیز وارد بازار خواهند شد. به اعتقاد صاحب‌نظران؛ عدم تطابق محصولات تولیدشده پیشین باعث شده بود که ایران‌خودرو تاکنون نتواند در بازارهای بین‌المللی رقابت کند و به‌تدریج سهم خود را در بازار داخلی نیز از دست بدهد.
براساس گزارش‌های مالی منتشرشده درباره ایران‌خودرو، زیان انباشته این شرکت تا پایان مهرماه‌۱۴۰۳ به ۱۲۲‌هزار و ۱۶۰‌میلیارد تومان رسیده است. این رقم نشان‌دهنده افزایش قابل‌توجهی نسبت به سال‌های گذشته است؛ به‌‌طوری‌‌که زیان انباشته این شرکت در سال ۱۴۰۰‌حدود ۵۹‌هزار و ۹۴۰‌میلیارد تومان بوده است. این افزایش زیان در حالی رخ داده که سرمایه ثبت‌شده ایران‌خودرو در بورس بیش از ۳۰‌هزار میلیارد تومان است بنابراین زیان انباشته این شرکت بیش از دو برابر سرمایه ثبت‌شده آن است.
علاوه‌بر این، ایران‌خودرو در نیمه نخست سال‌۱۴۰۳ با زیان خالص ۱۱هزار و ۷۹۸‌میلیارد تومان مواجه شده است. این بدان معناست که این شرکت به‌‌طور میانگین در هر ماه حدود ۲‌هزار میلیارد تومان و در هر روز حدود ۶۳‌میلیارد تومان زیان کرده است. به‌ عبارت ‌دیگر، ایران‌خودرو در هر ساعت بیش از ۲‌میلیارد و ۶۴۳‌میلیون تومان به زیان‌های گذشته خود افزوده است.
کارشناسان صنعت خودرو معتقدند که یکی از مهم‌ترین عوامل زیان‌دهی ایران‌خودرو، سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری بود که از سال‌ها پیش اعمال می‌شد. این سیاست‌ها باعث شده تا قیمت فروش محصولات با هزینه‌های تولید همخوانی نداشته باشد و در نتیجه، زیان‌های انباشته افزایش یابد. علاوه‌بر این، وجود نیروی مازاد، بهره‌وری پایین و ناکارآمدی سیستم مالی از دیگر عواملی هستند که به زیان‌دهی این شرکت دامن زده‌اند.
با واگذاری مدیریت ایران‌خودرو به کنسرسیوم بخش‌خصوصی این باور در بین سهامداران و مردم تقویت شد که با تغییرات مثبت در ساختار مدیریتی و عملیاتی، بهبود فرآیندهای تولید، کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت محصولات به زودی شاهد تغییرات چشمگیر در ایران‌خودرو خواهند بود.
باور دشوار پایان رانت‌خواری
با وجود توافق همه‌جانبه مسوولان در سطوح مختلف بر خصوصی‌سازی ایران‌خودرو، برخی افراد و گروه‌ها هنوز به‌‌‌دنبال حفظ منافع خود در این شرکت هستند. آنها با استفاده از نفوذ خود در سیستم‌های سیاسی و اقتصادی، سعی دارند تا مانع از تغییرات اساسی شوند و به‌نوعی به وضعیت گذشته بازگردند. این تلاش‌ها نه‌تنها به ضرر ایران‌خودرو، بلکه به ضرر کل صنعت خودروسازی کشور بوده و بدیهی است سنگ‌اندازی این افراد به‌مثابه مفسدان اقتصادی خواهد بود که همچنان در تلاش برای ادامه انحصار خودرو و ایجاد رانت‌های قوی هستند تا شاید بتوانند از این خوان بهره‌ای ببرند؛ غافل از اینکه در فرآیند خصوصی‌سازی این شرکت، یک رویکرد جامع و هماهنگی وجود دارد که با تمرکز در بخش‌های سرمایه‌گذاری، تحقیق و توسعه و‌… با تکیه بر نوآوری، بهبود کیفیت و مشتری‌مداری روند زیاندهی را به ثبات و سوددهی تغییر خواهند داد. قطعا در این مسیر، همکاری و همفکری تمامی ذینفعان، از جمله دولت، بخش‌خصوصی و مشتریان، ضروری است. تنها با ایجاد یک هم‌افزایی مثبت می‌توان به آینده‌ای روشن و پایدار برای ایران‌خودرو و صنعت خودروسازی کشور امیدوار بود.