جهش ۳۰۰ برابری دستمزد فوتبالیست‌ها در ۲۵ سال

هزینه‌های لیگ فوتبال ایران در سه‌سال اخیر با رشد ۴۸۶درصدی از رقم ۵۷۲میلیارد در سال‌۱۴۰۰ به ۳۳۵۳میلیارد در سال‌۱۴۰۳ رسیده است. از اواخر دهه‌۷۰ وقتی علی فتح‌الله‌زاده مدیرعامل وقت استقلال با یک پیشنهاد ۱۵۰میلیون تومانی، مهدی‌هاشمی‌نسب را از پرسپولیس به استقلال آورد، نزدیک به ۲۵سال می‌گذرد. چنین رقمی آن روزها یک رقم بی‌سابقه در فوتبال ایران بود که مدافع وقت پرسپولیس را تبدیل به گران‌ترین بازیکن کرد. حالا، بیش از دودهه از آن روز می‌گذرد و ارزش قراردادهای فوتبال ۱۰۰برابر شده به‌گونه‌ای که مبلغ قرارداد فوتبالیست‌هایی در سطح‌ هاشمی‌نسب به حداقل ۱۵‌میلیارد رسیده است.
البته این متوسط قراردادها در فوتبال ایران است و منابع غیررسمی از قراردادهای ۴۰ تا ۵۰میلیاردی برخی بازیکنان برای یک‌سال هم خبر می‌دهند؛ رقمی که بر رشد ۳۰۰برابری ارزش قراردادهای فوتبال نسبت به اواخر دهه‌۷۰ حکایت دارد.
این رشد کهکشانی، بازیکنان لیگ فوتبال ایران را به گران‌قیمت‌ترین ورزشکاران کشور تبدیل کرده است که رقم قراردادشان فاصله زیادی با دیگر رشته‌های ورزشی دارد. البته فوتبال در تمام جهان، پول‌سازترین ورزش دنیاست اما افزایش بی‌رویه و بی‌قاعده هزینه‌های باشگاه‌های ایران که اکثر قریب به اتفاق‌شان از بودجه عمومی و دولتی استفاده می‌کنند، فضای اقتصادی این رشته ورزشی را در ایران نسبت به فوتبال حرفه‌ای دنیا متفاوت کرده است.
فوتبال دنیا با استفاده از درآمدهایی مانند حق‌پخش تلویزیونی، کپی‌رایت و تبلیغات توانسته است به صنعتی سودده تبدیل شود اما در ایران با توجه به انحصاری که صداوسیما در مساله پخش تلویزیونی دارد، به باشگاه‌ها پولی برای پخش مسابقات فوتبال پرداخت نمی‌کند تا باشگاه‌ها عملا از مهم‌ترین راه درآمدزایی فوتبال که نزدیک به ۷۰‌درصد هزینه‌ها را تامین می‌کند، محروم شوند.
با وجود بسته بودن راه‌های درآمدزایی در فوتبال ایران، هزینه‌های تیم‎داری که بخش اعظم آن را قراردادهای بازیکنان و مربیان تشکیل می‌دهد، رشد سرسام‌آور بدون قاعده‌ای داشته است و در نزدیک به ۲۵سال، همان‌طور که اشاره شد رقم قرارداد بازیکنان، رشد ۳۰۰برابری کرده است.
سقف بودجه برای کشیدن ترمز هزینه‌های فوتبال
با توجه به افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها، پای نهادهای نظارتی و سازمان بازرسی به فوتبال باز شد تا این هزینه‌ها کنترل شود. بیست‌وسومین دوره لیگ برتر فوتبال باشگاه‌های کشور در حالی هفته‌های پایانی را پشت‌سر می‌گذارد که فدراسیون فوتبال پیش از شروع این فصل با توجه به ورود نهادهای نظارتی و قضایی به هزینه‌های نجومی که در فوتبال می‌شود، برای شفافیت مالی و همچنین کنترل هزینه‌ها، قانون سقف بودجه را برای باشگاه‌های لیگ برتری تعیین کرد.
با توجه به این قانون، برای هزینه باشگاه یک مبلغ معین مشخص شد. بر اساس این قانون، سقف ۲۵۰میلیاردی برای بودجه باشگاه‌ها تعیین شد. البته این سقف برای تیم‌های حاضر در لیگ قهرمانان فوتبال آسیا تا ۳۲۵‌میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. تا ۲۰‌درصد این رقم هم باشگاه‌ها می‌توانستند بابت آپشن‌های قرارداد، بیشتر هزینه کنند.
با توجه به این قانون، باشگاه‌های لیگ برتر باید رقم بودجه سالانه‌شان را به این فدراسیون اعلام می‌کردند تا از هزینه‌های خارج از این سقف جلوگیری شود. بودجه اعلامی باشگاه‌ها برای فصل جاری به این شرح بود: استقلال ۳۳۰میلیارد، پرسپولیس ۳۲۵میلیارد + ۲۰درصد آپشن (۶۵میلیارد)، سپاهان ۳۹۰میلیارد، تراکتور ۳۲۹میلیارد و ۲۵۰‌میلیون، ذوب‌آهن ۱۸۰میلیارد، گل‌گهر ۲۸۲میلیارد و ۴۸۱‌میلیون، شمس‌آذر ۹۰میلیارد تومان، آلومینیوم اراک۱۲۰‌میلیارد، مس رفسنجان ۱۸۰ تا ۲۲۰میلیارد، استقلال خوزستان ۹۰‌میلیارد تومان، صنعت نفت آبادان ۱۳۰میلیارد، هوادار ۷۲‌میلیارد و ۶۰۰‌میلیون، نساجی ۱۸۴میلیارد و ۳۰۰میلیون، پیکان ۶۵میلیارد، فولاد ۳۰۰میلیارد، ملوان ۱۸۰میلیارد.
با توجه به بودجه اعلامی، باشگاه‌های لیگ برتر در لیگ امسال، ۳۳۵۳میلیارد تومان هزینه کرده‌اند که نسبت به هزینه‌های فصل قبل تیم‌ها بیش از ۴۰درصد رشد داشته است.
افزایش ۶برابری هزینه‌های فوتبال ایران در ۳سال
بر اساس جداول هزینه‌کرد باشگاه‌ها بیستمین دوره لیگ برتر
(۱۴۰۰-۱۳۹۹)، بیست‌ویکمین دوره لیگ برتر (۱۴۰۱-۱۴۰۰)، بیست‌ودومین دوره لیگ برتر، (۱۴۰۲-۱۴۰۱) و بیست‌وسومین دوره لیگ برتر (۱۴۰۳-۱۴۰۲) میزان هزینه باشگاه‌ها برای پرداخت قرارداد بازیکنان و اعضای کادر فنی (بدون آپشن‌ها) به ترتیب حدودا ۵۷۲، ۹۲۹، ۲۳۸۰ و ۳۳۵۳میلیارد تومان بوده است. به عبارتی میزان هزینه‌کرد باشگاه‌ها از فصل بیستم به بیست‌ویکم ۴/۶۲درصد و از فصل بیست‌ویکم به بیست‌ودوم ۲/۱۵۶درصد و از فصل بیست‌و‌دوم به فصل بیست‌وسوم ۴۰درصد افزایش یافته است.
در فصل جاری، گرچه هزینه‌های فوتبال نسبت به فصل قبل ۱۱۰درصد کمتر رشد کرده؛ اما مقایسه هزینه‌های قراردادهای فوتبال در سه سال گذشته نشان می‌دهد که هزینه باشگاه‌ها از بیست‌ویکمین دوره تا بیست‌وسومین دوره لیگ که در حال برگزاری است، ۴۸۶درصد رشد داشته و نزدیک به ۶برابر شده است.