جهش تولید مستلزم مشارکت مردم

محمود آقادوستی*
سال 1403 به نیمه خود نزدیک می‌شود و حوادث تلخ و شیرین فراوانی در آن رخ داد؛ از عروج شهادت‌گونه رییس‌جمهور دولت سیزدهم تا برگزاری انتخابات و انتخاب رییس‌جمهوری جدید و بدون شک نقش بی‌بدیل سیل خروشان حضور و مشارکت مردم در طی کردن این گردنه‌های سخت و پیچ‌های تاریخی بر کسی پوشیده نیست. پس می‌توان گفت مردم پای کار هستند و هر کجا لازم باشد و احساس کنند حضورشان گرهی را باز می‌کند باز هم خواهند آمد. مردمی که اکثریت قاطع آنها از شرایط سخت اقتصادی گلایه دارند باز هم بر عهد خود استوار ماندند و برای داشتن آینده‌ای بهتر در پای صندوق‌های رای حاضر شدند و به گونه‌ای مشارکت اجتماعی و سیاسی خود را به منصه ظهور رسانیدند. حالا سوالی که ذهن نویسنده را به خود مشغول کرده این است که چرا این مشارکت پویا و فعال در بخش‌های تولیدی و صنعتی به این روشنی خودش را نشان نمی‌دهد یا به زبان ساده موانع موجود بر سر راه مشارکت مردمی در تولید در ایران چیست؟ چرا مردم به راحتی پای کار تولید نمی‌آیند و چرا در امور تولیدی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند؟ در این خصوص می‌خواهم با اجازه از کارشناسان و نظریه‌پردازان عزیز به چند مبحث که به نظرم در این خصوص تاثیر مستقیم یا غیر‌مستقیم دارند اشاره کنم:
الف-عدم ثبات اقتصادی(تحولات ارزی و کاهش ارزش پول ملی و تنوع قوانین و….): عقل‌سلیم کشتیرانی در دریای مواج و خروشان که ساحل ناکجا آبادی را نوید بدهد برنمی‌تابد. آرامش و ثبات اگر نگوییم حداکثری بلکه حداقلی بازگشت سود و سرمایه را بتواند تضمین کند می‌تواند انگیزه‌ای باشد برای مشارکت و سرمایه‌گذاری. نوسانات اقتصادی مرتبط با عوامل داخلی و خارجی خواه‌ناخواه زمینه ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار را به حداقل ممکن می‌رساند. به طور نمونه نوسانات بازار ارز و قیمت حامل‌های انرژی و هزینه مرتبط با نیروی انسانی و… باید در یک زنجیره منظم قیمتی و طی یک نمودار و فرآیند معین باشند تا متولی امر سرمایه‌گذاری در تولید بتواند برای آینده واحد تولیدی خود برنامه‌ریزی اعم از کوتاه‌مدت یا میان‌مدت یا بلندمدت انجام بدهد. تجربه به مرور نشان داده این عدم ثبات اقتصادی خیلی از افراد را از سرمایه‌گذاری و مشارکت در امور مربوط به تولید منصرف و به سمت سرمایه‌گذاری در اموری چون بازار سکه و طلا، دلار، خودرو یا مسکن گسیل داشته است. چند سالی است افزایش یا کاهش نرخ ‌دلار و سایر ارزهای خارجی جامعه ما را کامل درگیر خود کرده است به گونه‌ای که بقال سر کوچه هم برای گرانفروشی اجناس داخل مغازه‌اش به نرخ صعودی ارز استناد می‌کند البته قصد قضاوت در این مورد و موارد اینچنینی را به هیچ‌وجه ندارم. علاوه بر مطالب ارائه شده وجود قوانین مختلف، متنوع، بعضا متضاد و دست‌وپا‌گیر اداری و وجود مراکز تصمیم‌سازی مختلف و همراستا و هم‌پوشان و خروجی‌های مختلف و متنوع و بعضا عدم هماهنگی دستگاه‌های بین‌بخشی و فرا‌بخشی زمان و انگیزه سرمایه‌گذار جدید به منظور مشارکت در امور اقتصادی را به شدت کاهش داده یا سرمایه‌گذار به کل از ادامه مسیر منصرف می‌شود و عطای کار را به لقایش می‌بخشد. پس بازنگری در قوانین و ایجاد قوانین شفاف توسط صاحب‌نظران و متولیان امر، ایجاد قوانین گویا و عدم نیاز به تفسیر رای می‌تواند تا حدی مسیر سرمایه‌گذار را هموار کند.
ب) تامین زیرساخت‌های اولیه تولید و ارائه مشوق‌های جذاب: حسب تجربه چندین ساله فعالیت در حوزه صنایع می‌توانم به صراحت به این نکته اشاره کنم که در خیلی از موارد عدم وجود زیرساخت‌های اساسی و مورد نیاز فعالیت اولیه یک واحد تولیدی سرمایه‌گذار را در نهایت مجبور به تغییر مسیر فعالیت یا کوچ از آن محل کرده است. جهش تولید با مشارکت مردمی ملزوماتی دارد که دستگاه‌های متولی امر باید این زمینه را به صورت کاملا شفاف فراهم کنند تا مردم نیز با خاطری‌آسوده بدین سمت رهنمون شوند. مشکلات اقتصادی ما با ایجاد سرمایه‌گذاری، تولید صنعتی و ایجاد اشتغال پایدار قابل حل است. ما نباید منتظر بمانیم کسی از بیرون بیاید و برای ما کاری انجام بدهد. تکیه به داشته‌های داخلی می‌تواند در این راه برای ما مفید فایده باشد. متولیان امر صنعت با ایجاد مشوق‌های خوب، تاثیرگذار و جذاب باید تا جایی که امکان دارد ذهن مشارکت‌کننده در امر سرمایه‌گذاری را فقط و فقط به امر تولید متمرکز کنند و با مدیریت صحیح، دقیق و میدانی اسباب نگرانی‌هایش را برطرف نمایند اگر چنین کنیم جهش تولید خود به خود به وجود خواهد آمد.
* کارشناس صنعت