جنگ تعرفه‌ای، سلاح جدید آمریکا

علیرضا ارزنده*
شاید کمتر رییس‌جمهوری مانند پرزیدنت ترامپ ارزش اقتصاد در چانه‌زنی را بداند چرا که ترامپ قبل و بعد از ریاست‌جمهوری یک تاجر و معامله‌گر بالفطره است. درحالی‌که از کمتر از یک‌ماه از انتقال قدرت در کاخ سفید می‌گذرد شاهد نوسانات شدید در بازارهای مالی بوده‌ایم و تقریبا افزایش ریسک عدم قطعیت در دنیا به‌دلیل رفتارهای پرزیدنت ترامپ سبب شده که سناریوی واحدی برای آینده‌‌ اقتصادی کشورها وجود نداشته باشد.
ترامپ پیش از ورود به کاخ سفید سه کشوری که بیشترین مبادلات کالا را با آمریکا دارند تهدید به اعمال تعرفه 25درصد کرد؛ سه کشور کانادا، مکزیک و چین. او در اولین هفته ریاست‌جمهوری خود کلمبیا را نیز به این لیست اضافه کرد. د‌ر تصمیم دیگری اعمال تعرفه روی سه کشور کانادا، مکزیک و کلمبیا را به مدت یک‌ماه به تعویق انداخت و درحالی‌که منتظر رفتار تعرفه‌ای وی با چین بودیم به یک‌باره اعلام شد که از دوشنبه آینده روی تمام آلومینیوم و فولاد ورودی به آمریکا تعرفه 5 درصد اعمال خواهد شد.
این اتفاقات تعرفه‌ای که از آن با عنوان جنگ تعرفه‌ای (Tariff war) یاد می‌کنند سبب شد تا طلا سقف‌های قیمتی جدیدی بزند و به مرز 3000‌دلار در هر اُنس نزدیک و نزدیک‌تر شود.
البته پرزیدنت ترامپ در مجمع جهانی اقتصاد که ماه گذشته در داووس سوئیس برگزار شد به‌صورت ویدئوکنفرانس شرکت و تلویحا اروپا را نیز به اعمال تعرفه تهدید کرد.
تهدیدات ترامپ به اینجا ختم نشد و نمی‌شود، او BRICS را هم تهدید به اعمال تعرفه کرد و گفت اگر بریکس اقدام به راه‌اندازی ارز مشترک کند باید منتظر تعرفه‌های تجاری باشد و البته بریکس در توئیتی با عقب‌نشینی از مواضع قبلی خود اعلام کرد که این اتحادیه قصد ارائه ارز جدید را ندارد.
فرصت یک‌ماهه ترامپ به کانادا و مکزیک سبب شده اقتصاد این دو کشور در حالت کُما قرار بگیرد و هنوز دولتمردان این دو کشور نمی‌دانند که در پایان این مهلت یک‌ماهه چه تصمیمی در کاخ سفید انتظار آنها را می‌کشد.
اگر در پایان فرصت یک‌ماهه تعرفه‌ها از سوی آمریکا اعمال شود می‌تواند سبب اعمال تعرفه‌های تلافی‌جویانه از سوی مکزیک و کانادا شده و کار آمریکا را سخت کند.
همانگونه که در شکل و نمودار صفحه 3 می‌بینید میزان و تنوع صادرات کالاهای موثر از دو کشور کانادا و مکزیک به گونه‌ای نیست که بتوان به‌راحتی آن را جایگزین کرد. ملاحظه می‌کنید که نزدیک به نیمی از محصولات کشاورزی وارداتی به آمریکا از دو کشور کانادا و مکزیک تامین می‌شود. همچنین حجم واردات غلات، گوشت، سبزیجات و میوه تازه از این دو کشور بسیار قابل توجه است.
با نگاهی به این آمار می‌شد تشخیص داد که ترامپ احتمالا موضوعِ تعرفه‌های این دو شریک تجاری و همسایه خود را بیشتر به عنوان اهرم فشار در مذاکرات مطرح کرده است. اهرم فشاری که سبب شد 10‌هزار نیروی کانادایی در مرز امنیت آمریکا را به خرج مردم کانادا تامین کنند.
برای نمونه مقصدِ بیش از 75‌درصد صادرات کانادا ایالات‌متحده آمریکاست و این درحالی است که سهم صادرات آمریکا به کانادا فقط حدود 15‌درصد است (هرچند از نظر حجم دلاری صادرات دو کشور تقریبا سر به سر معامله می‌کنند) و این سبب شده که آمریکا دست بالا را در مذاکرات داشته باشد چون می‌داند که با اعمال تعرفه می‌تواند رشد اقتصادی کانادا را فلج کند و در همین راستا حتی به تحقق رویای ایالت پنجاه‌ویکم نیز درست نزدیک‌تر شود.
به هر حال تا پایان فوریه فقط سه هفته وقت باقی است و تیغ تعرفه هنوز بالای سر کشورهای یادشده هست.
*تحلیلگر بازار و مشاور مالی