جنگ؛ میراث ماندگار 2024

فاطمه رحیمی
سال2024 در حالی به پایان رسید که هنوز هم جنگ بر مدار جهان خوش‌رقصی می‌کند؛ از اوکراین و روسیه گرفته تا خاورمیانه همیشه پر آشوب. هر سال با آرزوی پایان یافتن جنگ و رسیدن رویای صلح به سرانجام می‌رسد اما دریغ که طمع قدرت همواره راه صلح را می‌بندد و بر اخلاق و انسانیت چیره می‌شود، این چیرگی جهان را به مکان ناامنی برای کودکان- قربانیان هماره بی‌گناه تمام دوران‌ها- تبدیل می‌کند.
جنگ اوکراین که از سال۲۰۲۲ آغاز شده بود، در سال۲۰۲۴ نیز ادامه یافت و به کانون اصلی تنش‌های ژئوپلیتیکی تبدیل شد. این جنگ نه‌تنها باعث ویرانی و کشتار در اوکراین شد بلکه رقابت بین غرب به رهبری آمریکا و روسیه را به شدت تشدید کرد. تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه و حمایت‌های نظامی از اوکراین، به افزایش تنش‌ها و احتمال گسترش جنگ دامن زد. بالطبع بحران انرژی و مواد غذایی که در پی جنگ اوکراین و سایر عوامل به وجود آمده بود، در سال۲۰۲۴ به یکی از چالش‌های اصلی جهان تبدیل شد. افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی، تورم و بی‌ثباتی اقتصادی را در کشورهای مختلف جهان افزایش داد و به تنش‌های اجتماعی و سیاسی نیز دامن زد.
بی‌شک یکی از مهم‌ترین رویدادهای این سال، پیشرفت‌های خیره‌کننده در حوزه هوش‌مصنوعی بود. در این سال شاهد ظهور مدل‌های زبانی پیشرفته‌تر و کاربردهای گسترده‌تر هوش‌مصنوعی در صنایع مختلف بودیم. این پیشرفت‌ها در عین حال که نویدبخش آینده‌ای روشن هستند، نگرانی‌هایی را نیز درباره اخلاق، حریم خصوصی و امنیت شغلی به وجود آورده‌اند. بحث پیرامون مقررات و چارچوب‌های اخلاقی برای کنترل توسعه و استفاده از هوش‌مصنوعی در سال۲۰۲۴ به اوج خود رسید و انتظار می‌رود این بحث‌ها در سال‌های آینده نیز ادامه داشته باشد.
سال۲۰۲۴ بار دیگر یادآور شکنندگی سیاره زمین و اهمیت مقابله با تغییرات اقلیمی بود. خشکسالی، سیل و سایر بلایای طبیعی در نقاط مختلف جهان خسارات فراوانی به بار آورد. با وجود تلاش‌های بین‌المللی، به نظر می‌رسد که جهان هنوز در مسیر رسیدن به اهداف توافق پاریس قرار ندارد و اقدامات جدی‌تری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای لازم است.
سالی که گذشت همچنین مملو از تنش‌های ژئوپلیتیکی بود که جهان را در لبه‌ پرتگاه قرار داد و آینده‌ نظم جهانی را با ابهام مواجه ساخت. در این سال، شاهد تداوم و تشدید بحران‌های قدیمی و ظهور چالش‌های جدید بودیم که هر یک به نوبه‌ خود بر ثبات و امنیت جهانی تاثیر گذاشتند.
سال۲۰۲۴ برای خاورمیانه نیز سالی پرحادثه بود که با درگیری‌های گسترش‌یافته، فجایع انسانی و تغییرات بزرگ ژئوپلیتیک همراه شد.

جنگ در غزه همچنان قربانی گرفت و اسرائیل بسیاری از رهبران حماس را ترور کرد و دومینویی از بحران و ترور را در منطقه به راه انداخت اما بزرگ‌ترین تحول سیاسی سال در سوریه رخ داد؛ جایی که یک حمله سریع و برق‌آسا به سرنگونی رژیم بشار اسد منجر شد. این رویداد نقطه عطفی در پایان سال بود و تاثیرات گسترده‌ای در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی داشت. مرگ جیمی کارتر در 100‌سالگی نیز آخرین ورق از تقویم سال2024 بود.
جنگ اوکراین و غزه به همراه ناآرامی‌های خاورمیانه برای 2025 به ارث رسید. در واقع جنگ میراث ماندگار اعصار است که از نسلی به نسل دیگر ادامه پیدا کرده و امیدی به پایان آن نیست.
تنش‌های ژئوپلیتیکی در سالی که گذشت نشان‌دهنده‌ جهانی ناامن‌تر و بی‌ثبات‌تر هستند. رقابت بین قدرت‌های بزرگ، بحران‌های اقتصادی و زیست‌محیطی و افزایش فعالیت‌های تروریستی، چالش‌های جدی برای آینده‌ جهان هستند. همکاری بین‌المللی، دیپلماسی و گفت‌وگو برای حل‌وفصل اختلافات و مقابله با این چالش‌ها بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد. در حالی که جهان با مشکلات جدی روبه‌رو است، پیشرفت‌های علمی و فناوری نویدبخش آینده‌ای بهتر هستند. همکاری بین‌المللی، نوآوری و پایبندی به ارزش‌های انسانی کلید غلبه بر چالش‌ها و ساختن جهانی امن‌تر، عادلانه‌تر و پایدارتر است. سال۲۰۲۵ می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ باشد، به شرطی که درس‌های ۲۰۲۴ به خوبی آموخته شوند.