جنجال بر سر كاهش تنش

گروه سیاسی- مسعود پزشکیان که در نخستین روز پاییز به‌منظور شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دیدار و گفت‌وگو با روسای جمهور کشورهای مختلف و همچنین تبادل‌نظر با ایرانیان خارج کشور راهی نیویورک شد، بامداد دومین روز مهرماه با استقبال وزیر خارجه و معاونان سیاسی و حقوقی این وزارتخانه و شماری از دیپلمات‌های حاضر در محل برگزاری نشست پاییزه سران کشورهای جهان در مقر سازمان ملل وارد فرودگاه جان‌اف‌کندی شد.
دیدار با رییس‌جمهور سوییس در گام نخست
رییس‌جمهور ایران که برنامه کاری‌اش را از بعدازظهر دوشنبه به وقت تهران آغاز کرد، ابتدا در هتل محل اقامتش با ویولا آمهرد، رییس‌جمهور سوییس دیدار کرد؛ دیداری که با توجه به آنکه کشور سوییس علاوه‌بر روابط گسترده با ایران، به‌عنوان حافظ منافع ایالات‌متحده در ایران نیز فعال است، از اهمیتی ویژه برخوردار بود. این در حالی بود که پزشکیان در بخشی از سخنانش با همتای سوییسی خود ضمن تاکید بر اینکه «جمهوری اسلامی در سیاست خارجی به‌دنبال ایجاد ثبات، امنیت و آرامش در منطقه است»، نسبت‌به روابط و تعاملات خوب دوکشور، کمک‌های دارویی سوییس به ایران در شرایط تحریمی و نقش فعال این کشور در حفاظت از منافع ایران ابراز خرسندی کرد. همچنین با توجه به آنکه در چندسال گذشته پس از آنکه روابط تهران-ریاض با تنش همراه شد، توافقنامه‌ای در آبان‌ماه 96، میان یک مقام وزارت خارجه ایران و سفیر سوییس در تهران امضا شد که به‌موجب آن، سفارت سوییس در عربستان سعودی حافظ منافع ایران در این کشور باشد، پزشکیان در دیدار با رییس‌جمهور سوییس به این مهم نیز اشاره کرد و ضمن قدردانی از اقدامات این کشور در این چندسالی که شاهد تنش در روابط تهران-ریاض بودیم، گفت که از سرگیری روابط تهران-ریاض، نشانه عمق روابط میان دوکشور است. همزمان ویولا آمهرد، رییس‌جمهور سوییس نیز در این دیدار ضمن تبریک مجدد انتخاب پزشکیان به‌عنوان رییس‌جمهور ملت ایران، بر علاقه‌مندی کشورش برای توسعه همه‌جانبه روابط با ایران تاکید کرد و گفت: «ما همچنین خواهان ادامه نقش‌آفرینی در حمایت از منافع ایران به‌ویژه در رابطه با آمریکا هستیم.»
رییس‌جمهور همچنین در ادامه با اعضای گروه الدر (گروه ریش‌سفیدان متنفذ) که متشکل از سران سابق کشورها و سازمان‌های بین‌المللی است، دیدار کرد و در سخنانی با بیان اینکه «ایران از هر اقدامی که صلح و امنیت را در منطقه ما و جهان تقویت کند، حمایت خواهد کرد»، گفت: «مشکل جدی دنیای امروز این است که تعدادی از کشورهایی که زور و قدرت دارند، به اسم دموکراسی و آزادی، همه راه‌های توسعه را روی کشورهای دیگر می‌بندند.» پزشکیان با اشاره به شعارهایش در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری یادآور شد: «ما باور داریم که چه در داخل کشور و چه در محیط بین‌المللی، همکاری، یگانه راه رشد و پیشرفت برای همه است.» این در حالی بود که مری رابینسون، رییس گروه الدر و رییس‌جمهور سابق ایرلند و سانتوس مانوئل، رییس‌جمهور سابق کلمبیا نیز به نمایندگی از دیگر اعضای گروه الدر در این دیدار صحبت کردند.
یک حاشیه پررنگ‌تر از متن
رییس‌جمهور همچنین در ادامه در نشستی با مدیران رسانه‌های آمریکایی شرکت کرد و در بخشی از سخنانش در این جلسه با تاکید بر اینکه دیدگاهی شفاف و روشن درباره ایران، منطقه و جهان دارد، گفت: «من پس از اینکه کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری شدم، تمام شعار و بحث‌مان این بود که در کشور باید یک وحدت و انسجام کاملی ایجاد شود. چون اختلافاتی که در کشور داشتیم و فعلا هم تا حدودی یک‌سری جریاناتی این اختلافات را دامن می‌زنند، اول باید حلش کنیم.» با این همه اما انتشار روایت‌هایی ازسوی برخی از همین رسانه‌های آمریکایی از صحبت‌های پزشکیان در این جلسه، منجربه شکل‌گیری یکی از مهم‌ترین حواشی این سفر شد. بر این اساس در حالی که بلومبرگ در روایتی از این جلسه مدعی شد که «پزشکیان گفته ایران حاضر است سلاح‌های خود را زمین بگذارد، به شرط آنکه اسرائیل هم سلاح‌هایش را زمین بگذارد»، شورای اطلاع‌رسانی دولت این روایت را تکذیب کرد. همزمان در حالی که برخی منابع رسانه‌ای از این نیز پیشتر رفته و مدعی شدند که پزشکیان در بخشی از سخنانش تاکید کرده که ایران آماده کاهش تنش با اسرائیل است، وزیر امور خارجه که هم‌اکنون همراه رییس‌جمهور در نیویورک به‌سر می‌برد، این ادعاها را به‌شدت تکذیب کرد و گفت که آقای پزشکیان به هیچ عنوان چنین اظهاراتی نداشته است. سیدعباس عراقچی همچنین تاکید کرد برعکس آنچه نقل شده، رییس‌جمهور در دیدار با برخی مدیران رسانه‌های آمریکا، به‌شدت جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و تهاجم آن رژیم به لبنان را محکوم و تاکید کرد که این جنایات با هیچ‌یک از معیارهای انسانی و بین‌المللی همخوانی ندارد و باید متوقف شود. هرچند آنطور که فارس در گزارش روز گذشته خود نوشته، این رسانه‌های آمریکایی در واکنش به تکذیبیه‌های چندرسانه دولتی در ایران، اقدام به انتشار فایل صوتی صحبت‌های رییس‌جمهور کرده و درنتیجه روشن شده که پزشکیان اگرچه اشاره‌ای به «آمادگی برای کاهش تنش با اسرائیل» نداشته، اما دست‌کم آنچه را که بلومبرگ درخصوص آمادگی ایران برای زمین گذاشتن سلاح درصورت اقدام متقابل اسرائیل مدعی شده، به زبان آورده است. نکته‌ای که البته فارس در گزارش خود تاکید دارد ناشی از نوعی «سبق لسان» ازسوی پزشکیان بوده است.
دیدار با روسای جمهور فنلاند و ترکیه
به هر تفسیر اما در حالی که در ادامه روسای جمهور فنلاند، ترکیه و همچنین رییس شورای اروپا هم با پزشکیان دیدار کردند، رییس‌جمهور در دیدار با همتای فنلاندی خود تاکید کرد که «کشتار در غزه و لبنان باید هرچه زودتر خاتمه یابد.»
الکساندر اشتوب، رییس‌جمهور فنلاند نیز در این دیدار با تاکید بر علاقه‌مندی کشورش برای تقویت روابط با ایران، انتخاب پزشکیان به عنوان رییس‌جمهور ملت ایران را فرصت مغتنمی برای رفع برخی مشکلات میان ایران و برخی کشورهای اروپایی دانست.
رییس‌جمهور همچنین در دیدار رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه گفت: «ایجاد یک بازار بزرگ مشترک در منطقه و تبادلات دانشگاهی، علمی و اقتصادی می‌تواند عظمت جهان اسلام را به رخ جهانیان بکشد.»
پزشکیان همچنین با بیان اینکه «جمهوری اسلامی آماده گسترش همکاری‌ها با ترکیه در همه زمینه‌ها به خصوص ارتقای امنیت منطقه است»، خاطرنشان کرد: «بنده در دیدارها و گفت‌وگوهای خود با سران کشورهای منطقه و از جمله در سفر به عراق پیشنهاد ایجاد یک شبکه ارتباطی منطقه‌ای را مطرح کردم که پیش‌نیاز آن تمهید شرایط امنیتی لازم است؛ تحقق این پیشنهاد نیازمند منطقه‌ای عاری از تروریسم است.» رجب طیب اردوغان نیز در این دیدار با تسلیت درگذشت تعدادی از معدنکاران کشورمان در حادثه معدن طبس، از تشدید حملات رژیم صهیونیستی به لبنان ابراز نگرانی کرد.
دیدار پزشکیان با رییس شورای اروپا
رییس‌جمهور همچنین در دیدار شارل میشل، رییس شورای اروپا با بیان اینکه «دولت چهاردهم در داخل و در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی به دنبال گسترش تفاهم و همکاری است»، گفت: «ما به دنبال رسیدن به یک زبان و نگاه مشترک برای همکاری با دیگر کشورها در عرصه‌های مختلف در جهت پیشرفت متقابل هستیم و گفت‌وگو و تفاهم تنها راه رسیدن به این نگاه و زبان مشترک است.» او با تاکید بر اینکه «امروز دنیا بیشتر از هر زمان دیگری به گفت‌وگو و تعامل نیاز دارد تا زبان زور و تهدید»، تصریح کرد: «دوری و عدم تعامل ذهنیت‌هایی ایجاد می‌کند که بستر سوءتفاهم‌ها و تشدید اختلافات می‌شوند، اما گفت‌وگوی بی‌واسطه و تعامل بهتر می‌تواند مطالب را منعکس و منتقل کند.»
پزشکیان با بیان اینکه «دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران هم در داخل کشور و هم در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی به دنبال گسترش تفاهم، همدلی و همکاری است»، یادآور شد: «البته عبور از حصار اندیشه‌ها و باورها کار ساده‌ای نیست و نیاز به زمان دارد، اما ما به دنبال رسیدن به یک زبان و نگاه مشترک برای همکاری با دیگر کشورها در عرصه‌های مختلف در جهت پیشرفت متقابل هستیم و گفت‌وگو و تفاهم تنها راه رسیدن به این نگاه و زبان مشترک است.»
شارل میشل نیز در این دیدار با سازنده توصیف کردن گفت‌وگوی تلفنی خود با پزشکیان که چندی پیش انجام شد، گفت: «انتخاب جناب‌عالی به ریاست‌جمهوری را پنجره و فرصت جدیدی برای احیای گفت‌وگوها با اتحادیه اروپا
می‌دانیم. ما دیدگاه‌های شما را به دقت بررسی کرده و معتقدیم می‌توانیم روحیه و اصول مورد تاکید جناب‌عالی را به‌ویژه در مساله احترام به تنوع افکار، تساهل و رواداری، مبنای تعاملاتی سازنده قرار دهیم.»
نطق پزشکیان در نشست سران «میثاق آینده»
رییس‌جمهور همچنین شامگاه دوشنبه به وقت تهران در یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سفرش به نیویورک، در نشست سران «میثاق آینده» شرکت کرد و در سخنانی گفت: «مواجهه با چالش‌های کنونی و آینده نیازمند همکاری و تعامل براساس عدالت و صداقت است. بیایید آینده عادلانه و پررونق برای فرزندان خود بیافرینیم. محور این تعامل توجه به نقش سازمان ملل به عنوان نماد چندجانبه‌گرایی است.»
او خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران دیدگاه‌ها و ملاحظات خود درباره سند پیمان آینده را در این سازمان ثبت کرده است. تقویت نظام چندجانبه‌گرایی برای برخورد ریشه‌ای با جنگ، تبعیض، فقر و گرسنگی باید مبنای کار مشترک برای آینده باشد. نقش فرهنگ و خانواده و گفت‌وگوهای بین‌نسلی، توجه به نقش زنان و جوانان و توانمندسازی آنها انکارناپذیر است.»
دیدار پزشکیان با دبیرکل سازمان ملل
رییس‌جمهور همچنین در ادامه برنامه‌های سفرش به نیویورک، در دیدار آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گفت: «جمهوری اسلامی ایران به دنبال ایجاد صلح و امنیت پایدار در منطقه با کمک دولت‌های همسایه از جمله کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است.» او با قدردانی از ابراز همدردی گوترش برای درگذشت شماری از معدنکاران ایرانی در انفجار معدن طبس، این رخداد تلخ را یکی از آثار تحریم‌های ناجوانمردانه علیه جمهوری اسلامی ایران و ممنوعیت ورود تجهیزات به ایران دانست. او در ادامه با اشاره به شعار انتخاباتی‌اش مبنی‌بر «وفاق در داخل» و «تعامل با جهان»، گفت: «رژیم صهیونیستی در روز آغاز رسمی ریاست‌جمهوری بنده، اقدام به ترور شهید هنیه به‌عنوان مهمان رسمی جمهوری اسلامی ایران کرد و در حالی که ما برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها و درگیری‌ها صبر پیشه کردیم، صهیونیست‌ها بعد از به شهادت رساندن حداقل ٤١‌هزار نفر در غزه، حالا به لبنان هم حمله کرده و تعداد زیادی را به شهادت رسانده‌اند و ما به شکل خیلی جدی نگران گسترش درگیری در تمام منطقه هستیم.» آنتونیو گوترش نیز در این دیدار با تبریک به پزشکیان برای کسب اعتماد مردم ایران، ابراز امیدواری کرد که جمهوری اسلامی ایران در دوره دولت چهاردهم در مسیر توسعه قرار گرفته و منطقه خاورمیانه نیز شاهد صلح، امنیت و آرامش باشد.
رییس‌جمهور همچنین در دیدار امامعلی رحمان، رییس‌جمهوری تاجیکستان مساله افغانستان را موضوع مشترک ایران و تاجیکستان دانست و بر ضرورت همگرایی و همکاری بیشتر برای کمک به این کشور در مسیر غلبه بر مشکلات و مسائل پیش‌رو تاکید کرد. پزشکیان روابط دوکشور را ممتاز و متکی بر پیوندهای عمیق تاریخی و خویشاوندی توصیف و تصریح کرد: «ما خواهان توسعه و گسترش تعاملات و ارتباطات علمی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی با تاجیکستان هستیم.»
امامعلی رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان هم در این دیدار با تجلیل از مواضع پزشکیان در راستای ایجاد وحدت و همبستگی میان کشورهای اسلامی گفت: «جمهوری اسلامی ایران به‌رغم فشارها و تحریم‌های ظالمانه به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته و ما خواستار استفاده از تجربیات ایران و همچنین تقویت و تعمیق روابط در همه زمینه‌ها هستیم.»