جزایر سه‌گانه، ایرانی هستند راه‌حل «آرش» مذاکره است

گروه سیاسی- نشست وزرای شورای همکاری خلیج‌فارس که این‌بار هم تقریبا مشابه تمامی ادوار پیشین طی این سال‌ها و بلکه دهه‌های گذشته به فرصتی برای طرح ادعاهای بی‌اساس اعراب و متحدان‌شان علیه تمامیت‌ارضی ایران تبدیل شد و درنتیجه وزرای خارجه شماری از کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس علاوه‌بر آنچه در بیانیه مشترک این شورای همکاری درخصوص حق امارات متحده عربی در حاکمیت بر جزایر سه‌گانه تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی و همچنین حق بهره‌برداری انحصاری دوکشور کویت و عربستان از میدان گازی آرش و سلب حقوق مسلم ایران از این میدان گازی مطرح کردند، در حاشیه برگزاری این اجلاسیه نیز این ادعاهای واهی را تکرار کردند. آن هم در شرایطی که این نشست وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس بار دیگر یک‌مهمان ویژه داشت و او کسی نبود مگر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه! دیپلماتی که از سفر خود به ریاض که به‌منظور شرکت در نشست وزارتی شورای همکاری خلیج‌فارس انجام شد، تا آنجا که می‌توانست استفاده کرد و علاوه‌بر دیدار با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه دولت سعودی، با شماری از دیگر دیپلمات‌ها و مقام‌های کشورهای عربی و غیرعربی همچون جاسم محمد البدیوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس، حسین ابراهیم‌طه دبیرکل سازمان همکاری اسلامی، سوبرامانیام جایشانکار وزیر امور خارجه هند و مائورو ویرا وزیر امور خارجه برزیل که همگی به‌منظور شرکت در نشست وزارتی شورای همکاری خلیج‌فارس، خود را به پایتخت عربستان سعودی رسانده بودند، به گفت‌وگو نشست. وزیر امور خارجه روسیه که ازقضا ازجمله سخنرانان اصلی نشست اخیر شورای همکاری خلیج‌فارس نیز بود، در بخشی از سخنانش ضمن تقدیر از نقش میانجی‌گری قطر در حل مسائل سیاسی بحران فلسطین گفت: «ما از نقش میانجیگری قطر در ایجاد یک راهکار سیاسی در فلسطین قدردانی می‌کنیم.» آن هم در شرایطی که روسیه که او به‌نمایندگی از آن در این نشست حاضر شده بود، در این چند سال گذشته پیرو لشکرکشی به خاک اوکراین، درگیر جنگی تمام‌عیار است و درعین حال نیازمند میانجی‌گری طرف‌های خارجی تا مگر بتواند به این غائله پایان دهد. لاوروف اما نه‌تنها هنوز به راه‌حلی برای آغاز مذاکرات صلح با اوکراین نرسیده، در حالی از قطری‌ها به‌خاطر نقشی که در راستای میانجی‌گری میان طرفین مخاصمه و جنگ خونین غزه ایفا کرده و می‌کند، تقدیر کرد که نه‌تنها این رایزنی‌ها و میانجی‌گری‌ها تاکنون به نتیجه‌ای ملموس نرسیده، بلکه کماکان نیز ادامه دارد و جالب‌تر آنکه لاوروف نیز اذعان می‌دارد که «صلح در خاورمیانه بدون حل مساله فلسطین محال است.»
فارغ از تحرکات وزیر خارجه روسیه در ریاض که ازقضا به فاصله کمتر از یک‌هفته پس از آن رقم خورد که غائله زنگزور با نقش‌آفرینی آشکار کرملین بار دیگر روابط تهران- مسکو را با چالشی جدی مواجه کرد و در پی آن، بسیاری از ناظران ضمن انتقاد نسبت‌به راهبرد سیاست خارجی این سال‌های گذشته جمهوری اسلامی که بر پایه «نگاه به شرق» طراحی شده و می‌شود، خواستار تجدیدنظر در این راستا شدند، اکنون مهم‌ترین مساله سیاست خارجی ایران، تکرار ادعاهای بی‌اساسی است که از سوی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس مطرح شده و عجیب‌‌تر آنکه این ادعاها به‌ویژه در این سال‌های گذشته، مشخصا ازسوی دوقدرت مهم شرق یعنی مسکو و پکن نیز حمایت می‌شوند. ادعاهایی که با تمرکز بر مباحثی همچون جزایر سه‌گانه ایرانی و میدان گازی آرش از سوی امارات‌متحده عربی، کویت و عربستان سعودی مطرح شده و در این سال‌ها، گاه چینی‌ها در حمایت با این ادعاهای واهی، با اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس عکس یادگاری انداخته‌اند و گاه، مقام‌های ارشد کرملین، شانه‌به‌شانه اعراب، علیه تمامیت ارضی و حق حاکمیت سرزمینی ایران موضع‌گیری کرده‌اند.
بیانیه وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس علیه ایران
وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس که روز دوشنبه همین هفته به‌منظور بحث و گفت‌وگو درباره بحران و تحولات غزه در ریاض پایتخت عربستان سعودی گردهم آمده و همزمان میزبان مهمانانی غیرعرب از کشورهایی همچون روسیه، هند و برزیل بودند،طی بیانیه‌ای به چند موضوع و محور خاص اشاره کردند که هرکدام به‌نحوی به ایران ارتباط داشت. وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس که در بخشی از بیانیه خود بدون اشاره مستقیم به ترور اسماعیل هنیه در تهران، «هرگونه ترور سیاسی»، «خشونت سیاسی»، «ارتکاب جنایات توسط اشغالگران اسرائیل علیه مردم فلسطین» و همچنین «تضعیف تلاش‌های صلح» را «محکوم» کردند، در ادامه به موضوع برگزاری انتخابات زودهنگام در ایران نیز پرداختند و ضمن تبریک به رییس‌جمهور و ملت ایران به‌خاطر «پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران»، ابراز امیدواری کردند که این تحولات، زمینه‌ساز «موفقیت، پیشرفت و توسعه ایران» شود. وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس همچنین در حالی در ادامه این بیانیه، بر مواضع و تصمیمات قاطع خود در مورد داشتن روابط با ایران تاکید و بر لزوم پایبندی خود به مبانی و اصول اساسی مبتنی‌بر منشور سازمان ملل متحد و منشورهای حقوق بین‌الملل، اصول حسن همجواری، حاکمیت کشورها، عدم مداخله در امور داخلی، حل‌وفصل اختلافات از راه‌های مسالمت‌آمیز و عدم استفاده از زور یا تهدید آن و رد فرقه‌گرایی تاکید کردند که در بند دیگری از این بیانیه، از «تحولات پرونده هسته‌ای ایران» ابراز نگرانی کرده و بر اهمیت تسریع دستیابی به تفاهم سازنده بین ایران و کشورهای ذی‌ربط درمورد پرونده هسته‌ای به‌منظور حفظ امنیت و ثبات منطقه تاکید کردند. چنانکه در بخشی از این بیانیه آورده‌اند: «شورای همکاری برای همکاری و برخورد موثر با پرونده هسته‌ای ایران و شرکت در کلیه مذاکرات، گفت‌وگوها و نشست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در این زمینه داشته است. این مذاکرات باید علاوه‌بر برنامه هسته‌ای ایران شامل همه موارد از جمله مسائل امنیتی و نگرانی‌های کشورهای عربی خلیج‌فارس مانند موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز، هواپیماهای بدون سرنشین و ایمنی ناوبری بین‌المللی و تاسیسات نفتی باشد.» شورای وزیران همچنین بر اهمیت تعهد ایران به عدم عبور از میزان غنی‌سازی اورانیوم موردنیاز برای استفاده‌های صلح‌آمیز و لزوم انجام تعهدات خود و همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کرده و در بخش دیگری از این بیانیه، با تاکید بر اهمیت حفظ امنیت دریایی و آبراه‌ها در منطقه و مقابله با فعالیت‌هایی که امنیت و ثبات منطقه و جهان را تهدید می‌کند، از جمله به مواردی همچون «هدف قرار دادن کشتی‌های تجاری و تهدید خطوط کشتیرانی دریایی، تجارت بین‌المللی و تاسیسات نفتی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس» به این عنوان اشاره کردند.
با این همه اما بی‌تردید مهم‌ترین بخش این بیانیه، بندهایی بود که به بحث حق حاکمیت جزایر سه‌گانه ایرانی و حق بهره‌برداری از میدان گازی آرش می‌پرداخت. وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس که بار دیگر بر مواضع پیشین خود درخصوص جزایر سه‌گانه (تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی) تاکید کردند، در این رابطه مدعی شدند: «ما از حق حاکمیت امارات بر جزایر سه‌گانه تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی و آب‌های سرزمینی، قلمرو هوایی، فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی جزایر سه‌گانه به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از قلمرو امارات حمایت می‌کنیم!» این در حالی است که در ادامه ادعاهای شورای همکاری درباره جزایر سه‌گانه ایرانی آمده است: «هرگونه تصمیم یا اقدام ایران در مورد جزایر سه‌گانه باطل بوده و هیچ‌یک از حقایق تاریخی و حقوقی در مورد حاکمیت (ادعایی) امارات بر جزایر سه‌گانه را تغییر نمی‌دهد!» در این بیانیه همچنین آمده است: «از ایران می‌خواهیم به تلاش‌های امارات برای حل این موضوع از طریق مذاکره مستقیم یا توسل به دیوان بین‌المللی دادگستری پاسخ دهد.» وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس همچنین اتهامات و ادعاها درمورد جزایر سه‌گانه ایرانی، مانورهای نظامی ایران در تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی و آب‌های سرزمینی، قلمرو هوایی، فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی این سه را محکوم کردند. این در حالی بود که وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس در بند پایانی این بیانیه نیز به بحث بهره‌برداری از میدان گازی آرش پرداخته و مدعی شدند که «کل میدان «آرش» در مناطق دریایی کشور کویت واقع شده و مالکیت منابع طبیعی در منطقه تقسیم‌شده زیردریایی در مجاورت منطقه تقسیم‌شده عربستان و کویت است و آنها به تنهایی حق بهره‌برداری کامل از منابع طبیعی در آن منطقه براساس مفاد حقوق بین‌الملل و براساس توافقنامه‌های منعقده را دارند.»
واکنش تهران به ادعاهای شورای همکاری خلیج‌فارس
هنوز ساعاتی از انتشار این بیانیه مغرضانه شورای همکاری خلیج‌فارس نگذشته بود که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران به آن واکنش نشان داد و اعلام کرد که مواضع غیرسازنده شورای همکاری خلیج‌فارس، کمکی به فرآیند تعامل و همکاری منطقه‌ای نمی‌کند. ناصر کنعانی با اشاره به برخی مفاد مرتبط با ایران در بیانیه پایانی یکصدوشصت‌ویکمین نشست وزرای امور خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس در ریاض، این موارد را محکوم و آنها را تکراری، غیرسازنده و بی‌حاصل توصیف کرد. او، بند مربوط به جزایر ایرانی در خلیج‌فارس را مطلقا مردود دانست و تاکید کرد که «جزایر سه‌گانه ایرانی ابوموسی، تنب‌بزرگ و تنب‌کوچک، جزو لاینفک و ابدی خاک جمهوری اسلامی ایران است.»
کنعانی خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران هرگونه اظهارنظر درخصوص مسکونی‌سازی، سفر مقام‌های کشوری و لشکری به جزایر متعلق به ایران و همچنین برگزاری رزمایش نظامی در مرزهای سرزمینی خود را دخالت در امور حاکمیتی خود تلقی کرده و آن را محکوم می‌کند.»
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین درج ادعای یکجانبه کویت درباره میدان آرش در بیانیه پایانی وزرای خارجه این شورا را مردود دانست و تصریح کرد: «صدور بیانیه‌های تکراری و طرح ادعاهای یکجانبه، فاقد ارزش حقوقی است و حقی را برای طرف کویتی اثبات نمی‌کند.»
او یادآور شد: «تنها راهکار منطقی و نتیجه‌بخش درخصوص میدان آرش، بازگشت به میز مذاکرات فنی و حقوقی و گفت‌وگوی دوجانبه به‌منظور دستیابی به توافقی پایدار براساس حسن همجواری و احترام به منافع مشترک است.» کنعانی همچنین با اشاره‌ به بند موضوعات مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران همواره به قوانین و تعهدات بین‌المللی خود پایبند بوده، بنابراین اظهارات بی‌اساس در ارتباط با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را فاقد ارزش می‌داند.»
او امنیت در منطقه را مقوله‌ای یکپارچه و غیرقابل تفکیک دانست و با تاکید بر اهمیت همکاری منطقه‌ای به‌منظور تامین امنیت‌جمعی گفت: «جمهوری اسلامی ایران ضمن مردود دانستن حضور نظامی بیگانگان در سطح منطقه، نقش موثر و سازنده خود را در تامین امنیت آب‌ها و آبراه‌های منطقه‌ای با قوت ادامه خواهد داد.»
احتمال تکرار سرنوشت «آرش» برای «اسفندیار» و «فرزاد»
همزمان با اعلام موضع رسمی سخنگوی وزارت امور خارجه در ارتباط با ادعاهای وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس درباره جزایر سه‌گانه ایرانی و میدان گازی آرش، اما فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا نیز مشخصا به بحث بهره‌برداری از میدان گازی آرش اشاره کرد و گفت: «به دولت چهاردهم پیشنهاد دادیم که درصورت حمایت دولت، می‌توانیم فاز نخست پالایشگاه مهر خلیج‌فارس را تا پایان سال‌جاری تکمیل و ۱۳‌میلیون لیتر بنزین یورو‌۴ را به تولیدات روزانه بنزین کشور اضافه کنیم.»
سردار عابد که دیروز با حضور در یک نشست مطبوعاتی در این رابطه اظهارنظر می‌کرد، با تاکید بر اینکه «توسعه میدان آرش برای ما واجب‌ است و باید دستگاه دیپلماسی ما آن را مطالبه و وزارت نفت پیگیری کند»، یادآور شد:«این مسائل درخصوص میادین اسفندیار و فرزاد نیز وجود دارد.» سردار عابد گفت: « آمادگی شروع حفاری در میدان آرش را داریم، دکل هم داریم، اما باید وزارت نفت و وزارت امور خارجه شرایط را ایجاد کنند تا ما کار را شروع کنیم، طرف کویتی با همکاری عربستان کار توسعه آرش را آغاز کرده و ما نباید نظاره‌گر باشیم.»