جای خالی ایران در صنایع خلاق

جدیدترین گزارش اقتصاد خلاق نشان می‌دهد نوآوری به عنوان یک عامل کلیدی در توسعه اقتصادی ایران می‌تواند نقش بازی کند. طبق داده‌های رسمی سهم ایران در اقتصاد خلاق زیر یک‌درصد و کمتر از ۴‌میلیارد‌دلار است.
طبق گزارش فنی و آماری چشم‌انداز اقتصاد خلاق در سال 2024 که توسط سازمان ملل متحد منتشر شده، یکی از بخش‌های پیشرو در این عرصه، صنایع خلاق است.
محمد شریفی، رییس مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات اتاق ایران در مورد روند نوآوری در دنیا به اکوایران گفت: در دنیای پویای امروز، نوآوری به‌عنوان شاهرگ حیاتی توسعه اقتصادی شناخته می‌شود. این مفهوم جادویی، نه‌تنها به افزایش بهره‌وری و کارایی در صنایع مختلف منجر می‌شود، بلکه زمینه‌ساز ظهور صنایع نوین و گسترش مرزهای بازار است.
او افزود: این صنایع که در حوزه‌هایی همچون فیلمسازی، موسیقی، هنرهای تجسمی و بازی‌های رایانه‌ای فعالیت می‌کنند، به‌طور چشمگیری سهم خود را در تولید ناخالص داخلی و اشتغال جهانی افزایش داده‌اند. حقایق و ارقام ارائه‌شده در این گزارش مهر تاییدی بر نقش بی‌بدیل نوآوری در هدایت اقتصادهای پیشرو دنیا می‌زند.
نوآوری و اقتصادهای پیشرو
شریفی با اشاره به چین گفت: چین به عنوان یکی از بارزترین مثال‌ها در این زمینه است. در سال 2022، صنعت فرهنگی و خلاق این کشور به درآمد عملیاتی 3/2تریلیون‌دلار دست یافت که این رشد عظیم نشان می‌دهد چین با استفاده از نوآوری در صنایع خلاق، توانسته است سهم خود را در اقتصاد جهانی به طرز چشمگیری افزایش دهد. این کشور نه‌تنها در تولید فیلم و موسیقی پیشرفت‌های چشمگیری داشته است، بلکه در حوزه‌های جدیدی مانند بازی‌های رایانه‌ای و هنرهای دیجیتال نیز به موفقیت‌های بزرگی دست یافته است.
او افزود: اندونزی نیز مثال دیگری از کشوری بوده که از نوآوری برای رشد اقتصادی استفاده کرده است. اقتصاد خلاق اندونزی در سال 2021 حدود 82‌میلیارد‌ دلار به تولید ناخالص داخلی این کشور افزوده و 24‌میلیون نفر را به اشتغال واداشته است. این رقم‌ها نشان‌دهنده آن است که نوآوری و خلاقیت چگونه می‌تواند به یک موتور محرکه برای رشد اقتصادی تبدیل شود، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه.
شریفی ادامه داد: در بریتانیا نیز صنایع خلاق به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تبدیل شده‌اند. این صنایع در سال 2023 حدود 5/2‌میلیون نفر را به کار مشغول کرده و 3/7‌درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل داده‌اند. نوآوری در این کشور نه‌تنها به افزایش تولید ناخالص داخلی کمک کرده، بلکه باعث جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و ایجاد مشاغل با درآمد بالا
شده است.
اثر صنایع خلاق بر رشد اقتصاد
به باور شریفی، نوآوری در صنایع خلاق نه‌تنها باعث رشد اقتصادی شده است، بلکه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد کلان کشورها تاثیر می‌گذارد. او گفت: در کشورهایی مانند نیجریه، رشد سریع صنعت فیلمسازی و موسیقی باعث کاهش نرخ بیکاری، افزایش درآمدهای صادراتی و بهبود تصویر بین‌المللی این کشور شده است. با توسعه این صنایع، نیجریه توانسته است با چالش‌های اقتصادی داخلی مقابله کرده و موقعیت خود را در بازارهای جهانی تقویت کند.شریفی افزود: فیلیپین نیز با تمرکز بر صنعت انیمیشن و طراحی گرافیکی، توانسته است اقتصاد خلاق خود را به یکی از منابع اصلی درآمدزایی تبدیل کند. این کشور با بهره‌گیری از نیروی کار جوان و خلاق، به یک مرکز بین‌المللی برای تولید محتوای دیجیتال تبدیل شده است. رشد این صنعت نه‌تنها باعث افزایش تولید ناخالص داخلی شده، بلکه به ایجاد هزاران شغل جدید و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی منجر شده است.
جای خالی ایران
رییس مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات اتاق ایران گفت: گزارش فنی و آماری چشم‌انداز اقتصاد خلاق در سال 2024 به روشنی نشان می‌دهد که نوآوری به عنوان یک عامل کلیدی در توسعه اقتصادی و رشد اقتصادهای کلان در کشورهای مختلف جهان نقش‌آفرینی می‌کند. کشورهایی که توانسته‌اند با موفقیت به توسعه اقتصاد خلاق خود بپردازند، نه‌تنها به رشد اقتصادی بالاتری دست یافته‌اند، بلکه به واسطه تنوع‌بخشی به اقتصاد خود، توانسته‌اند در برابر نوسانات اقتصادی جهانی مقاوم‌تر شوند.
او افزود: براساس این گزارش، ایران می‌تواند از تجربیات موفق چند کشور الگوبرداری کند. اندونزی با ایجاد زیرساخت‌های حمایتی و سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی کار خلاق، نیجریه با تمرکز بر صنعت فیلمسازی و موسیقی و فیلیپین با تکیه بر صنعت انیمیشن و طراحی گرافیکی، به موفقیت‌های چشمگیری در توسعه اقتصاد خلاق خود دست یافته‌اند. ایران می‌تواند با الهام از این تجربیات و سرمایه‌گذاری در آموزش، زیرساخت‌ها و بخش‌های فرهنگی و هنری، در مسیر توسعه اقتصادی پایدار و تنوع‌بخشی به اقتصاد خود گام بردارد.
شریفی گفت: با توجه به تجربیات جهانی، می‌توان گفت، نوآوری و توسعه صنایع خلاق از طریق افزایش تنوع اقتصادی، کاهش وابستگی به صنایع سنتی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، به تقویت اقتصاد کلان کشورها کمک می‌کند. کشورهایی که در این زمینه موفق بوده‌اند، از پایداری اقتصادی بالاتری برخوردارند و کمتر در برابر نوسانات اقتصادی جهانی آسیب‌پذیر هستند.
او تاکید کرد: با توجه به اهمیت راهبردی نوآوری و اقتصاد خلاق در جهان امروز، به نظر می‌رسد توجه ویژه به این حوزه برای کشورهایی مانند ایران که به دنبال تنوع‌بخشی به اقتصاد خود هستند، می‌تواند راه‌حلی پایدار و موثر باشد.