جانشین عشقی باید سیاسی باشد یا متخصص؟

«جهان‌صنعت» – همزمان با چهار‌سالگی بحران بورس (۱۹ مرداد ۱۳۹۹)، شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت مالی ایران (بورس، بانک و بیمه) به عنوان بزرگ‌ترین و با سابقه‌ترین رویداد حوزه مالی، سرمایه‌گذاری و فناوری‌های مالی کشور طی دو دهه اخیر از صبح روز گذشته (جمعه ۱۹ مردادماه) آغاز به کار کرد.
نکته قابل توجه در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه، غیبت وزیر اقتصاد و رییس سازمان بورس بود. در همین رابطه و در ابتدای این مراسم، حسین عبده‌تبریزی ، دبیر کمیته علمی شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت مالی ایران گفت: این نمایشگاه در شرایط تغییرات دولت صورت گرفته فلذا ناهماهنگی‌های مختلف هم بالطبع ایجاد شده است. همچنین این نمایشگاه در حالی برگزار می‌شود که بازار سرمایه نیز همچون بسیاری دیگر از بازارها در رکود عمیقی قرار گرفته است.
دبیر کمیته علمی نمایشگاه صنعت مالی ایران ضمن بیان اینکه دولت چهاردهم کار سختی در بازار سرمایه پیش‌رو دارد ادامه داد: در سال‌های اخیر مشکل فقط برای بازار سرمایه نبوده و بازارهای مسکن، خرده‌فروشی‌ها و… هم درگیر چالش‌های متعددی شده‌اند و نتوانستند تورم را پوشش دهند.
وی ادامه داد: همه اینها به دولت چهاردهم فشار وارد خواهد کرد ضمن اینکه در حوزه برق و گاز نیز با چالش مواجه هستیم و دولت چهاردهم باید برنامه‌ریزی‌های بسیاری در این زمینه‌ها داشته باشد. طی ۲۰‌روز اخیر با مسوولان سازمان بورس در حوزه‌های مختلف از جمله ساختار، قوانین و‌… کار شده تا گزارشات به دولت چهاردهم ارائه شود. خوشبختانه باتوجه به اینکه دولت چهاردهم به نظر می‌رسد که متعهد به گفتمان و رفاه است، امیدوار هستیم که فارغ از شرایط، با همت جوانان شرایط بهتری در حوزه بازار سرمایه فراهم شود.
غایبان بزرگ یک نشست اقتصادی
از سوی دیگر، در نشست اقتصادی که قرار بود تحت عنوان «نحوه حضور مدیران بازار سرمایه در تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی» در روز نخست نمایشگاه با حضور حسین عبده‌تبریزی، مجید عشقی، شاپور محمدی و حمید آذرخش برگزار شود، با حضور کارشناسان دیگری از جمله علی سنگینیان، محمد اقبال‌نیا و بهرنگ اسدی برگزار شد؛ نشستی که با اعتراضات گسترده فعالان بازار سرمایه، انتقادات بسیار تند آنها از مجید عشقی و در بخش‌هایی نیز با تنش همراه شد. در ابتدای این نشست اقتصادی علی سنگینیان، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری افتخار سهام با تاکید بر این نکته که بورس ایران دو مشکل اصلی دارد گفت: بورس دو چالش اساسی دارد؛ مشکل اول چالش سیاستگذاری در اقتصاد کلان است، به عبارتی اقتصاد به صورت جزیره‌ای اداره می‌شود.
وی ادامه داد اما علاوه بر مشکلات اقتصاد کلان، در خود بازار سرمایه هم مشکلات جدی وجود دارد. سازمان بورس منابع لازم برای پاسخگویی به درخواست‌های سهامداران را ندارد. درخصوص چالش اول که مربوط به خود سیاستگذاری حوزه اقتصاد کلان است، امیدواریم در دولت جدید تغییراتی اساسی ایجاد شود اما درخصوص چالش دوم که مربوط به خود بازار سرمایه است، می‌توانیم قدم‌های بهتری برداریم که در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تغییراتی ایجاد شد.
سنگینیان همچنین در پاسخ به سوال عبده‌تبریزی درخصوص تصمیمات بانک مرکزی در حوزه نرخ بهره ادامه داد: سیاست‌گذاری بانک مرکزی به‌گونه‌ای است که بدون اینکه نگران بازار سرمایه باشد و بدون اینکه نگران پاسخگویی باشد، سیاست‌هایی درخصوص نرخ بهره را اتخاذ کرده که این نرخ در زمان بسیار بدی هم اعمال شد. این درحالی است که کاهش نرخ باید منطبق با منطق اقتصادی و هماهنگ با سیاست‌های دیگر باشد.
بازار سرمایه در چالش‌های کلان نباید منفعل باشد
دکتر بهرنگ اسدی، عضو کمیته سرمایه‌گذاری خارجی صندوق توسعه ملی و نایب‌رییس هیات‌مدیره گروه مالی صندوق توسعه ملی در این نشست اظهار کرد: اگر مشکل بازار را نااطمینانی بدانیم، بخشی از آن قابل حل است و بخشی هم خیر. سیاست‌های کنترلی دولت، عامل اصلی ناترازی‌های اقتصاد است. اما اگر این مشکلات سیاستگذاری در اقتصاد کلان را بگذاریم کنار، موضوع دومی که با آن مواجه هستیم نحوه مواجهه حاکمیت با بازار سرمایه است، به گونه‌ای که اهمیت بازار سرمایه در تصمیمات اقتصاد کلان کمتر دیده می‌شود. باید بورس در تصمیمات و سیاستگذاری‌ها دارای اهمیتی در شان خود باشد. اگر در اقتصاد کلان چالشی به اسم ناترازی داریم، بازار سرمایه نباید منفعل باشد و باید بسیار فعالانه نقش خود را درجهت حل این بحران‌ها ایفا کند. وی ضمن اشاره به حضور خودروسازان در بورس ادامه داد: در رابطه با حضور خودروسازان در بورس دو دیدگاه وجود دارد؛ گروهی هستند که معتقدند عرضه خودرو در بورس کالا اشتباه است و گروهی دیگر که معتقدند برای کشف قیمت بهتر، عرضه خودرو در بورس کالا هم به نفع مصرف‌کنندگان و هم به نفع خودروسازان است. درستی دیدگاه دوم ثابت شده است اما این موضوع به این معنا نیست که مشکلات خودروسازان با عرضه خودرو در بورس کالا به صورت کامل حل خواهد شد.
دولت و مجلس عامل اصلی مشکلات بورس
در این نشست اقتصادی همچنین دکتر محمد اقبال‌نیا، مديرعامل شركت كارگزاری حافظ و مدير سرمايه‌گذاری شركت سرمايه‌گذاری صندوق بازنشستگی كاركنان ‏بانک‌ها گفت: عامل اصلی مشکل بورس دولت و مجلس است، عامل اصلی مشکلات بورس کمونیست‌های مسلمانی هستند که با قیمت‌گذاری دستوری اقتصاد و به دنبال آن بورس را دچار بحران و مشکلات متعدد کرده‌اند. تولید را به حاشیه برده‌اند و بورس را دچار مشکل کرده‌اند. دولت دچار کسری بودجه است و این کسری از جیب شرکت‌ها تامین می‌شود. وی ادامه داد: قطعی برق که این روزها برای تمام مصرف‌کنندگان بسیار ملموس است نتیجه قیمت‌گذاری دستوری است اما متاسفانه به دلایل مختلف از جمله تحریم‌های بین‌المللی، سیاستگذاران ما همچنان از روش‌های منسوخ شده برای اداره اقتصاد کشور استفاده می‌کنند. برای مثال در شرکت‌های خودرویی با وجود اینکه دولت، سهام خود را واگذار کرده است اما همچنان قیمت‌گذاری محصولات را انجام می‌دهد و حتی مدیران هم دولت مشخص می‌کند. به اعتقاد اقبال‌نیا فارغ از مسائل بین‌المللی برای حل چالش‌های بورس باید قیمت‌گذاری دستوری کنار برود، فاصله نرخ ارز نیمایی و نرخ ارز بازار آزاد از بین برود و شرکت‌ها به بخش خصوصی واگذار شوند. در همین رابطه اقبال‌نیا ادامه داد: در حال حاضر با ارز ۴۰‌هزار تومانی هیچ کالایی به دست مردم نمی‌رسد، بلکه کالاها با همان نرخ ارز آزاد یعنی ۶۰هزار تومان به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد. این اختلاف قیمت میان ارز نیمایی و ارز بازار آزاد باید خیلی سریع برداشته شود زیرا چنین سیاست‌هایی منسوخ شده‌ای باعث بهر‌مندی عده‌ای از رانت‌های کلان می‌شود.
عبده‌تبریزی: پیام شما را منتقل خواهم کرد!
تقریبا در میانه نشست بود که سهامداران و فعالان بازار سرمایه صدای اعتراض خود را نسبت به ریاست سازمان بورس یعنی مجید عشقی بلند کردند. برخی از شرکت‌کنندگان در این نشست اقتصادی معتقد بودند که حالا که دولت چهاردهم آغاز به کار کرده مجید عشقی با توجه به کارنامه خود باید خیلی سریع عوض شود. در پاسخ به این اعتراضات عبده‌تبریزی به معترضان قول داد که حتما پیام آنها را مبنی بر تغییر سریع رییس سازمان بورس به دولت منتقل خواهد کرد.
در ادامه این نشست این سوال مطرح شد که مدیر بازار باید یک عنصر سیاسی باشد یا یک عنصر کارشناسی و تخصصی؟
سنگینیان در پاسخ به این سوال توضیح داد: در هیچ کشوری وظیفه رییس سازمان بورس بحث‌های شاخصی و قیمتی نیست اما اگرچه از نظر تئوریک ریاست سازمان بورس نباید یک چهره سیاسی باشد و باید یک فرد کارشناس و متخصص باشد اما در ایران رییس سازمان بورس باید هم متخصص و هم یک فرد سیاسی و دارای ارتباطات باشد.