ثروت ازدست‌رفته تاریخی

«جهان‌صنعت»- شورای انقلاب اسلامی در همان ماه‌های نخست پس از پیروزی انقلاب در بهمن ۱۳۵۷ به دلیل حضور برخی افراد و دیدگاه‌های انقلابی ملی-‌مذهبی و نیز در غیاب یک راهبرد از پیش تعیین‌شده برای اداره اقتصاد کشور تصویب کرد که بنیاد کسب‌وکار بنگاه‌های صنعتی را به ویژه در بخش مالکیت از تعادل پیشین خارج کرد و به جابه‌جایی بزرگ در نهاد مالکیت بنگاه‌های صنعتی منجر شد. با اجرای قانون حفاظت توسعه صنایع که شادروان عزت‌الله سحابی در اجرای آن نقش بزرگی داشت، مالکیت صدها بنگاه بزرگ و متوسط از بخش خصوصی سلب و دولت مالک آنها شد. تعریف و تمجید از چپ‌روی آن لایحه انقلابی از سوی همه گروه‌ها و احزاب مذهبی، ملی و کمونیستی راه را برای نقد و بررسی فایده‌ها و ضررهای احتمالی مسدود کرد. تاسیس سازمان صنایع ملی و به تملک صدها بنگاه از سوی این نهاد تازه‌پا و مصادره کارخانه‌ها سیمای مالکیت صنعتی در ایران را دگرگون کرد.
این انقلاب صنعتی در انتقال مالکیت کارخانه‌ها و نیز سال‌های تثبیت انقلاب و اداره جنگ ایران و عراق راه را برای توسعه صنعتی ایران از نظر ذهنی و اجرایی مسدود کرد. رفتار انقلابی با بورژوازی شکل‌گرفته در دوران پهلوی دوم موجب ترس سرمایه‌گذاران اصیل در ایران شد و از آن بدتر ورود هزاران نیروی ناکاربلد به کارخانه‌ها بود که به اداره ناشیانه کارخانه‌ها منجر شد. یکی از بدترین پیامدهای روند یادشده در این بستر، سرمایه‌گذاری ناکافی در بخش تولید صنعتی از سوی بخش خصوصی است و این مقوله تا امروز ادامه داشته و برآیند این روند رقم از‌بین‌رفته سرمایه صنعتی در ایران شده است. سیاست خارجی تنش‌دار ایران با غرب مزید بر علت شده و ایران از تکنولوژی روز دنیا عقب مانده است. علاوه بر این با اجرای قانون حفاظت صنایع هزاران هزار مدیر و متخصص شرکت‌های صنعتی ایران بنگاه‌ها را ترک کردند. چنین شده که صنعت ایران در حال حاضر به دنیایی از ماشین‌آلات و تجهیزات نسل‌های پیشین تبدیل شده و صنعتی واپس‌مانده داریم که برای تعادل‌بخشی به بازار شمار قابل اعتنایی از صنایع دست‌به‌دامان واردات شده‌اند. شوربختانه در همه چهار دهه اخیر سرمایه جایگزین‌شده برای رسیدن به سطح پیشین راه به جایی نبرده و ثروت تاریخی ایرانیان از دست رفته است.