توسعه تجارت حلال، ظرفیت مغفول‌ در تجارت ایران و روسیه

یک کارشناس توسعه کشاورزی گفت: یکی از جنبه‌های روابط کشاورزی ایران و روسیه که کمتر مورد توجه قرار گرفته همکاری رو به رشد اقتصادی و تجاری آنها در زمینه تولید، صادرات و واردات محصولات حلال است.
حسین شیرزاد، کارشناس حوزه توسعه بخش کشاورزی با اشاره به ظرفیت مغفول مانده در روابط تجاری ایران و روسیه به تجارت حلال اشاره کرد و گفت: یکی از جنبه‌های روابط کشاورزی ایران و روسیه که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، همکاری رو به رشد اقتصادی و تجاری آنها در زمینه تولید، صادرات و واردات گوشت حلال و سایر محصولات از سال ۲۰۱۵ است.
وی افزود: در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۰، ایران و روسیه به میزبانی سفارت ایران در مسکو در این زمینه کنفرانس مجازی برگزار کردند که منجر به تصویب سند راهبردی تقویت همکاری‌های تجاری حلال دوجانبه توسط روسیه شد. وی تصریح کرد: هدف از این اقدام «تقویت و توسعه بخش ‌خصوصی ایران و روسیه» از طریق افزایش تجارت حلال و… بین آنها بود. متعاقب آن رییس انجمن بین‌المللی تجارت اسلامی روسیه (IAIB) که به دنبال تقویت روابط مسکو با جهان اسلام است، برای همکاری با ایران در تجارت گوشت حلال و سایر فعالیت‌های اقتصادی ابراز آمادگی کرد.
پیش‌بینی میزان درآمد تجارت حلال
این کارشناس توسعه بخش کشاورزی یادآور شد: تلاش‌های ایران و روسیه برای پیگیری همکاری‌های تجاری حلال نشان‌دهنده اهمیتی است که آنها برای قرار گرفتن در بازار جهانی با ارزش تخمینی ۱۲۹میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ به ۱۴۰‌میلیارد دلار برسد و با بیش از 9/‏‏1‌میلیارد مسلمان که نزدیک به ۲۵‌درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد، قائل شده‌اند.
در حالی که ایران کشوری با اکثریت مسلمان و روسیه با اکثریت مسیحی است، هر دو دارای بازارهای قابل‌توجهی برای تولید و تجارت گوشت حلال و سایر محصولات هستند.
شیرزاد تصریح کرد: در سال ۲۰۱۹، ایران و روسیه در رتبه‌های ششم و هفتم «صنعت گردشگری حلال» با درآمد ۸‌میلیارد دلاری قرار گرفتند. وی تاکید کرد: چشم‌انداز همکاری تجاری حلال بیشتر ایران و روسیه به دو دلیل قابل توجه است. نخست، فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی را که ایران و روسیه می‌توانند برای تقویت تجارت حلال و سایر تجارت بین خود و سایر کشورها به ویژه کشورهای همسایه در آسیای مرکزی و خاورمیانه با جمعیت قابل توجه مسلمان مورد استفاده قرار دهند، برجسته می‌کند. در عین حال، این همکاری مملو از موانعی است که بارزترین آنها تحریم‌های بین‌المللی آمریکاست که ایران و روسیه را به تقویت روابط اقتصادی و تجاری به عنوان ابزاری برای دور زدن این تحریم‌ها تشویق کرده است.
شیرزاد ادامه داد: دوم، بررسی دقیق‌تر سازمان‌ها و افراد ایرانی و روسی درگیر در قرارداد و تجارت محصولات حلال و سایر کالاها، تفاوت‌های کلیدی در شکل‌ها و سبک‌های حکمرانی بین دو کشور را روشن می‌کند. بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰، صادرات ایران به روسیه از حدود ۴۰۰‌میلیون دلار به ۸۰۰‌میلیون دلار تقریبا دو برابر شد و صادرات روسیه به ایران از تقریبا 2/‏‏1‌میلیارد دلار به بیش از 4/‏‏1‌میلیارد دلار افزایش یافت.
وی افزود: بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹، ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و سایر کشورها و سازمان‌های چندجانبه تحریم‌ها را علیه روسیه به دلیل نقش آن در جنگ روسیه و اوکراین (که در فوریه ۲۰۱۴ آغاز شد) تشدید کردند.
کارشناس حوزه توسعه بخش کشاورزی با بیان این که از سال ۲۰۱۵ تحریم‌ها، اروپا را بر آن داشت تا تجارت مواد غذایی خود را با روسیه متوقف کند، اظهار کرد: در این راستا تلاش روسیه برای صادرات گوشت حلال و سایر محصولات کشاورزی به مناطق دیگر را مهم‌تر کرد. همکاری بیشتر تجارت حلال بین ایران و روسیه می‌تواند در کاهش فشار اقتصادی با باز کردن بازارهای صادراتی بیشتر کمک کند.
به گفته شیرزاد، روسیه بازار قابل‌توجهی برای صادرات حلال از ایران است که طبق گزارش‌ها تا نوامبر ۲۰۲۰، ۱۵۰۰ نوع از این محصولات غذایی تولید می‌کرد. در آن سال، حدود ۲۰‌درصد از جمعیت روسیه یا ۲۵‌میلیون نفر از بیش از ۱۴۴‌میلیون نفر، مسلمان بودند و بسیاری از آنها احتمالا گوشت حلال و سایر محصولات مصرف می‌کردند.
وی اضافه کرد: شاید جالب باشد بدانید براساس یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که گوشت حلال به طور فزاینده‌ای در بین غیرمسلمانان در روسیه و اروپا نیز در حال محبوب شدن است. به این ترتیب، مصرف صادرات گوشت حلال ایران به روسیه محدود به مصرف‌کنندگان مسلمان نخواهد بود.
پیشنهاد راه‌اندازی دفتر نمایندگی
شیرزاد با اشاره به ایجاد دفتر نمایندگی روسیه در ایران، گفت: برای تسهیل صادرات، روسیه در کنفرانس مجازی با درخواست ایران مبنی بر ایجاد دفتر یا نمایندگی IAIB در داخل خاک خود در بندرانزلی موافقت کرد.
وی توضیح داد: IAIB دارای دفاتر نمایندگی در حداقل ۲۰ کشور در سراسر جهان در آمریکای‌جنوبی(برزیل)، آمریکای‌شمالی(ایالات‌متحده آمریکا)، اروپای غربی(آلمان)، اسکاندیناوی، اروپای‌شرقی(بوسنی و هرزگوین و صربستان)، خاورمیانه(عربستان سعودی، ترکیه و امارات متحده عربی)، آسیا(هند، سنگاپور و کره‌جنوبی) و جمهوری‌های شوروی سابق(آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، لیتوانی و ازبکستان) است. با این حال، برخی از کشورهای این مناطق با توجه به خطر تحریم‌های ثانویه توسط ایالات‌متحده، احتمالا از واردات یا تجارت محصولات حلال و سایر محصولات با ایران خودداری خواهند کرد.
شیرزاد افزود: از طرف دیگر ایران بازار قابل‌توجهی برای صادرات حلال روسیه است، روسیه تا نوامبر ۲۰۲۰ تنها 3/‏‏1‌میلیون تن گوشت حلال تولید کرده است. ایران بازار بزرگی برای مصرف‌کنندگان گوشت حلال و سایر محصولات است. صرف‌نظر از مصرف داخلی و جمعیت مذهبی، ایران می‌تواند به عنوان مجرای صادرات محصولات حلال روسیه و سایر کالاها به بازارهای آسیای مرکزی و خاورمیانه باشد.
وی عنوان کرد: از زمان اعمال تحریم‌ها علیه روسیه در سال ۲۰۱۵ روسیه، ایران را در کنار هند و چین به عنوان بازار جایگزین اروپا برای صادرات حلال و سایر محصولات کشاورزی در اولویت قرار داده است. روسیه علاوه بر امضای قراردادهای تجاری و مبادله‌ای بیشتر در این بخش‌ها با ایران و سایر کشورهای خاورمیانه می‌تواند از بندرانزلی و منطقه آزاد ایران که در سواحل خزر و کریدور شمال- جنوب با روسیه قرار دارند، استفاده کند.
کارشناس حوزه توسعه بخش کشاورزی با اشاره به واردات و صادرات دام و گوشت حلال، ادامه داد: از سال ۲۰۱۵، ایران گوشت حلال را از دو تولیدکننده بزرگ روسیه وارد کرده و محصولات دامی خود را به کشورهای منطقه و فراتر از آن ارسال کرده است. برای بخش‌های دولتی، نیمه‌دولتی و خصوصی ایران و روسیه، گسترش تجارت حلال می‌تواند زمینه را برای همکاری‌های اقتصادی و تجاری بیشتر دوجانبه و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حوزه‌های دیگر مانند کشاورزی، صنعت و هیدروکربن‌ها فراهم کند.
شیرزاد معتقد است که بندر و منطقه آزاد انزلی دارای زیرساخت‌هایی است که تجارت زمینی، دریایی و هوایی بین ایران، روسیه و سایر بازارها را تسهیل می‌کند. در این فرآیند، سازمان منطقه آزاد انزلی می‌تواند شرایط تجاری مطلوبی را به روسیه از جمله عدم مالیات مضاعف، کاهش عوارض گمرکی و سایر موانع تجاری و همکاری در زمینه کشتیرانی و حمل‌ونقل پیشنهاد دهد.