توریسم در تعلیق

نادر نینوایی- گردشگری ایران تحت‌تاثیر روابط پرتنش تهران و تل‌آویو در ماه‌های اخیر وضعیت مطلوبی نداشته است. از سوی دیگر تحریم‌های بین‌المللی و تنش‌های موجود بر سر پرونده هسته‌ای و مساله ایران‌هراسی، نفس صنعت گردشگری ایران را گرفته است. در داخل کشور نیز پایین آمدن ارزش پول ملی و تورم فزاینده موجود باعث شده که سفر و گردشگری از اولویت‌های زندگی مردم خارج شود.
در چنین شرایطی فعالان صنعت گردشگری روزهای سختی را پشت‌سر می‌گذارند و ضریب اشغال اقامتگاه‌ها لااقل در نیمی از سال
مطلوب نیست.
باتوجه به روی کار آمدن دولت چهاردهم اما این بارقه امید شکل گرفته که با رایزنی‌های دیپلماتیک، کاهش تنش‌های بین‌المللی و بهبود معیشت مردم، چرخ صنعت گردشگری بار دیگر به گردش در آید و زمینه برای عبور از شرایط کنونی فراهم شود.
تاثیر منفی تنش‌های منطقه‌ای بر گردشگری
میلاد نایینیان، فعال صنعت گردشگری کشور ضمن اشاره به تنش‌های اخیر منطقه‌ای به «جهان‌صنعت» گفت: در چند ماه گذشته به سبب بالا گرفتن تنش‌های تهران و تل‌آویو، گردشگری ایران بار دیگر با چالش مواجه شد و بسیاری از کشورها حتی هواپیماهای‌شان را از حریم هوایی ایران عبور نمی‌دهند و این به معنای ریزش بیشتر گردشگران ورودی به ایران است. در طول چندماه گذشته بخش ورودی گردشگری با رکود مواجه بوده و سفرهای محدودی به داخل کشور وجود داشته و جذب گردشگران بین‌المللی خصوصا از کشورهای گردشگرفرست غربی اندک بوده است.
وی افزود: در این شرایط شاید لازم باشد سیاست‌های کلی دستخوش تغییراتی شود تا بتواند در صنعت گردشگری نیز نمود و اثرات مثبتی ایجاد کند. توجه داشته باشید که گردشگری یک مبحث جدا از سیاست‌های کلی کشور نیست و ارتباط تنگاتنگی با سیاست‌های منطقه‌ای و سیاسی با کشورهای مختلف دارد. زمانی که ارتباطات ایران با کشورهای گردشگرفرست مطلوب نباشد و ارتباطات فرهنگی لازم برقرار نباشد، نتیجه آن می‌شود که هرسال میزان گردشگر ورودی از این کشورها، ریزش پیدا می‌کند و زیان این مساله را می‌توان در هتل‌ها، بومگردی‌ها و تاسیسات گردشگری خصوصا در فصول کم مسافر دید.
لزوم مطلوب بودن ارتباط با کشورهای گردشگرفرست
یکی از پیش‌زمینه‌های جذب گردشگران بین‌المللی برقراری روابط مطلوب با کشورهای گردشگرفرست است.
نایینیان ضمن تاکید بر مطلوب نبودن ارتباط با کشورهای گردشگرفرست ابراز داشت: باید به این موضوع توجه داشت که روابط با کشورهای گردشگرفرست مثل کشورهای غرب اروپا، شمال آمریکا و استرالیا چندان مطلوب نیست. جذب گردشگر از کشورهایی نظیر چین و روسیه نیز در صورتی مطلوب است که گردشگران آنها با گردشگران سایر کشورها ادغام شوند تا بتواند بر درآمد گردشگری کشور و تولید ناخالص ملی اثر قابل‌توجهی داشته باشد.
وی در ادامه ضمن اشاره به مشکلات پولی و بانکی ابراز داشت: زمانی که گردشگر به ایران می‌آید نمی‌تواند پول‌های خود را به صورت بانکی جا‌به‌جا کند و برای واریز و دریافت پول از کشورش نیز مشکل دارد. نتیجه این وضعیت آن است که گردشگر ناچار است در سفر به ایران پول کاغذی همراه خود بیاورد که هر گردشگری پذیرنده این موضوع نیست. امیدواریم دولت چهاردهم بتواند تحریم‌های بانکی را بردارد تا اقتصاد کشور نفس بکشد و زمینه لازم برای شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری فراهم شود. افزون بر این، باید اذعان داشت که تبلیغات منفی که درخصوص ایران می‌شود و مساله ایران‌هراسی نیز بسیار زیاد است و این موارد دست به دست هم داده و باعث شده ریشه گردشگری ورودی به ایران زده شود.
معضل فصلی بودن سفر و گردشگری
یکی از چالش‌های جدی گردشگری، فصلی بودن آن است و همین مساله سبب شده در برخی ایام سال ظرفیت هتل‌های ایران به‌طور کامل اشغال شده و در برخی فصول دیگر هتل‌ها و تاسیسات گردشگری کشور با کمبود مسافر مواجه باشند. نایینیان ضمن اشاره به چالش فصلی بودن گردشگری ایران خاطرنشان کرد: توجه داشته باشید در زمان‌هایی که فصل گردشگری نباشد گردشگری داخلی به تنهایی برای رفع نیاز صنعت پاسخگو نیست و نیاز داریم گردشگر خارجی آمده و خلأ کمبود مسافر را جبران کند.
وی افزود: گردشگری ایران فصلی است و اگر گردشگر خارجی داشته باشیم، می‌توانیم خیلی راحت‌تر ضعف کمبود مسافر در برخی فصول را پوشش داده و شرایطی را ایجاد کنیم که هتل‌های جنوب کشور در 6‌ماهه نخست سال و هتل‌های شمال کشور در 6‌ماهه دوم سال، خالی نمانند و زمینه درآمدزایی برای فعالان صنعت هتلداری و گردشگری فراهم شود.
تعداد پایین کاوش‌های باستان‌شناسی
انجام کاوش‌های باستان‌شناسی و کشف اشیا و محوطه‌ها و آثار جدید می‌تواند برای گردشگری بسیار مفید باشد و در این سال‌ها کشورهای همسایه ایران توانسته‌اند با انجام کاوش‌های باستان‌شناسی ضمن بالا بردن آگاهی‌های علمی، هیجانی را در بین گردشگران برای بازدید از آثار تازه کشف‌شده، شکل بدهند.
نایینیان ضمن انتقاد از کم بودن کاوش‌های باستان‌شناسی در سه‌سال گذشته در ایران و عقب ماندن در این حوزه از کشورهای همسایه ابراز داشت: کارهای انجام‌نشده بسیاری در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری در کشور وجود دارد و شاهد آن هستیم که کشوری مثل امارات‌متحده عربی که تعداد محوطه‌های باستانی بسیار محدودی دارد، در زمینه کاوش‌های باستان‌شناسی از ایران پیشی گرفته است و به نظرم درخصوص انجام کاوش‌های باستان‌شناسی در کشور با خلاء جدی مواجه هستیم. وی افزود: در ترکیه نیز هر سال چند سایت باستان‌شناسی کاوش شده و پس از باز‌زنده‌سازی، آثار آنها را به نمایش می‌گذارند و بسیار پویا و فعال هستند. در این حوزه اما اقدامات ایران بسیار محدود بوده و این کم‌کاری در زمینه کاوش‌ها، دست قاچاقچیان آثار تاریخی را باز می‌گذارد و شاهد آن هستیم که قاچاقچیان با دستگاه‌های فلزیاب به جان محوطه‌های تاریخی کشور می‌افتند. به نظرم این وضعیت برای کشورمان بسیار نامطلوب و یکی از ضعف‌هایی بوده که در چهار سال گذشته وجود داشته است.
اثرات کاهش ارزش پول ملی بر گردشگری
نایینیان ضمن تاکید بر پایین بودن قدرت خرید مردم و اثرات آن بر از رونق افتادن گردشگری داخلی گفت: همان میزان که قدرت خرید مردم در این سال‌ها پایین آمده به همان میزان نیز از سفرهای داخلی کاسته شده است. به هر حال هزینه سفر برای شهروندان ایران افزایش چشمگیری داشته و سفر چهار یا پنج روزه یک خانواده تهرانی به شهری مثل مشهد حدود 20‌میلیون تومان تمام می‌شود که تامین این هزینه برای خانواده‌ها دشوار است و ریشه این مشکلات نیز به کاهش ارزش پول ملی مربوط می‌شود. وی افزود: نتیجه این وضعیت آن بوده که خانواده‌های ایرانی نهایتا می‌توانند سالی یک یا دو بار به سفر بروند، لذا برای رشد گردشگری داخلی باید ارزش پول ملی افزایش یابد. همچنین در زمینه گردشگری بین‌المللی افزون بر بهبود روابط با غرب لازم است اقدامات مربوطه برای تسهیل سفر گردشگران کشورهای همسایه نظیر ازبکستان و ترکمنستان به ایران فراهم شود تا شاید بتوانیم در زمینه جذب گردشگر عملکرد موفق‌تری داشته باشیم.