14 - 10 - 2021
تورخالی ایران از صید قیمتها
گاز و نفت در پی هم رکورد قیمت میزنند. برای دارندگان ذخایر این دو منبع انرژی که در سالهای گذشته زیرساختهای خود را تکمیل کردهاند، این افزایش قیمتها یعنی یک فرصت استثنایی. برنده این مسابقه، حتما عربستان، روسیه، کانادا و کشورهایی هستند که هم نفت میتوانند به راحتی تولید کنند و هم گاز. مهمتر آنکه هر دوی آنها را بیمحدودیت صادر کنند.
آخرین گزارشهای جهانی نشان میدهد که قیمت گاز در اروپا به ۲۰۰ دلار در ۱۰۰۰ مترمکعب رسیده است، عددی که برای اروپاییها سنگین برآورد میشود. اروپاییها به تکاپو افتادهاند که مشکل را با چانهزنی حل کنند. پنج کشور فرانسه، اسپانیا، چک، رومانی و یونان در بیانیهای مشترک خواهان بازرسی علت رشد تاریخی قیمتهای گاز در قاره اروپا شدند. در همین حال، تمایل مصرفکنندگان مخصوصا نیروگاههای برق به استفاده از نفت به جای گاز طبیعی گرانقیمت، تقاضا برای نفت خام را طی چند هفته دو میلیون بشکه در روز افزایش میدهد.
کمبود عرضه و تولید پایینتر از حد انتظار برق از انرژیهای تجدیدپذیر، نیروگاهها را مجبور کرده به گاز طبیعی و زغالسنگ روی بیاورند تا بتوانند برق مورد نیاز شبکه را تامین کنند.
این اتفاق قبلا سابقه نداشته است، زیرا بازار همواره سعی داشته از نفت گرانقیمت به سمت گاز طبیعی ارزانقیمت پیش برود.
بانک سرمایهگذاری جیپیمورگان افزایش احتمالی تولید برق از نفت را دو میلیون بشکه در روز اعلام کردهاست.
روسیه متهم ردیف اول گاز
برخی تحلیلگران و اعضای پارلمان اروپا روسیه را متهم کردهاند عمدا عرضه گاز به بازار اروپا را در هفتههای اخیر محدود کرده تا بحران گاز در این منطقه تشدید شود و قیمت گاز افزایش یابد. هدف روسیه از این اقدام فشار بر اتحادیه اروپا برای قبول نیاز این اتحادیه به خط لوله نورداستریم۲ است.
به گفته آنان روسیه عامل کاهش ذخیره گاز طبیعی در اروپا و افزایش قیمت برق و گاز در این منطقه است.
در حالی که شرکت گازپروم به تمام تعهدات قراردادهای بلندمدت خود عمل کرده است و تنها از فروش گاز در بازارهای اسپات (لحظهای) اروپا از طرق ظرفیت مازاد خطوط لوله خود خودداری کرده است. در واقع اگر هم روسیه قصد فشار آوردن به اروپا را داشته باشد در حال استفاده از شرایط به وجود آمده است و عامل به وجود آمدن این شرایط نیست.
در این بلبشو، فقط اروپاییها نیستند که با کمبود گاز دستوپنجه نرم میکنند،ترکیه هم در همسایگی شرقی اروپا مشکل گاز دارد. تقاضای بالای ترکیه برای گاز طبیعی در سال جاری این کشور را در شرایطی که قراردادهای بلندمدت رو به انقضا در زمستان امسال را تمدید نکرده به افزایش خرید در بازار محموله تک واداشته است.
ترکیه که یکی از بزرگترین واردکنندگان گاز در اروپاست، به واردات گاز از طریق خط لوله از روسیه، جمهوری آذربایجان، ایران و همچنین واردات گاز طبیعی مایع (LNG) از نیجریه، الجزایر و بازارهای محمولههای تک متکی است. این کشور چهار قرارداد بلندمدت واردات گاز به میزان مجموعا ۱۶ میلیارد مترمکعب در سال دارد که امسال منقضی میشوند.
هرچند گفته میشود ترکیه یکی از این قراردادها را با جمهوری آذربایجان تمدید کرده و با یک قرارداد سه ساله برای واردات حداکثر ۶/۶ میلیارد مترمکعب در سال موافقت کرده است، اما تکلیف قراردادهای دیگرش مشخص نیست.
فرصت ازدسترفته ایران
ایران با وجود داشتن منابع غنی نفت و گاز-دومین دارنده ذخایر گاز و چهارمین دارنده ذخایر نفت- همانند دیگر کشورهایی که حالا از فرصت افزایش قیمتها در بازار جهانی سود بردهاند، پیش نرفته است.تحریمها از یکسو و کمبود منابع برای سرمایهگذاری مهمترین دلیل برای بازماندن ایران در رقابت قیمتی انرژی در دنیاست.
در سالهای گذشته،دولتها با وجود داشتن الزام و برنامه برای افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز کارنامه موفقی نداشتند. هرچند در مسیر توسعه تولید نفت و گاز حرکت کردند اما در مقایسه با همسایههای رقیب سرعت حرکت ایران کند بوده و میتوان گفت در فرصت افزایش قیمتهای امروز جهانی،ایران جا مانده است.چه آنکه میزان تولید گاز آنقدر نیست که صادرات آن برای کشور ثروتآفرینی کند و در نفت هم ظرفیتسازی لازم انجام نشده است. امیرحسین سوهانکار، کارشناس انرژی در گفتوگو با مهر در پاسخ به اینکه آیا ایران میتوانست از فرصت به دست آمده در بازار گاز اروپا استفاده کند یا خیر، میگوید: واقعیت این است که حجم گازی که جمهوری اسلامی ایران برای صادرات در اختیار دارد بسیار اندک و در حدود ۱۶ میلیارد مترمکعب در سال است. از طرفی ایران در فصل سرد سال نیز در انجام تعهدات خود با چالشهای جدی روبهرو میشود چرا که تقاضای گاز در بخش خانگی در این فصل جهش بسیار زیادی دارد.
به گفته وی از آنجا که عمل به تعهدات در قراردادهای گازی از اهمیت بسیاری برخوردار است، رتبه پایین ایران در این زمینه نیز نقشآفرینی ایران در این بازارها را سختتر میکند.وی با اشاره به اینکه بازار گاز اروپا نیز به نوعی در انحصار روسیه است تاکید کرد: مسیرهای انتقال گاز از ایران به روسیه نیز لزوما از خاک کشورهای همپیمان روسیه خواهد گذشت که خود مسالهای قابل تامل است.
او گفت: این در حالی است که تقاضای گاز در کشورهای همسایه ایران روزبهروز در حال افزایش است و اگر جمهوری اسلامی ایران گازی برای صادرات داشته باشد، کشورهای همسایه باتوجه به وجود زیرساخت انتقال و نیز ایجاد وابستگی متقابل در اولویت قرار دارند. البته جمهوری اسلامی ایران میتواند از مزیت جغرافیایی خود برای اتصال قطبهای تولید، یعنی آذربایجان و ترکمنستان، به قطبهای مصرف، یعنی پاکستان و عراق بدون احتیاج به استفاده از منابع گازی خود بهره ببرد که در این صورت هم از درآمد ارزی قابل توجهی برخوردار خواهد شد و هم ایجاد وابستگی متقابل خواهد کرد. رامین مهمانپرست دیپلمات و سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در این رابطه به ایلنا گفته است: آنچه در دنیای انرژی امروز نقشآفرینی میکند توان تولید و صادرات است نه ذخایر.
ما امروز برای حفظ جایگاه خود در حوزه انرژی و همچنین نگهداری و بازسازی میادین نیاز به سرمایهگذاری هنگفت و برنامه بلندمدت داریم، باید هزینه کنیم تا چاهها کیفیت خود را داشته باشند و از ظرفیت آنها به صورت علمی استفاده کنیم. به گفته وی باید در قالب برنامههای بلندمدت با کشورهایی که توانایی ورود به این حوزه را دارند وارد مذاکره شویم و برای تحقق این موضوع ابتدا باید نسبت به لغو تحریم در قالب مذاکرات برجام اقدام کنیم و یا اگر فشار سیاسی آمریکا و غرب روی ما ادامه داشته باشد باید دنبال راههایی باشیم که از محل صادرات نفت و گاز بدون اینکه پولی جابهجا شود روی میادین سرمایهگذاری داشته باشیم.
وی یادآور شد: برای جذب سرمایهگذاری در میادین میتوانیم مدلی از همکاری را طراحی کنیم که از محل مطالبات صادرات نفت و گاز نسبت به خرید اقلام مورد نیاز و یا سرمایهگذاری بدون جابهجایی پول اقدام کنیم، یعنی به شکل تهاتر، حساب مشترک و یا ایجاد همکاری چندجانبه اهداف خود را اجرایی کنیم و به این ترتیب ضمن حفظ تداوم حضور در بازار انرژی و کماثر کردن تحریمها، نیازهای داخل را هم تامین کنیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد