تهاتر مطالبات سنواتی سهامدار عمده با سهام خزانه مپنا

رضا طالبلو*
روز سه‌شنبه 20شهریور‌ماه شفاف‌سازی شرکت گروه مپنا درخصوص تهاتر مطالبات سنواتی شرکت سرمایه‌گذاری صنایع برق و آب صبا (سهامدار عمده) با 32/45‌درصد سهام شرکت سرمایه‌گذاری کارکنان مپنا متعلق به شرکت مپنا، در سامانه کدال انجام گرفت. مطابق این شفاف‌سازی یکی از انگیزه‌های تهاتر تعیین‌تکلیف سهام خزانه مپنا که در سبد دارایی س. کارکنان مپنا قرار داشت، عنوان شده است. شرکت س. کارکنان مپنا   در تاریخ 10/11/1388 که 18/50‌درصد سهام آن متعلق به کارکنان مپنا بود در مزایده سازمان خصوصی‌سازی جهت فروش 95/15‌درصد سهام مپنا شرکت کرد و برنده مزایده شد.

پس از پرداخت 20‌درصد نقد ثمن معامله، در سال 1389 جهت پرداخت اقساط معامله، 800‌درصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال‌ شده صورت پذیرفت و ترکیب سهامداری جدید به 74/21‌درصد کارکنان و 26/78درصد مپنا و زیرمجموعه‌های آن تغییر یافت. در سال‌1390 شرکت گروه مپنا 8/34‌درصد از سهام خود و زیرمجموعه‌هایش در شرکت مذکور را به سهامدار عمده واگذار کرد. در نهایت با توجه به عدم انجام برخی از تعهدات، شرکت س. کارکنان مپنا سهامدار حدود 11‌درصد سهام گروه مپنا شد که بیش از 90‌درصد سبد دارایی آن را تشکیل می‌دهد و از تاریخ 25/6/1396 یک کرسی هیات‌مدیره مپنا در اختیار این شرکت می‌باشد.مطابق شفاف‌سازی فوق‌الذکر در روش تهاتر به کار گرفته شده در هر سال خالص ارزش دارایی روز شرکت س. کارکنان مپنا براساس قیمت تابلو مپنا محاسبه شده و به اندازه بدهی سود تقسیمی مپنا در مهلت قانونی تقسیم سود، از تعداد سهام این شرکت که متعلق به شرکت مپنا است کسر شده و به سهامدار عمده واگذار می‌گردد.
با این روش بابت بدهی سال‌های 1392 تا 1395، «45»درصد سهام و بابت بخشی از بدهی سال 1396، «32/0» درصد سهام س. کارکنان مپنا به سهامدار عمده انتقال می‌یابد. این روش دارای دو مشکل اصلی است؛ یکی مبنا قرار دادن قیمت روزانه تابلو و نه ارزش بلوک سهام و دیگری لحاظ نکردن ارزش کرسی هیات‌مدیره مپنا متعلق به شرکت س. کارکنان مپنا در ارزشگذاری سهام می‌باشد.
جهت توضیح تفاوت قیمت بلوک سهام و قیمت تابلو بورس می‌توان به قیمت پایه 30602 ریال مزایده فروش نقدی بلوک 57/5‌درصدی سهام غیرمدیریتی شرکت مپنا که متعلق به بانک پاسارگاد (وپاسار) است و در تاریخ 25/10/1402 در سایت کدال اطلاع‌رسانی شده است، اشاره کرد در حالی که قیمت تابلو سهام مپنا در همان روز حداکثر 13256ریال بود. شاید این سوال به ذهن آید که آیا با پرداخت سود سهام سنوات 1392 تا 1395 در مهلت مقرر قانونی پرداخت سود (انتهای سال 1392تا مرداد‌ماه 1396) به سهامدار عمده، این شرکت امکان خرید و جمع‌آوری یک بلوک 95/4‌درصدی سهام مپنا را داشت؟ پاسخ این سوال منفی است.
مطابق گزارشات هیات‌مدیره سهام شناور مپنا در سال‌های مذکور کمتر از 11‌درصد بود لذا سهام فعالان بازار کمتر از این میزان بوده و با خرید و جمع‌آوری تدریجی سهام مپنا، شناوری سهم دچار کاهش شدیدی شده و قیمت تابلو در سال‌های 1395 و 1396 شدیدا افزایش می‌یافت.
در واقع عملا برای خرید و جمع‌آوری 95/4‌درصد از سهام مپنا نیاز به منابع مالی بسیار بیشتر از سود سنوات مذکور بود. البته با خرید همین مقدار سهام امکان کسب کرسی هیات‌مدیره مپنا نیز وجود نداشت.
با توجه به موارد فوق‌الذکر تایید انتقال سهام مذکور، سبب تضییع حقوق کلیه سهامداران (به غیر از سهامدار عمده) از جمله صاحبان سهام عدالت می‌شود. پیشنهاد می‌گردد مزایده‌ای برای فروش 32/45‌درصد سهام شرکت س.
کارکنان مپنا و یا یک مزایده برای فروش 92/10‌درصد سهام مپنا در سبد دارایی شرکت مذکور برگزار گردد تا علاوه بر انتفاع کلیه سهامداران، خصوصی‌سازی معیوب صورت گرفته در مسیر اصلاح قرار گیرد. همچنین مطالبات سنواتی سهامدار عمده نیز براساس شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی بانک مرکزی از محل دیگر دارایی‌های مالی و ثابت گروه مپنا پرداخت گردد.
*عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی