تنها صداست که می‌ماند

حسین دهلوی که صبح دیروز دار فانی را در ۹۲ سالگی وداع گفت، از هنرمندان پیشکسوت عرصه موسیقی بود که سال‌های اخیر را با بیماری فراموشی سپری کرد.
زنده‌یاد حسین دهلوی سال ۱۳۰۶ در تهران دیده به جهان گشود. او آموزش موسیقی را از پنج سالگی نزد پدرش، معزالدین دهلوی‌ که از شاگردان علی‌اکبر شهنازی بود، آغاز کرد و در ۹ سالگی با تشویق مادرش به ساز ویولن علاقه‌مند شد.
او دوره اول ویولن را نزد پدرش فراگرفت و سپس دوره دوم (ردیف راست کوک) را نزد ابوالحسن صبا گذراند و به هنرستان موسیقی رفت و سپس به فراگیری علمی موسیقی گرایش پیدا کرد و‌ هارمونی، کنترپوآن و اصول آهنگسازی را نزد حسین ناصحی فرا گرفت.
دهلوی در سال ۱۳۳۹ از هنرستان عالی موسیقی در رشته آهنگسازی فارغ‌التحصیل شد. او در دوره هنرستان با همکاری ابوالحسن صبا ارکستر شماره یک هنرهای زیبا را راه‌اندازی و تعدادی از آثار صبا را برای ارکستر تنظیم کرد.
پس از درگذشت استاد صبا در سال ۱۳۳۶، رهبری این ارکستر که بعدا ارکستر صبا نامیده شد، به دهلوی واگذار شد و شاخه‌های ۲، ۳ و ۴ هم به آن افزوده شد. این ارکسترها از زمان گشایش تلویزیون ایران در سال ۱۳۳۷ به‌صورت هفتگی در تلویزیون به اجرای برنامه پرداختند.
حسین دهلوی در سال ۱۳۴۱ به ریاست هنرستان موسیقی ملی برگزیده شد و تا فروردین ۱۳۵۰ این سمت را عهده‌دار بود. او خود در دوره دوم هنرستان رشته‌های تئوری موسیقی ایران، تلفیق شعر و موسیقی، فرم موسیقی ایران، ‌هارمونی و ارکستر را آموزش می‌داد. در این سال، وی برای سفر دو ساله مطالعاتی به آلمان و اتریش رفت.
نخستین اثر دهلوی در زمینه ارکستر موسیقی ملی‌ به نام سبک‌بال در سال ۱۳۳۲ و در دستگاه شور تصنیف شد. کنسرتینو برای سنتور و ارکستر، یکی از بخش‌های این آلبوم، نتیجه همکاری مشترک دهلوی با فرامرز پایور است. آثار بعدی دهلوی مانند گفت‌وگوی دل در شور (۱۳۳۶) و «فروغ عشق» در بیات اصفهان از تجربیات ارزشمند وی در تلفیق شعر و موسیقی ایرانی به‌شمار می‌روند.
یکی از مهم‌ترین آثار حسین دهلوی کتاب «پیوند شعر و موسیقی آوازی» است که حاصل بیش از ۴۰ سال تجربه او در تلفیق موسیقی با شعر است و جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی را به‌دست آورد.
آخرین کوشش او در زمینه کارهای جمعی موسیقی ملی، پایه‌گذاری ارکستر مضرابی است که با همکاری ۶۶ نفر از نوازندگان سازهای مضرابی ایرانی تشکیل شد و در سال ۱۳۷۲ روی صحنه رفت.
سوسن اصلانی‌ نوازنده سنتور، آهنگساز و همسر حسین دهلوی‌ در گفت‌وگویی که سال ۹۶ با ایسنا داشت، یکی از دلایل اصلی بیماری آلزایمر همسرش را افسردگی عنوان کرده و گفته بود: «زمانی هم که حال دهلوی بهتر بود از او آنچنان که باید، بهره نبردند. دهلوی به دلیل افسردگی آلزایمر گرفت. او قرار بود رهبری ارکستر ملی را بر عهده ‌گیرد اما این قول‌ها در حد حرف بود و عملی نشد که برای او ضربه بدی بود. بعدها او دیگر به دلیل کسالتش نتوانست اثری بسازد.»