30 - 10 - 2023
تفاوت سهامداری در استانبول با بورس‌بازی در تهران
تحلیل بازار- بورس استانبول بعد از یک افت ۵ درصدی تعطیل شد تا سرمایه‌ها از هیجانات در امان بمانند، اما در بورس تهران هر هیجانی فرصتی برای نوسان‌گیری است و این تفاوت سهامداری در استانبول با بورس‌بازی در تهران است. اوج گرفتن تنش در خاورمیانه و موضع‌گیری ظاهری اردوغان علیه اسرائیل منجر شد که بورس استانبول افتی ۵ درصدی داشته باشد و بعد از آن مسوولان تصمیم به تعطیلی آن گرفتند، این موضوع منجر به استقبال سرمایه‌گذاران از اقدام دولت ترکیه شده است و حتی بسیاری از سرمایه‌گذاران ایرانی بعد از اینکه روز شنبه بورس ایران با افتی ۵۰ هزار واحدی حمایت ۲۰۰۰ هزار واحدی را شکست، خواستار اقدامی مشابه از سوی دولت ایران شدند، اما عشقی رییس سازمان بورس تاکید دارد که شورای عالی بورس باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند و از آنجایی که وعده حمایت ۶ هزار میلیارد تومانی صندوق توسعه ملی از بورس را تا پایان سال داد به نظر می‌رسد چنین سیاستی جزو برنامه‌های این سازمان نیست و البته در اوج تعطیلی موقت بورس برای کاهش التهابات و ترس سهامداران بود، اما هرگز این مساله برای برگزاری جلسه هم جدی نشد. باید توجه داشت که این نخستین بار نیست که بورس استانبول تحت تاثیر نوسانات تعطیل می‌شود، در سال ۱۴۰۰ بورس استانبول بعد از تصمیم دولت برای کاهش نرخ بهره بانکی دچار افت شد و معاملات خود را متوقف کرد تا سهامداران آسیب نبینند. بحران سقوط بورس در سال ۹۹ باعث شد تا بسیاری از فعالان بازار سرمایه خواستار تعطیل بورس شوند، اما رییس وقت سازمان بورس موافقت نکرد.
تعطیلی بورس در شرایط بحرانی
تعطیلی بورس در شرایط بحرانی از آنجایی حائز اهمیت است که مانع از تشکیل صف‌های فروش ناشی از هیجان بازار می‌شود. به عبارت دیگر از ۶۰ میلیون کد بورسی که در ایران فعال هستند، بیش از نیمی از آنها سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدتی هستند که بخش عمده‌ای از آنها هیچ‌گونه آموزشی ندیده‌اند، به همین دلیل با هرگونه هیجانی وارد صف‌های فروش و خرید می‌شوند. از طرف دیگر اطلاعات غلط و مغرضانه کانال‌های تلگرامی هم به جو بازار دامن می‌زند تا عده بیشتری پای صف‌های فروش بروند. بنابراین سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان متولی بورس باید سیاست‌هایی که از سرمایه مردم حمایت می‌کند را به اجرا درآورد و از طرف دیگر منجر به جلوگیری از بروز التهاب در بازارهایی همچون طلا و دلار شود که اثر مستقیم بر اقتصاد و معیشت مردم دارد. این روزها توسط بسیاری از کانال‌های تلگرامی سیگنال شده و حتی وزیر اقتصاد هم بر این موضوع صحه گذاشته که عده‌ای از خارج‌نشینان با دادن تارگت‌های خاص برای قیمت دلار در سال آینده به دنبال تشدید التهاب بازار ارز و همچنین جهت دادن به رفتار کارآفرینان و… است، به همین دلیل در چنین شرایطی جلوگیری از افزایش التهاب در بازار بورس یک وظیفه ملی در راستای سیاست‌های کلان و توسعه‌ای است که نقدینگی سرگردان مردمی در بخش‌های تولیدی به کار گرفته شود. بورس استانبول هم‌اکنون دارای بازار ملی، بازار ملی ثانویه، بازار اقتصاد جدید، بازار ETF، بازار شرکت‌های تحت نظر و مراقبت، بازار عمده‌فروشی، بازار کوپن حق‌تقدم و بازار بینالمللی است که در سال ۱۹۹۷، با پذیرش اوراق قرضه بینالمللی منتشره توسط «نایب رییس خزانه‌‌داری» جهت داد‌و‌ستد در خارج از کشور، «بازار اوراق قرضه و اسناد بینالمللی» کار خود را شروع کرد. براساس ظرفیت‌های موجود در اقتصاد ترکیه در حال حاضر حدود ۵ هزار شرکت خارجی در چرخه اقتصادی این کشور به‌‌طور فعال مشارکت دارند و نزدیک به ۵۰۰ شرکت در بورس استانبول فعال شده‌اند و این به معنای استقبال خارجی‌ها از بورس استانبول بوده در شرایطی که شرط سرمایه‌گذاری در این بازار مشارکت ۵۰۰ میلیون دلاری است. در حال حاضر بخش بانکداری ترکیه در سال‌‌های اخیر و همراه اصلاحات اقتصادی، پیشرفت قابل‌توجهی داشته تا اقتصاد ترکیه به سمت آزادی پولی و مالی بیشتری حرکت کند و از طرف دیگر خود بانک‌‌ها نیز در زمینه ساختارهای سازمانی و کیفیت خدمات تغییرات مهمی را به نمایش گذارند، به همین دلیل ارزش برخی بانک‌های ترکیه سهم قابل‌توجهی از ارزش بازار ۳۵۰ میلیارد دلاری بورس استانبول دارد.
همین ظرفیت‌ها منجر شده حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بورس استانبول تقویت شود و دولت این کشور هم برای جذاب نگه‌داشتن بورس همواره سیاست‌هایی به کار می‌گیرد که خارجی‌های بیشتری وارد سرمایه‌گذاری بورس استانبول شوند و در مقابل، ایران سیاست‌هایی را اجرا می‌کند که سرمایه‌گذاران داخلی از معاملات در بورس ناامید شوند. در حال حاضر برخی مسوولان مالی ترکیه مدعی هستند که بورس استانبول در منطقه رقیبی ندارد و با تبدیل شدن استانبول به مرکز مالی بینالمللی در حد فاصل لندن- توکیو و اصلاح ساختار بورس، موقعیت بسیار برتری را در منطقه به دست خواهد آورد. بنابراین آنها اقداماتی انجام می‌دهند که بورس استانبول را از هیجانات دور کنند. تفاوت سهامداری در استانبول با بورس‌بازی در تهران، ناشی از سیاست‌های دولت است، زیرا بسیاری از سرمایه‌گذاران در ایران سال ۹۹ تجربه کاهش ارزش سهامداران تا ۷۰ درصد هم تجربه کردند و حتی ارزش بورس تهران از ۴۲۷ میلیارد دلار به حدود ۲۲۰ میلیارد دلار رسید و این موضوع در نتیجه عدم ورود متولی بورس برای حمایت از بازار در شرایط بحرانی است و تا زمانی که سرمایه‌گذاران در بورس ایران حس قربانی دارند در حالی که سهامداران کشورهای دیگر در جایگاه سرمایه‌گذار تقدیر و حامی می‌شوند عملا کارکرد بورس ایران بسیار متفاوت از بورس‌های بینالمللی خواهد بود.