ترویج ماینینگ زیرزمینی

گروه فناوری- هیات دولت پیش‌نویس لایحه مبارزه با فعالیت‌های غیرقانونی استخراج رمرزارز را تصویب و برای نظرخواهی به بخش خصوصی ارسال کرده است؛ پیش‌نویسی که به گفته رییس هیات‌مدیره انجمن بلاکچین در تنظیم آن از بخش خصوصی نظرخواهی نشده و در آن تک‌صدایی وزارت نیرو دیده می‌شود. امید علوی معتقد است این طرح موجب زیرزمینی شدن فعالیت ماینینگ شده و باید در کنار تنبیه‌ها، جنبه‌های تشویقی نیز مطرح شود. معاونت اجرایی و سرپرست نهاد مرکز فناوری اطلاعات، ارتباطات و امنیت پیش‌نویس لایحه مبارزه با فعالیت‌های غیرقانونی استخراج‌کنندگان رمزارزها و پیش‌نویس تصویب‌نامه ساماندهی اقدامات فعالان مرتبط با رمزارزها را برای هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولید‌کننده برق، نظام صنفی رایانه‌ای و انجمن بلاکچین ارسال کرده و از آنها خواستار اعلام نظر در خصوص پیش‌نویس ارسالی شده است. آن طور که از پیش‌نویس مصوبه هیات وزیران برداشت می‌شود، وزارت نیرو به عنوان نهاد اصلی ساماندهی این حوزه دیده شده و سایر دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها با آن همکاری می‌کنند. این درحالی است که بحث استخراج رمزارز موضوعی اقتصادی بوده و هیچ نگاه اقتصادی در این لایحه پیشنهادی دیده نمی‌شود. در این پیش‌نویس، هرگونه فعالیت مربوط در حوزه پردازش رمزارز (ماینینگ) اعم از واردات، تولید، فروش و نصب تجهیزات و استخراج رمزارز را منوط به اخذ مجوز از وزارت صمت کرده است. در حالی که صدور هرگونه مجوز از سوی وزارت صمت نیز به تایید وزارت نیرو نیاز دارد.
همچنین دارندگان مجوز قانونی برای واردات، خرید و فروش باید دستگاه‌های خود را در سامانه جامع تجارت ثبت کنند که در صورت تخلف، مجوز آنها باطل خواهد شد. با توجه به مشکل کمبود برق در کشور و قطعی‌های پیاپی که در تابستان امسال تجربه شد، در این پیش‌نویس استفاده از انشعاب برقی که برای مصارف دیگر برقرار شده ممنوع اعلام شد. وزارت نیرو نیز می‌تواند در صورت وجود ظرفیت و امکانات لازم نسبت به واگذاری انشعاب برق به متقاضیان دارای مجوز معتبر با نصب لوازم اندازه‌‌گیری هوشمند، اقدام کرده و نسبت به بازبینی شیوه‌های جاری پرداخت یارانه برق و ارائه پیشنهاد لازم به هیات وزیران جهت تصویب عمل کند. طبق تبصره ۲ ماده ۲ پیش‌نویس مصوبه هیات وزیران درباره استخراج رمزارزها، وزارت نیرو و نفت موظف شده‌اند از طریق شرکت‌های تابعه و وابسته، جریان انشعاب برق یا گاز محل وقوع تخلف را حداقل به مدت سه ماه به صورت موقت قطع کنند.
ماینینگ یک پروسه اتلاف انرژی است
در همین راستا ایوب ترابی فعال حوزه بلاکچین و رمزارزها در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: با توجه به مشکلات تامین برق و گاز در فصل سرما که ممکن است زیادتر شود، فعالیت ماینینگ‌ها سخت‌تر می‌شود و به آسانی قابل شناسایی است. همچنین با توجه به اینکه دولت راهکارهایی برای شناسایی افرادی که به طور غیرقانونی از ماینینگ‌ها استفاده می‌کنند را در اختیار دارد، عملا ماینینگ‌های غیرقانونی افزایش پیدا نمی‌کند، ولی منجر به کاهش سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌شود. وی در ادامه گفت: مساله مهمی که باید به آن توجه شود این است که ماینینگ در اصل فعالیت پرسودی نیست؛ ماینینگ یک پروسه اتلاف انرژی است.
متاسفانه به اشتباه برچسب ارزآوری به آن زدند، نه تنها این پروسه باعث اتلاف انرژی می‌شود بلکه باعث ارزبری از کشور هم می‌شود و فعالیت افرادی که در این حوزه ارزبری انجام می‌دهند را تسهیل می‌کند. سوخت‌های فسیلی بسیاری در این حوزه مصرف می‌شود و این انرژی ارزان باید در دسترس عموم مردم باشد که متاسفانه عده‌ای از سرمایه‌گذاران خاص از این سوخت‌های فسیلی بهره‌برداری می‌کنند که این بزرگ‌ترین ضرری است که به مردم عادی و قشر پایین جامعه وارد می‌شود.
ترابی در ادامه افزود: با توجه به اینکه قانونگذاری در این حوزه توسط دولت به شدت کند در حال حرکت است، باعث می‌شود که مردم ضررهای بیشتری را تجربه کنند. همچنین دید مردم از سرمایه‌گذاری‌های مطمئن در داخل کشور از بین رفته و این باعث می‌شود که مردم به جامعه‌های موازی سرمایه‌گذاری که راحت‌ترین و در دسترس‌پذیرترین آن کریپتوکارنسی است، روی آورند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر قانونگذاری صحیحی در این حوزه انجام نشود و دولت فعلی باز هم بخواهد با چند شرکت خاص به شکل رانتی عمل کند، مشکلات فراوانی برای کسب‌و‌کارهایی که در این حوزه مشغول به فعالیت هستند، به وجود می‌آید.وی در پایان گفت: دولت باید سریع‌تر این قانونگذاری را به طور کامل و صحیح انجام داده و تعریف کاملی را از این حوزه در اختیار عموم جامعه قرار دهد تا مردم آگاهی لازم برای فعالیت در این حوزه را داشته باشند. نکته قابل‌توجه این است که دولت باید به این موضوع توجه بسیاری کند و همچنین دید دولت باید به‌گونه‌ای باشد که به فکر سودآوری و درآمدزایی در این حوزه نباشد.
تک‌صدایی وزارت نیرو در این مصوبه اتفاقات ناخوشایندی را رقم خواهد زد
همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، درباره این پیش‌نویس از بخش خصوصی نظرخواهی شده است. «امید علوی»، رییس هیات‌مدیره انجمن بلاکچین تاکید کرد این مصوبه برای صنعت استخراج رمزارز با ضررهای بسیاری همراه است که در نهایت منجر به زیرزمینی شدن فعالیت ماینینگ می‌شود. او با اشاره به مصوبه پیشین هیات دولت در سال ۹۸ گفت: «ما با چند بند آن مصوبه نیز مخالف بودیم اما به نظرات بخش خصوصی توجه نشد. نتیجه آن نیز چیزی جز افزایش ماینینگ غیرقانونی نبود. به طوری که در حال حاضر مصرف برق استخراج‌کنندگان قانونی در حدود ۳۰۰ مگاوات بوده و این عدد برای ماینینگ غیرقانونی ۸۰۰ مگاوات است.»
به اعتقاد علوی دولت جدید به جای ارائه راهکارهای درست و رفع اشکالات مصوبه پیشین، با این پیش‌نویس اوضاع را بدتر از پیش می‌کند. موضوعی که علت اصلی آن تک‌صدایی بودن وزارت نیرو در بحث ماینینگ است که امری خطرناک بوده و باعث زیرزمینی شدن صنعت استخراج رمزارز می‌شود: «نگاه وزارت نیرو در این پیش‌نویس اشتباه است. به طور مثال بحث صرفه‌جویی در مصرف انرژی که ذکر شده برخلاف قوانین کشور است. یا فردی که به دنبال ماینینگ با گاز است چرا باید از وزارت نیرو مجوز بگیرد؟» او تاکید کرد زمانی که برای یک صنعت موارد تنبیهی دیده می‌شود باید نکات تشویقی نیز مطرح شود. در غیر این صورت صنعتی که سوددهی بسیاری نیز دارد زیرزمینی خواهد شد: «در کشوری که تعرفه‌های متفاوتی برای صنعت، خانگی و کشاورزی وجود دارد، بیان تنها نکات تنبیهی باعث می‌شود تا افراد به فعالیت زیرزمینی روی آورند. در این حالت فعالیت خانگی نیز افزایش یافته و دولت نیز برای شناسایی آنها کار سختی در پیش خواهد داشت.»طبق تبصره ماده ۳ این پیش‌نویس، وزارت ارتباطات مکلف به شناسایی فعالیت‌های ماینینگ شده است. اما آیا این کار شدنی است؟ علوی در پاسخ به این سوال دیجیاتو می‌گوید وزارت ارتباطات توانایی شناسایی را دارد اما مقابله با مردم عملی نیست: «ما در مورد مردم عادی سخن می‌گوییم و نباید آنها را با قاچاقچیان حرفه‌ای یکی کرد. همان طور که ممنوعیت استفاده از ماهواره و جمع‌آوری آن از خانه‌های مردم بی‌نتیجه بود، این برخورد نیز نتیجه‌ای جز نارضایتی عمومی و ناامیدی افراد نخواهد داشت. دولت باید بستر فعالیت قانونی در این حوزه را تسهیل کرده در غیر این صورت با افزایش قیمت بیت‌کوین به صد هزار دلار، ماینینگ خانگی افزایش خواهد یافت.» رییس هیات‌مدیره انجمن بلاکچین با تاکید بر اینکه صنعت استخراج رمزارز یک فعالیت اقتصادی است به عدم بیان نظرات وزارت اقتصاد در این طرح اشاره کرد و گفت: «این طرح به هیچ عنوان جامع و شامل نیست. به طور مثال به بحث مالیات اشاره‌ای نشده و بحث انتفاع دولت مشخص نیست.»وی در ادامه به طرح مجلس برای ساماندهی استخراج رمزارزها اشاره کرد و گفت: «ارتباطات بخش خصوصی با مجلس بیشتر است. همچنین کمیسیون اقتصادی دید بازتری به بحث اقتصادی دارد. آنها در حال حاضر به دنبال ارائه طرحی در این زمینه هستند و از دولت نیز درخواست کردند لایحه پیشنهادی خود را ارائه دهد. اما این پیشنهاد به نظر نمی‌رسد از سوی مجلس مورد موافقت قرار گیرد. بلکه باید لایحه جامع‌تری را با توجه به تامین انرژی، تنبیه و تشویق، بحث‌های انتفاع کشور و مالیاتی ارائه کند.»علوی با بیان اینکه از لحاظ محتوایی به طرح مجلس خوشبین هستیم، مشکل اصلی آن را زمان‌بر بودن ارائه طرح و کندی فرآیندهای مجلس دانست. وی در پایان ابراز امیدواری کرد تا با تغییر بدنه اصلی وزارتخانه‌ها، آدم‌های خوش‌فکر و جدید مستقر شده تا ساماندهی بهتری را در زمینه استخراج و مبادلات رمزارزها شاهد باشیم.