تخریب کتیبه خط میخی توسط گنج‌یابان

جویندگان گنج به جان گورستان عصر آهن و کتیبه خط میخی اورارتوها در آذربایجان‌شرقی افتاده‌اند. گورستان، سوراخ‌سوراخ و زیرورو شده و سنگ‌های ایستاده روی قبرها از دست‌درازی قاچاقچیان در امان نمانده و کتیبه خط‌میخی هم تقریبا تخریب شده است. باستان‌شناسان وضعیت محوطه باستانی «نشتبان» را «بحرانی» توصیف کرده‌اند.
به گزارش ایسنا، محوطه باستانی «نشتبان» در روستایی به همین نام در شهرستان سراب در استان آذربایجان‌شرقی واقع شده است. این محوطه دارای قلعه، گورستانی با ویژگی‌های بسیار خاص و سنگ‌های ایستاده و همچنین کتیبه‌ای اورارتویی به خط میخی است. قدمت این محوطه حدود ۲۸۰۰سال تخمین زده شده است.
باستان‌شناسان قدمت کتیبه میخی اورارتویی نشتبان را به سده هشتم قبل از میلاد نسبت داده‌اند که در اول فروردین‌ماه سال ۱۳۴۷ با شماره ۷۹۲ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است. این کتیبه روی صخره‌ای حکاکی‌شده که تازه‌ترین تصاویر از آن نشان می‌دهد قاچاقچیان آثار تاریخی در تلاش برای غارت آن بوده‌اند. روی این کتیبه آثار تیشه و مته برقی نیز به وضوح مشاهده می‌شود.
حیان جبارزاده، باستان‌شناس که به‌تازگی محوطه باستانی نشتبان را بررسی میدانی کرده، از حضور گسترده قاچاقچیان و جویندگان گنج در این محوطه باستانی و وضعیت رهاشده آن خبر داده است.
او این گورستان را به دلیل وجود کلان‌سنگ‌های ایستاده که قبور را قابل شناسایی می‌کند و حالتی نادر در ایران است، «خاص» توصیف کرد و گفت: در این محوطه، کتیبه‌ای به قدمت ۲۸۰۰سال از دوره امپراتوری اورارتویی به خط میخی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین اسناد نوشتاری در کل شمال‌غرب کشور محسوب می‌شود.
این باستان‌شناس درباره وضعیت این محوطه باستانی براساس تازه‌ترین مشاهداتش گفت: متاسفانه این محوطه از نظر شرایط حفاظتی و نگهداری در وضعیت بسیار نامناسبی قرار گرفته که نه‌تنها شرایط آب‌وهوایی باعث تخریب این آثار ارزشمند شده است، بلکه تخریب عمده توسط جویندگان گنج که به‌صورت مستمر و روزانه درحال انجام است، اتفاق افتاده، بی‌آنکه مسوولان را برای حفاظت بیشتر نگران کند.
جبارزاده ادامه داد: گورستان این محوطه زیر حفاری‌های غیرقانونی قاچاق تقریبا تخریب شده و کار به جایی رسیده که بخش‌هایی از کتیبه خط میخی نیز کنده شده و کتیبه شکل اولیه خود را از دست داده است و اگر این شرایط ادامه‌دار شود شاید به‌زودی هیچ اثری از این محوطه ارزشمند و سند تاریخی باقی نماند.
این باستان‌شناس گفت: حدود پنج‌سال پیش که این منطقه را دیدم، کتیبه اورارتویی وضعیت بهتری داشت و تقریبا سالم بود ولی با گذشت این پنج سال می‌توان گفت نصف کتیبه از بین رفته و بخش‌هایی از آن جدا شده و وسط کتیبه سوراخ شده و سنگی که کتیبه روی آن نوشته شده، کج شده و هر زمان ممکن است بیفتد و کاملا نابود شود. امیدوارم مسوولان و متولیان برای وضعیت نگران‌کننده محوطه باستانی نشتبان فکری کنند.
پژوهش‌های باستان‌شناسان مبین آن است که «پادشاهی اورارتو» یا «پادشاهی وان»، از تمدن‌های عصر مفرغ و عصر آهن بود که در سده نهم پیش از میلاد در محل کنونی ارمنستان در شرق ترکیه و شمال‌غربی ایران شکل گرفت. پس از استقرار ساختار سیاسی خود با قدرت نظامی و ساخت دژها و قلعه‌های دفاعی به پاسداری از تمامیت ارزی و نیز کشورگشایی پرداخت و در همان حال در تولید دست‌ساخته‌های هنری، به‌ویژه فلزی، سرآمد شد. با این همه، پادشاهی اورارتو 200سالی بیشتر دوام نیاورد و در سده ششم میلادی به‌طور اسرارآمیزی از صفحه روزگار محو شد و فقط با کاوش‌های باستان‌شناسی سده نوزدهم میلادی بود که این تمدن باستانی ممتاز و متمایز بار دیگر از دل خاک بیرون آمد.
تاریخچه اورارتو به دلیل کمبود شواهد نوشتاری هنوز پاره‌پاره است و برای بازیافت آن ناگزیر باید بیش از حد به نوشته‌های اغلب غرض‌ورزانه دشمنانش، به‌ویژه آشوریان، تکیه کرد. با این همه، کهن‌نوشت‌ها، آثار معماری و دست‌ساخته‌های به‌جامانده در کنار کندوکاوهای مداوم در ویرانه‌ها به بازآفرینی سرگذشت کم‌وبیش دقیقی از اورارتو کمک کرده که بی‌تردید نشان از اهمیت و نفوذ این فرهنگ کهن در منطقه دارد.